Logo Polskiego Radia
POSŁUCHAJ
Jedynka
Daniel Szablewski 06.03.2021

Nowa książka Sally Rooney. "Chłodna precyzja i sprawozdawczość"

- Kunszt Sally Rooney nie polega na tym, że ona potrafi czarować słowem. Jej proza jest bardzo zdyscyplinowana i konsekwentna - mówi w Programie 1 Polskiego Radia Łukasz Witczak, tłumacz książki irlandzkiej pisarki pt. "Rozmowy z przyjaciółmi". Na czym polega fenomen i popularność jej twórczości?
Posłuchaj
  • "Rozmowy z przyjaciółmi", jak zauważa gość Jedynki, to powieść o związkach, miłości i problemie szukania szczęścia na różne sposoby (Jedynka/Kultura przy kawie)
Czytaj także

Posłuchaj
44:56 2021_03_06 05_08_33_PR1_Kultura_przy_kawie.mp3 "Rozmowy z przyjaciółmi", jak zauważa gość Jedynki, to powieść o związkach, miłości i problemie szukania szczęścia na różne sposoby (Jedynka/Kultura przy kawie)

W Polsce twórczość Sally Rooney znamy od roku, bo właśnie wtedy ukazała się jej druga w kolejności książka zatytułowana "Normalni ludzie". Była to opowieść o miłości, relacji i więzi, która wytworzyła się pomiędzy nastolatkami w małej miejscowości. W czasem została ona przeniesiona do serialu, cieszącego się dużym uznaniem i popularnością, a sama książka "Normalni ludzie" znalazła się m.in. na długiej liście nominowanych do prestiżowej Nagrody Bookera.

Korfu pałac Achilleion shutterstock 1200x660.jpg
Grecka wyspa Korfu przyjazna artystom

Na czym polega kunszt Sally Rooney?

Z kolei teraz w naszym kraju mamy okazję zapoznać się z debiutem literackim Sally Rooney, czyli z "Rozmowami z przyjaciółmi". Czy można stwierdzić, że kunszt jej pisarstwa polega m.in. na tym, że wpisuje się idealnie w rzeczywistość współczesnego świata?

- Nie wykluczam, że nawiązanie do nowoczesnego życia ludzi drugiej dekady XXI wieku, jest warunkiem koniecznym pewnej mody na tę autorkę i jej popularności. Pojawiło się wiele książek, które oddają ducha naszej epoki i to nie jest tak, że jest to pierwsza książka, w której ludzie wymieniają maile, rozmawiają przez komunikator czy wrzucają swoje zdjęcia do mediów społecznościowych, a wcześniej przyglądają się im uważnie, żeby zobaczyć, jak wyglądają. Te wszystkie rzeczy na pewno budują realizm i pozwalają współczesnemu człowiekowi zobaczyć się w tych scenach i w niektórych fragmentach powieści - uważa Łukasz Witczak, tłumacz książki "Rozmowy z przyjaciółmi".

Zdaniem Łukasza Witczaka tylko i wyłącznie wpisywanie się we współczesny świat nie wystarczy jednak, żeby wytłumaczyć sukces prozy Sally Rooney. - Ten kunszt ma większy związek z warsztatowymi, językowymi kompetencjami Sally Rooney oraz z tym, jak wiarygodnie i autentycznie potrafiła stworzyć kilka postaci oraz dać im pewien przekonujący głos. To dotyczy głównie narratorki, która w bardzo chłodny, sprawozdawczy sposób opisuje swoje przeżycia, stany emocjonalne i procesy myślowe. Sally Rooney potrafi różnymi szczegółami tak to pogłębić, że ona naprawdę wydaje się człowiekiem z krwi i kości - słyszymy.

życie mózgu.jpg
"Życie towarzyskie mózgu. 21 powodów, by być z ludźmi"

Jaka jest jej nowa książka?

"Rozmowy z przyjaciółmi", jak zauważa gość Jedynki, to powieść o związkach, miłości, problemie odnalezienia się w młodym wieku i szukania szczęścia na różne sposoby. - To są typowe cechy literatury obyczajowej, które przez kunszt Sally Rooney, zostaną wyniesione do rangi naprawdę porządnej literatury - twierdzi Łukasz Witczak.

- W przypadku kwestii językowych, to kunszt Sally Rooney nie polega na tym, że ona potrafi czarować słowem. Jej proza nie jest prozą ozdobną, barokową czy olśniewająca, tylko jest bardzo zdyscyplinowana i konsekwentna. Przyjmuje pewien rodzaj opowieści i przez swoją chłodną precyzję oraz sprawozdawczość, ona ma w sobie coś z takiego ćwiczenia terapeutycznego, że jakby ktoś kazał komuś jak najspokojniej, jak najbardziej obiektywnie i z dystansem opisywać swoje stany uczuciowe oraz myśli. Tam w ogóle nie ma miejsca na dowcip w samej narracji na poziomie opowieści. Humor, dystans czy ironia są tylko w przytoczonych dialogach i mailach wymienianych przez postaci. Proza jest taka oszczędna - komentuje Łukasz Witczak.

Łukasz Witczak przyznaje, że podczas tłumaczenia książki "Rozmowy z przyjaciółmi", prostota opowieści była dla niego w pewien sposób zdradliwa. - Trochę dałem się na to nabrać. Wydaje mi się, że wziąłem tę prostotę za pewną formalną nonszalancję i surowość. Złapałem się na tym dopiero przy powtórnym czytaniu swojego przekładu. Wtedy zobaczyłem, że jednak chyba trochę za bardzo poszedłem w tym kierunku i że za dużo jest powtórzeń. Słowo "powiedział" czy "powiedziała" powtarzało się wiele razy, co niby było neutralne, sprawozdawcze, ale jednak nie oddawało pewnej urody językowej i prostoty stylu Sally Rooney. Myślę, że w przypadku tej trudności, w porę złapałem się na tym, że trzeba uważać - opowiada nasz rozmówca.

Czytaj także:

Ponadto w audycji:

- W poniedziałek (8.03) o godz. 19.00 na stronie internetowej Centrum Kultury w Lublinie można będzie obejrzeć koncert przygotowany specjalnie z okazji Dnia Kobiet. Rozmowa z wokalistą Markiem Dyjakiem.

- Także w poniedziałek (8.03) w Teatrze Telewizji w TVP1 po godz. 21.00 można będzie obejrzeć premierę spektaklu "Lewiatan" w reżyserii Bartosza Konopka. O zbliżającym się wydarzeniu opowiada Bartosz Konopka.

***

Tytuł audycji: Kultura przy kawie

Prowadzi: Martyna Podolska

Goście: Urszula Dąbrowska (autorka książki "Życie towarzyskie mózgu. 21 powodów, by być z ludźmi"), Wojciech Solarz (aktor)

Data emisji: 6.02.2021 r. 

Godzina audycji: 5.06

mat. prasowe/ans