45 lat temu, 8 września 1968 roku w czasie uroczystości dożynkowych na trybunie stadionu aktu samospalenia dokonał Ryszard Siwiec protestując w ten sposób przeciw inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację. Miał 59 lat, mieszkał w Przemyślu i tam, na dwa dni przed samobójczą śmiercią nagrał przesłanie.
45. rocznica inwazji na Czechosłowację - serwis specjalny >>>
"Usłyszcie mój krzyk! Krzyk szarego, zwyczajnego człowieka, syna narodu, który własną i cudzą wolność ukochał ponad wszystko, ponad własne życie. Opamiętajcie się! Jeszcze nie jest za późno." - te słowa stały się hasłem obchodów 45. rocznicy samospalenia Ryszarda Siwca, którym patronuje Radiowa Jedynka.
Jego głos świat usłyszał w 1992 roku dzięki słuchowisku Macieja Drygasa "Testament", w którym wypowiadają się także żona i córka Ryszarda Siwca. Całe słuchowisko na antenie Jedynki w niedzielę 8 września o godz. 17.10.
- Należy zacząć od tego, że gdy stykamy się z samobójstwem mówimy, że samobójca nie był normalny, odstający od normy, inny niż większość ludzi. Po drugie trzeba pamiętać, a on był praktykującym katolikiem, że do Soboru Watykańskiego II samobójstwo było bardzo ciężkim grzechem. I trzeci element, który wydaje mi się ważny, to fakt, że Siwiec był dość typowym reprezentantem pewnej formacji, która niestety zanikła, był klasycznym polskim inteligentem i patriotą - wyjaśnia prof. Jerzy Eisler (IPN, Instytut Historii PAN).
Historyk podkreśla, że w powojennej rzeczywistości było wiele powodów, które dla takiego człowieka jak Siwiec musiały być szokiem. Podobnie jak szokiem dla obecnych na Stadionie ludzi był widok palącego się człowieka. - Ogień był na tyle duży, że to naprawdę była żywa pochodnia. Nawet z przeciwległej trybuny było to widać - dodaje prof. Eisler. Ale o czynie Siwca nie stało się głośno. Pojawiły się plotki o niezrównoważeniu psychicznym jego osoby, a u świadków - jak dodaje gość Katarzyny Kobyleckiej - mógł zadziałać mechanizm wyparcia. - To była sytuacja triumfu podwójnej śmierci, nikt tego nie odnotował. Jako pierwszy odezwał się w końcu stycznia 1969 roku francuski tygodnik "Le Nouvel Observateur", było to dwa tygodnie po tragicznej śmierci Jana Palacha - podsumował historyk.
Zapraszamy do słuchania kolejnych audycji na ten temat:
- "Naukowy zawrót głowy" poświęcony pamięci o Ryszardzie Siwcu w Polsce i innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej - Zapowiedział przełom, który naruszył komunizm >>>
- Samospalenie Ryszarda Siwca - "Ludzie nie byli gotowi do walki z ustrojem" >>>
- rozmowa z Witem Siwcem - "Nikt tak głośno nie powiedział >>nie<< systemowi >>>
- "Naukowy zawrót głowy" poświęcony innym przypadkom samospalenia obywateli różnych państw w protestach przeciw okupacji, prześladowaniom, deportacjom i działaniom reżimów - "Żywe pochodnie" >>>
Ryszard Siwiec zmarł 12 września 1968 roku w szpitalu.
Dlaczego nawet Radio Wolna Europa nie podała informacji o samospaleniu Ryszarda Siwca? Jakie były dalsze losy jego rodziny? Dlaczego Ryszard Siwiec wybrał taką formę protestu i jak przygotowywał się do tego czynu? Zapraszamy do wysłuchania całej rozmowy!
Audycja powstała we współpracy z Ośrodkiem Karta.
Instytut Pamięci Narodowej, Dom Spotkań z Historią i Ośrodek Karta zapraszają na konferencję prasową, zorganizowaną w związku z 45. rocznicą samospalenia Ryszarda Siwca. Odbędzie się ona 8 września 2013 (niedziela) o godz. 12.00 w Loży Platynowej Stadionu Narodowego w Warszawie. Gościem specjalnym konferencji będzie Wit Siwiec – syn Ryszarda Siwca.
(asz)