Z jego osobą jest związanych wiele przełomowych wydarzeń polskiej historii. W okresie I wojny światowej był dowódcą Legionów Polskich, a jego powrót do ojczyzny 10 listopada 1918 roku stał się sygnałem do ogłoszenia niepodległości Polski. W wolnym kraju Sejm powierzył Piłsudskiemu stanowisko Naczelnika Państwa. Został też pierwszym marszałkiem Rzeczypospolitej. Dowodził w rozstrzygającej o losach wojny polsko-rosyjskiej i niepodległości kraju zwycięskiej Bitwie Warszawskiej w sierpniu 1920 roku. Józef Piłsudski jest uważany za ojca polskiej niepodległości. Współcześni Polacy powinni dochować wierności testamentowi marszałka – mówił w ubiegłym roku, w 155. rocznicę urodzin Józefa Piłsudskiego, szef Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk.
12 maja 1926 przeprowadził zamachu stanu i wprowadził rządy sanacyjne. Do dziś przewrót majowy jest różnie interpretowany przez historyków. Zdaniem profesora Janusza Odziemkowskiego, zamach odcisnął ogromne piętno na dalszych losach wolnej Polski, a oceny tego wydarzenia są skrajne.
Ostatnia dekada życia marszałka Piłsudskiego to okres intensywnej pracy na rzecz naprawy ustroju państwa, stworzenia silnej armii oraz mocnego miejsca na arenie międzynarodowej. Zdecydowane działania mające na celu przebudowę ustroju politycznego państwa doprowadziły do poważnego konfliktu z opozycją antysanacyjną, w wyniku którego jej przywódcy zostali uwięzieni w twierdzy brzeskiej. W polityce zagranicznej Piłsudski dążył do utrzymania dobrych stosunków z ZSRR i Niemcami, między innymi poprzez zawarcie dwustronnych umów, które miały wzmocnić pozycję Polski wobec naszych sojuszników i sąsiadów. Marszałek Piłsudski zmarł na chorobę nowotworową, 12 maja 1935 roku. Spoczywa na Wawelu, a jego serce, zgodnie z ostatnią wolą, obok grobu jego matki na wileńskiej Rossie.
Podczas II wojny światowej, a także w okresie PRL kult marszałka był zwalczany przez władze, jednak z przeciwnym skutkiem - uznanie jego zasług i poszanowanie wśród Polaków ulegały wzmocnieniu. Po upadku komunizmu w Polsce Józef Piłsudski jest uważany za jedną z najwybitniejszych postaci w historii kraju.
IAR/ep