Wojny burskie. Starcie Dawida z Goliatem

Burowie

Burowie, których potomków nazywa się dziś Afrykanerami, wywodzili się od holenderskich osadników. Pojawili się w południowej Afryce już w połowie XVII wieku dając początek europejskiemu osadnictwu na tym obszarze. W następnym stuleciu napłynęła cała rzesza osadników holenderskich, dając początek oddzielnemu narodowi burskiemu. Do ery wojen napoleońskich Kolonia Przylądkowa znajdowała się w rękach Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej. W 1815 roku na Kongresie Wiedeńskim zdecydowano o przyznaniu tych terenów Wielkiej Brytanii.

Wielki Trek

W ciągu kilkunastu lat urzędnicy brytyjscy wprowadzili szereg reform faworyzujących osadników z Wielkiej Brytanii. Niezadowoleni Burowie zaczęli wyjeżdzać na północ, w głąb kontynentu. Migracje poza granice Kolonii Przylądkowej nazwano Wielkim Trekiem, który po ciężkich walkach z afrykańskim plemieniem Zulusów zakończył się założeniem w połowie XIX wieku dwóch niezależnych republik burskich: Transwalu i Oranii.

I wojna burska

W 1880 roku Brytyjczycy po raz pierwszy podjęli próbę włączenia nowych sąsiadów do swojego imperium kolonialnego. Burowie po skutecznej obronie zawarli z Wielką Brytanię traktat, w której zrzekli się prowadzenia własnej polityki zagranicznej na rzecz królowej Wiktorii w zamian za uznanie niepodległości Transwalu i Oranii. Jednak upokorzone Imperium nie zaniechało myśli o podbiciu republik burskich.

Przeklęte złoto

Sytuacja diametralnie zmieniła się już sześć lat później, gdy w republikach burskich odkryto bogate pokłady złota i diamentów. Wybuchła afrykańska gorączka złota, która przyciągnęła z południa i Europy tysiące brytyjskich osadników.

Nazywany królem diamentów Brytyjczyk Cecil Rhodes namówił administratora Rodezji Leandera Jamesona do zorganizowania zbrojnego wypadu najemników angielskich w celu opanowania nowo odkrytych złóż. Akcja prowadzona bez wiedzy i zgody Londynu zakończyła się klęską i kompromitacją Wielkiej Brytanii na arenie międzynarodowej.

II wojna burska

Po przerzuceniu znacznych sił z innych kolonii Wielka Brytania postanowiła ostatecznie rozprawić się z krnąbrnymi sąsiadami. Wojna wybuchła w 1899 roku.

Pierwsze miesiące to pasmo brytyjskich klęsk, rozbijania kolejnych formacji przez oddziały burskie. Spowodowało to wzrost sympatii dla Burów w całej Europie. W niektórych krajach organizowano legiony ochotników, które napływały do Afryki. Było wśród nich też kilku Polaków.

- Z brytyjską potęgą walczyły dwa maleńkie państewka nie posiadające regularnej armii, broniły się systemem milicyjnym - mówił w audycji ”Historia na opak” prof. Paweł Wieczorkiewicz – w pierwszym etapie wojny fatalnie dowodzone wojska brytyjskie bez problemu były rozbijane przez lepiej zorganizowanych, sprytniejszych i świetnie strzelających Burów.

Co ciekawe wojnie burskiej zawdzięczamy mundury w kolorze khaki. Wprowadzono je, kiedy okazało się, że kolorowe, piękne XIX-wieczne mundury w wypadku nowoczesnej broni strzeleckiej są samobójstwem na polu walki.

Dopiero nowy brytyjski dowódca lord Kitchener, pogromca sudańskich mahdystów, zastosował przynoszącą efekty taktykę spalonej ziemi.

Po 1900 roku wojna burska przeszła w etap wojny partyzanckiej. Brytyjczycy stosując nową taktykę palili burskie farmy, którym udowodniono sprzyjanie rebeliantom. Zaś ludność przesiedlano do obozów koncentracyjnych, gdzie ze względu na złe warunki sanitarne, brak żywności i wody śmierć poniosło kilkanaście tysięcy kobiet i dzieci.

Zacięta wojna trwała ze zmiennym szczęściem prawie trzy lata. Burowie, których było mniej niż mieszkańców jednej dzielnicy Londynu, musieli w końcu ulec brytyjskiej potędze. 31 maja 1902 wojna była skończona. Transwal i Orania stały się brytyjskimi koloniami.

Posłuchaj dyskusji historyków dr Janusza Osicy i prof. Pawła Wieczorkiewicza o alternatywnym losach świata w przypadku zwycięstwa Burów nad Wielką Brytanią.

mjm