- Wszyscy amerykanie powinni miłować Bolivara jak ojca – te słowa z końca XIX wieku najlepiej oddają kult jakim otaczano Wielkiego Libertadora .
Kontynent brzemienny burzą
Druga połowa XVIII wieku i początek wieku XIX to czasy, gdy w Ameryce Łacińskiej narastała burza. Splot najrozmaitszych sprzeczności, konfliktów i animozji społecznych doprowadził do wyzwolenia kontynentu spod panowania hiszpańskich kolonizatorów.
- Najaktywniejsza w rozbudzaniu ducha wolności i niezależności Ameryki Płd. była u progu XIX w. północno-zachodnia część kontynentu – mówił w 1977 roku gość audycji z cyklu "Ludzie, epoki, obyczaje" poświęconej sylwetce Bolivara prof. Tadeusz Łebkowski - W Caracas i Bogocie pojawili się kreolscy rewolucjoniści, prekursorzy niepodległości. Należał do nich Simón Bolivar.
Deklaracja niepodległości Wenezueli, ogłoszona w 1811 roku, pobudziła pozostałe kraje Ameryki Południowej do walki o swą wolność. Tym razem jeszcze się nie udało. Rojaliści byli górą, a Bolivar uciekł na Jamajkę, gdzie opublikował słynny ”List z Jamajki”. Głosił w nim, że nastąpiło nieodwracalne zerwanie więzów między Ameryką, a Hiszpanią.
Gdy na zdobytych terenach powstańcy po raz trzeci utworzyli Republikę Wenezueli, Bolivar został w 1817 roku jej Najwyższym Naczelnikiem, zaś dwa lata później prezydentem.
Nz: Pomnik Wyzwolenia na Placu Simóna Bolívara w Caracas. Wenezuela. Wikimedia Commons/dp. Fot.: Kinori.
Wielka Kolumbia
W 1819 roku na kongresie w Angosturze utworzono federacyjne państwo o ustroju republikańskim – Wielką Kolumbię. Obejmowało ono wyzwolone spod panowania hiszpańskiego kraje stanowiące dotąd wicekrólestwo Nowej Granady: Kolumbię (z Panamą), Wenezuelę i Ekwador.
Bolivar jednak na tym nie poprzestał i nie zrezygnował ze swego programu wyzwolenia całej Ameryki Południowej. Dążył do rozszerzenia Wielkiej Kolumbii o Peru i Boliwię, a następnie zjednoczenie całego kontynentu.
- Miał już wizję Ameryki przyszłości i swojej w niej roli – mówił autor biografii Bolivara, prof. Tadeusz Łebkowski - Czuł się obywatelem państwa Kolumbii i zarazem człowiekiem całej Ameryki iberyjskiej.
W roku 1822 wstępował na szczyty władzy, sławy i potęgi. Współczesnym mu wydawał się jednak człowiekiem wypalonym, znużonym i starym, a przecież dobiegał zaledwie czterdziestki.
Pod koniec lat 20. XIX wieku w kraju zaczęły przeważać tendencje nacjonalistyczne i odśrodkowe, które doprowadziły w 1830 roku do dymisji Bolivara i rozpadu struktur federacyjnych. Z Wielkiej Kolumbii Libertadora uformowało się 30 odrębnych republik.
Zmarł w osamotnieniu, w grudniu 1830 roku, na gruźlicę.
Pomimo ostatecznej klęski Bolivara, mieszkańcy Ameryki Południowej do dziś uznają go za wybitnego męża stanu, który zakończył kolonialne rządy Hiszpanów.
Nz: John Quincy Adams, faktyczny autor dotryny Monroe fot. Wikimedia Commons.
Idea panamerykańska
Simón Bolivar był także prekursorem koncepcji panamerykańskiej – powstania jednolitego państwa lub unii państw narodu kreolskiego. W 1816 roku ogłosił projekt powstania Zjednoczonych Prowincji Ameryki Południowej, a dziesięć lat później zwołał Kongres Panamerykański.
Jednak tylko nieliczne państwa przysłały swych delegatów i cały projekt legł w gruzach. Nie uzyskał też poparcia dla pomysłu powołania organizacji międzynarodowej, która ułatwiłaby współpracę między państwami kontynentu.
W następnych latach ideę panamerykanizmu przejęły Stany Zjednoczone, czego wyrazem była ogłoszona w 1823 roku doktryna Monroe.
mjm