Zbrojne wystąpienie przeciwko królowi było nie do pomyślenia za panowania Kazimierza Wielkiego (1333-70). Było niemożliwe za pierwszych Jagiellonów. Stało się faktem w końcówce rządów Zygmunta Starego (1507-48), w połowie XVI wieku, kiedy szlachta wystąpiła przeciwko podatkom na wojnę i elekcji vivente rege - za życia króla.
Krew się na razie nie polała. Jednak rokosz lwowski, tzw. wojna kokosza, bo jedynymi ofiarami były kury, znalazła już niebawem naśladowców. Rokosz wojewody krakowskiego Mikołaja Zebrzydowskiego spędził sen z powiek Zygmunta III Wazy i doprowadził do wojny domowej. Szlachta nie chciała dopuścić do wzmocnienia królewskiej władzy. Rokoszanie zostali jednak pokonani w bitwie pod Guzowem w 1607 roku.
Z kolei w 1665 roku magnat Jerzy Sebastian Lubomirski zorganizował rokosz przeciwko królowi Janowi Kazimierzowi, który zakończył się krwawą, bratobójczą bitwą pod Mątwami. W ocenie historyków rokosz Lubomirskiego zaprzepaścił szansę na reformy państwa.
Od pogromu kur pod Lwowem do krwawej rzezi wojsk królewskich pod Mątwami - czyli jak zrodził się spór złotej wolności z królewską niepodległością i jak wpłynął na dzieje Rzeczypospolitej?
W naszym cyklu poświęconym setnej rocznicy powrotu Polski na mapę Europy w 1918 roku odwołujemy się do czasów minionych podążając śladami tych, którzy budowali suwerenność Polski i jej bronili lub ją tracili.
***
Tytuł audycji: "Historia żywa"
Prowadzi: Dorota Truszczak
Gość: prof. Andrzej Nowak (historyk, publicysta, nauczyciel akademicki, sowietolog)
Data emisji: 30.12.2017
Godzina emisji: 14.10
ag
