W strategiczny plan dla innowacyjności województwa małopolskiego z kolei wpisują się tzw. inteligentne specjalizacje. Małopolska ma ich siedem, m.in. nauki o życiu, chemia i zrównoważona energia.
Plan rozwoju dla Małopolski
Dzięki określeniu swoich celów strategicznych Małopolska ma się jeszcze bardziej dynamicznie rozwijać.
– Należy podkreślić, że tutaj te regionalne inteligentne specjalizacje były wypracowywane od 2006 roku. A te obszary wpisane w tzw. RIS, czyli Regionalne Inteligentne Specjalizacje, należy nazwać najbardziej perspektywicznymi technologiami przyszłości dla Małopolski. Jest tutaj także bardzo duże powiązanie pomiędzy szansą na pozyskanie dotacji dla przedsiębiorców a wpisywaniem się w te obszary. Do tych sektorów i branż, ważnych z punktu widzenia RIS, należą chociażby: medycyna, energetyka, gospodarka odpadami, czy budownictwo. Małopolska postawiła głównie na te obszary. I na jeszcze jedną specjalizację: na technologie informacyjno-komunikacyjne, które właściwie spinają, poprzez cyfryzację, te wszystkie pozostałe – wyjaśnia gość Jedynki: Małgorzata Podgórska, ekspert ds. funduszy europejskich z Kancelarii Doradztwa Gospodarczego Cieślak&Kordasiewicz.
Dlatego też większość funduszy europejskich z puli RPO dla Małopolski jest przeznaczonych na ten cel. A pozostałe inteligentne specjalizacje to: chemia, produkcja metali i wyrobów metalowych, elektrotechnika i przemysł maszynowy oraz przemysły kreatywne i czasu wolnego.
Pożyczki, poręczenia i dotacje dla przedsiębiorców
Województwo małopolskie ma bardzo bogatą ofertę skierowaną do przedsiębiorców.
– Zarząd województwa zarezerwował środki z przeznaczeniem dla przedsiębiorców w wysokości 876 mln euro. To ogromne pieniądze. Województwo w tej perspektywie stawia na innowacyjne przedsięwzięcia, na nowe technologie, na nowe rozwiązania, produkty, ale również stawia na umiędzynarodowienie małopolskich przedsiębiorców i na poprawę efektywności energetycznej w ich firmach – wylicza Edyta Łydka, zastępca dyrektora Małopolskiego Centrum Przedsiębiorczości.
Duża część pieniędzy unijnych trafi w ramach różnych instrumentów do małych i średnich przedsiębiorstw, bo przecież to tam będzie przede wszystkim realizowana strategia inteligentnych specjalizacji.
– 60 mln euro zabezpieczono w ramach Programu na pożyczki i poręczenia. Natomiast jeśli chodzi o bezpośrednie wsparcie w formie dotacji, to będą tzw. dotacje na wdrożenia i tutaj 55 mln euro zabezpieczono, zaplanowano w RPO dla Małopolski – zaznacza Edyta Łydka.
Innowacje w cenie
Gdyż to dopiero wdrożenia są kluczem do sukcesu, jeśli region chce rzeczywiście zbudować innowacyjną gospodarkę.
– Teraz obserwujemy taki trend w funduszach unijnych, co zresztą odróżnia tę perspektywę od poprzedniej, że największe szanse na pozyskanie dotacji mają te przedsięwzięcia, które implementują wyniki prac badawczo-rozwojowych do gospodarki. Stawiamy na wysoki poziom innowacyjności, na te przedsięwzięcia, które faktycznie mogą spowodować, że polska gospodarka będzie bardziej konkurencyjna, że będziemy stale rozwijać innowacyjność. Będziemy też angażować wykwalifikowane kadry, bo to też jest klucz do sukcesu – podkreśla Małgorzata Podgórska.
Bony na innowacje już procentują
Pomóc w szybkim zwiększeniu konkurencyjności Małopolski mają m.in. bony na innowacje.
– Dwa typy projektów mogą być tutaj realizowane. Mały bon na innowacje, którego maksymalna wartość dofinansowania wynosi 50 tys. zł, i duży bon na innowacje, gdzie wartość dofinansowania projektu wynosi 100 tys. zł. Przedmiotem projektu może być np. zakup usług badawczo-rozwojowych czy też proinnowacyjnych – zaznacza Edyta Łydka z Małopolskiego Centrum Przedsiębiorczości.
Bon na innowacje w wysokości 20 tysięcy złotych otrzymali np. państwo Agnieszka i Kuba Zychowiczowie z firmy Na Niby Studio, którzy chcą wykorzystać okulary 3D do projektowania wnętrz, nawet takich, które jeszcze nie powstały. Dzięki bonowi na innowacje i pomocy zespołu z Zakładu Technologii Gier Komputerowych Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego opracowali oni specjalną aplikację dla architektów czy deweloperów, pozwalającą na stworzenie własnego projektu wnętrza. I ich firma już pracuje.
Z kolei Jakub Lipski, właściciel firmy Stage Control, wykorzystał bon na usprawnienie pracy na planach zdjęciowych. Przy współpracy z Instytutem Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego powstaje urządzenie Stage Eye, unikatowe na skalę światową, pozwalające oznaczać pozycje ludzi i różnych elementów, które są ustawiane na scenie. Obecnie robi się to za pomocą specjalnych taśm klejących. Natomiast nowe urządzenie wykorzystuje do tego laser, połączony z kamerami. I dzięki nim będzie można bardzo precyzyjnie i bardzo szybko, w sposób niezawodny ustalać te pozycje, oraz odtwarzać je w dowolnym miejscu i w dowolnym czasie, kiedy jest to potrzebne.
Ale nie należy też zapominać o tych przedsiębiorcach, dla których poziom innowacyjności czy implementowania prac badawczo-rozwojowych może być barierą w dostępie do funduszy europejskich.
– Dla nich są takie instrumenty pomocowe jak pożyczki. Jest to oczywiście mniej korzystne niż dotacja bezzwrotna, ale są one także atrakcyjne, ponieważ są preferencje, jeśli chodzi zarówno o warunki ich przyznawania, jak i warunki spłaty – podkreśla Małgorzata Podgórska.
Partnerstwo biznesu i nauki
W najbliższych latach, tak jak w przypadku bonów na innowacje, coraz bliższa będzie też współpraca nauki i biznesu. Małopolskie uczelnie również liczą na unijne środki, które pozwolą im dalszy, dynamiczny rozwój.
– Te projekty, które będziemy tutaj realizować, będą właśnie na to, żeby najlepszej jakości kadra mogła w tych ośrodkach nie tylko kontynuować pracę, ale żebyśmy mogli, podobnie jak to się dzieje w sporcie, „kupić” najlepszych naukowców. Czyli zapewnić im nie tylko pensje, ale także współpracowników i możliwość korzystania, dostęp do materiałów, do aparatury – zaznacza prof. Stanisław Kistryn, prorektor Uniwersytetu Jagiellońskiego ds. badań naukowych i funduszy strukturalnych.
Z unijnego wsparcia korzysta także Krakowski Park Technologiczny.
– Dostaliśmy dwa projekty z Regionalnego Programu Operacyjnego. Jeden z nich jest związany z internacjonalizacją. Będziemy jeździć z firmami z branży gier i filmowej na różne targi. Przede wszystkim służy to temu, aby firmy, których nie stać, by samodzielnie pojechać na targi, miały szansę tam się pokazać, zdobyć partnerów. Szczególnie w branży IT, ponieważ rynek polski jest rynkiem stanowczo za małym – tłumaczy wiceprezes Krakowskiego Parku Technologicznego Małgorzata Popławska.
Inwestowanie w kadry
Małopolska znaczne środki z funduszy unijnych przeznaczy również na wsparcie rynku pracy. W formie, która chyba najbardziej perspektywicznie zapewni przygotowanie pracowników do pracy w zmieniającej się gospodarce.
– To są bony, które przyznawane są małym i średnim przedsiębiorstwom. Mogą one zostać przeznaczone na różnego rodzaju szkolenia: językowe, podnoszące kompetencje zawodowe, inne umiejętności miękkie, czyli na szkolenia skrojone na miarę – tłumaczy Jacek Pająk, dyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie.
To bardzo dobre rozwiązanie, którego brakowało w poprzedniej perspektywie funduszy europejskich.
– Wtedy te środki były głównie dystrybuowane za pośrednictwem programu krajowego, natomiast teraz zostały one przekazane do poszczególnych województw, które doskonale znają potrzeby regionu. Dlatego dystrybuowanie przez urzędy marszałkowskie środków z Europejskiego Funduszu Społecznego jest bardzo dobrym pomysłem. Jest także przewidziane duże wsparcie, 270 mln euro dla tych osób, które mają problemy na rynku pracy, bądź chcą otworzyć własną działalność gospodarczą. I potrzebują pomocy szkoleniowej, doradczej, jak i finansowej – ocenia Małgorzata Podgórska.
Natomiast projekt, który realizuje Wojewódzki Urząd Pracy to „Kierunek Kariera”.
– Chcemy objąć wsparciem diagnostyczno-szkoleniowym 46 tys. pracujących Małopolan. Chcemy podnieść ich kwalifikacje zawodowe. Najpierw przeprowadzając bilans kariery, a następnie takiej osobie dostarczamy bon na szkolenia – wyjaśnia Jacek Pająk.
Ogólnokrajowy problem środowiska naturalnego
Aby mieszkańcom Małopolski żyło się lepiej, potrzebne są nie tylko dobrej jakości miejsca pracy, czy innowacyjność. Ważne są także czynniki związane ze środowiskiem naturalnym. I tu pojawia się innowacyjna gospodarka niskoemisyjna. Na takie działania są przeznaczone pieniądze zarówno z programów regionalnych, jak i centralnych.
– Małopolska boryka się z dużymi stężeniami pyłów zawieszonych PM10, PM 2.5, ale ten priorytet jest istotny na terenie całego kraju. I gros środków zostało przeznaczonych na działania, które mają wspierać ograniczenia emisji zanieczyszczeń, ale też produkcję energii z OZE. I to są te główne obszary gospodarki niskoemisyjnej – zauważa gość radiowej Jedynki.
Beneficjentami środków mogą być niemal wszystkie podmioty – począwszy od spółdzielni mieszkaniowych, wspólnot mieszkaniowych, przedsiębiorców, jak i instytucje publiczne. Oprócz tych środków, które są zarezerwowane w Regionalnych Programach Operacyjnych, ogromną rolę odgrywa też centralny Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko.
– Oczywiście nie można pozyskiwać na ten sam projekt (jeden podmiot) pieniędzy z dwóch źródeł. Dlatego trzeba zwrócić szczególną uwagę na katalogi beneficjentów i możliwych projektów do realizacji, pomiędzy tymi dwoma programami operacyjnymi – zwraca uwagę Małgorzata Podgórska.
Jeszcze w tym roku będą też zbierane projekty gmin, poprzez które mieszkańcy będą mogli otrzymać specjalne dofinansowanie.
– Na likwidację kotłów węglowych i wpięcie swoich systemów grzewczych do sieci ciepłowniczych. Albo na wymianę pieców na nietrujące – dodaje Jakub Szymański, dyrektor Departamentu Zarządzania Programami Operacyjnymi Urzędu Marszałkowskiego.
Infrastruktura, czyli nowoczesny transport
W walce z problemem zanieczyszczenia powietrza również mają pomóc i już pomagają środki unijne. W Krakowie autobusy i tramwaje obecnie wyglądają zdecydowanie lepiej niż jeszcze kilka lat temu.
– W przypadku obecnie realizowanego projektu, czyli zakupu 107 autobusów, dofinansowanie ze środków unijnych wynosi aż 85 procent – zaznacza Marek Gancarczyk, rzecznik Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego.
Jest też zakupiony najdłuższy w Polsce tramwaj „Krakowiak”, który jeździ od 2015 roku. I oczywiście jego zakup też był dofinansowany ze środków UE. To pierwszy w Polsce tramwaj, gdzie są także zamontowane porty USB i gniazdka do ładowania.
Czyli „Małopolska 2.0” już działa.
Więcej o funduszach europejskich oraz lista otwartych i planowanych naborów wniosków w Punktach Informacyjnych Funduszy Europejskich w Krakowie, Chrzanowie, Tarnowie, Nowym Targu i Nowym Sączu oraz na stronie internetowej www.funduszeeuropejskie.gov.pl.
Błażej Prośniewski, Dominik Olędzki, Małgorzata Byrska