W wyniku dyktatu pokojowego z Trianon Węgry stały się najmniejszym i najsłabszym krajem w Europie Środkowej. Dawna-nowa elita polityczna okresu międzywojennego miała nadzieję na przywrócenie stanu z przeszłości. Nie kontynuowała, co prawda, prożydowskiej polityki okresu dualizmu, ale do 1938 roku nie była instytucjonalnie antyżydowska. W 1928 roku wycofano wprowadzoną w 1920 roku ustawę numerus clausus, która ograniczała możliwości studiowania żydowskiej młodzieży na uniwersytetach, tym samym naruszając równouprawnienie węgierskich Żydów.
Na czele Węgier, aż do okupacji nazistów, stał wybrany, prawowity rząd, funkcjonowały partie opozycyjne, ich reprezentanci zasiadali w węgierskim parlamencie. Co prawda uznawano wolność prasy i zgromadzeń, ale nie zawsze prawa te były szanowane.
W czasie II wojny światowej Węgry nie miały ani przyjaciół, ani protektorów, kraj niczego dobrego nie mógł się spodziewać ze strony któregokolwiek ze zwycięzców. Niemiecka Rzesza groziła aneksją kraju i doprowadzeniem do władzy skrajnych sił typu nazistowskiego.
Anglosasi byli daleko i chociaż żądali od Węgier zdecydowanego oporu wobec nazistów, to nie oferowali najmniejszego wsparcia. W przypadku ich zwycięstwa, które mimo wszystko było najbardziej pożądane, należało liczyć się z ponownym odłączeniem niedawno odzyskanych terenów zamieszkałych przez Węgrów, a więc przywróceniem ustaleń układu z Trianon.
W tej sytuacji nie było drogi wyjścia dla Węgier, podobnie jak nie było drogi wyjścia dla 800 000 węgierskiej mniejszości żydowskiej znajdującej się w śmiertelnym niebezpieczeństwie. Pozostało im tylko jedno: nadzieja, że najgorsze ich ominie. Niestety, najpierw naziści zajęli kraj wiosną 1944 roku, a następnie, pod koniec 1944, weszli Sowieci.
Zakończenie wojny przyjęto z ulgą, ale Węgry nie mogły odzyskać suwerenności. Kraj przez blisko cztery następne dziesięciolecia pozostawał pod dominacją Moskwy.
MAN AMIDST INHUMANITY, wystawa Muzeum Terroru, Budapeszt - dzięki uprzejmości Węgierskiego Instytutu Kultury w Warszawie.
Kliknij, aby obejrzeć »
Ilustracje:
- Miklós Horthy, regent Węgier 1920-1944 (fot.)
- spotkanie Miklósa Horthyego i Adolfa Hitlera w Klessheim, 13 kwietnia 1943 (fot.)
- odezwa Miklósa Horthyego do narodu ws. zawieszenia broni (repr.)
- oddziały radzieckie zatykają czerwoną flagę na placu Kalvina, styczeń 1945 (fot.)
- widok Budapesztu po oblężeniu (fot.)
- wysadzony Most Łańcuchowy (fot.)
- żołnierze radziecki zabierają ludność cywilną na roboty (fot.)
- Kliment Woroszyłow, przewodniczący Sojuszniczej Komisji Kontrolnej na Węgrzech (1945-1947) (fot.)
- Węgry 1914 (mapa)
- Węgry 1920 (mapa)
- Węgry 1938-1941 (mapa)
