Logo Polskiego Radia
PR dla Zagranicy
Ewa Plisiecka 28.11.2023

105 lat temu, 28 listopada 1918 roku, Polki otrzymały prawa wyborcze

Nadał je Tymczasowy Naczelnik Państwa Józef Piłsudski, dekretem o ordynacji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego, który stanowił, że "wyborcą do Sejmu jest każdy obywatel Państwa bez różnicy płci".

Kobiety mogły zarówno głosować, jak i kandydować do parlamentu. Podczas pierwszych wyborów w II Rzeczpospolitej 26 stycznia 1919 roku mandat poselski zdobyło osiem kobiet. Wybrane posłanki reprezentowały różne partie polityczne. Były dobrze wykształcone, ponieważ wszystkie miały wykształcenie średnie, a niektóre z nich - także wyższe.

 W II Rzeczpospolitej posłanki skutecznie zabiegały o wprowadzenie istotnych zmian społecznych, między innymi walczyły z analfabetyzmem, ponieważ 75 procent ludności dawnego Królestwa Polskiego pod zaborem rosyjskim nie umiało czytać i pisać. Sukcesem kobiet w parlamencie było przyjęcie w kwietniu 1920 roku ustawy o ograniczeniach w sprzedaży napojów alkoholowych. Posłanki walczyły o równe prawa cywilne dla kobiet, zwalczały handel kobietami, starały się o upowszechnienie edukacji, higieny i zdrowia oraz o polepszenie bytu niższych warstw społecznych. II Rzeczpospolita uprawniła kobiety do zajmowania stanowisk publicznych na równi z mężczyznami. Postanowienia dekretu z 1918 roku zostały utrzymane przez konstytucję marcową z 1921 roku, która nie dopuszczała możliwości wprowadzania żadnych ograniczeń z powodu płci.

W 105. rocznicę otrzymania przez Polki praw wyborczych w Muzeum Niepodległości w Warszawie odbył się wernisaż wystawy oraz premiera filmu dokumentalnego „Entuzjastki, siłaczki, bojowniczki. Kobiety Mazowsza 1863–1918”. Pokazują one trudną drogę Polski do odzyskania niepodległości przedstawiając sylwetki odważnych i zaangażowanych kobiet. Walka o wolność była ściśle powiązana z ideą emancypacji kobiet. Jedną z pierwszych grup polskich feministek były „Entuzjastki” kierowane przez słynną Narcyzę Żmichowską. 

W Europie kobiety po raz pierwszy mogły głosować w Wielkim Księstwie Finlandii, które wprowadziło dla nich prawo wyborcze w 1906 roku. W 1918 roku prawo wyborcze uzyskały również kobiety w Austrii, Niemczech i częściowo w Wielkiej Brytanii. Dopiero w drugiej połowie XX stulecia takie prawo otrzymały kobiety w Szwajcarii, Portugalii i w Liechtensteinie. W XXI wieku prawo wyborcze przyznano kobietom między innymi w Kuwejcie i Arabii Saudyjskiej.

IAR/ep