6 lipca 1511 roku Albrecht Hohenzollern został koronowany na Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego.
Cień potęgi
Kiedy w 1511 roku Albrecht Hohenzollern został wybrany przez kapitułę zakonu krzyżackiego na urząd wielkiego mistrza, zakon krzyżacki był już cieniem własnej potęgi. Od 1466 roku znajdował się w zależności lennej od Korony z terytoriów Prus Wschodnich. Mimo to Albrecht sprowokował wypowiedzenie wojny poprzez niespełnienie lennych zobowiązań wobec Polski i roszczenia terytorialne. Działania toczące się w latach 1519-1521 zakończyły się rozejmem wymuszonym przez cesarza niemieckiego.
Po upływie rozejmu, czyli w roku 1525 Albrecht znalazł się w sytuacji patowej: jego państwo nie miało już sił na konfrontację z Polską, a przeciwnikowi sprzyjało to, że zakon stracił ideologiczne uzasadnienie swojej obecności nad Bałtykiem - został tam sprowadzony w celu walki z poganami, tymczasem od ponad stu lat na tym terenie dominowało chrześcijaństwo.
13:40 albrecht hohenzollern.mp3 Spór o postać Albrechta Hohenzollerna w audycji Andrzeja Sowy z cyklu "Na historycznej wokandzie" toczą prof. Igor Kąkolewski i Andrzej Tokarczyk (PR 16.02.1998)
Optymalne rozwiązanie
- Ratował własną skórę, ale ratował w sposób bardzo niekonwencjonalny – mówił prof. Igor Kąkolewski w audycji z 1998 roku. - Od końca XV stulecia pojawiały się propozycje przeniesienia zakonu krzyżackiego gdzieś na tereny Europy południowej, na Podole, w celu obrony kresów Polski przed napaścią niewiernych, później pojawiały się plany przeniesienia zakonu na Cypr, bądź też na Krym.
Oznaczałoby to dla Albrechta zniszczenie dotychczasowej struktury państwa, a co gorsza - wysłanie go na pierwszą linię frontu walki z zagrożeniem tureckim. W tej sytuacji poddanie się pod zależność lenną od Korony i sekularyzacja państwa (a więc wyrwanie się spod kontroli papieskiej) była rozwiązaniem optymalnym.
Lojalny przodek nielojalnych potomków
Wskutek hołdu pruskiego w 1525 roku złożonego przez Albrechta Zygmuntowi Staremu powstało nowe państwo - Prusy Książęce, będące polskim lennem i zarazem pierwszym na świecie państwem, w którym luteranizm był religią dominującą.
- W 1528 roku zaczęto wysuwać koncepcję, ażeby Albrecht został opiekunem małoletniego królewicza Zygmunta Augusta. Wskutek nieprzychylnej postawy królowej Bony te plany nie zostały zrealizowane - mówił historyk. - Jest oceniany przez historiografię jako lojalny lennik Korony.
Tego nie można powiedzieć o jego następcach. Po wygaśnięciu linii Albrechta w 1618 roku doszło do połączenia unią personalną Prus Książęcych z Brandenburgią. Podczas potopu szwedzkiego, w 1657 roku państwo uniezależniło się od Rzeczypospolitej za cenę odstąpienia Brandenburgii sojuszu ze Szwecją. W 1701 roku doszło do trwałego połączenia Prus Książęcych z Brandenburgią i powstania Królestwa Prus, przyszłego zaborcy.
bm