Szymon Askenazy - historyk i dyplomata

Przyszły historyk przyszedł na świat w zamożnej rodzinie kupieckiej w 1865 roku. Początkowo studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, po dwóch latach studiowania zdecydował się na wyjazd do Getyngi, gdzie zaczął zgłębiać tajniki historii.

- Askenazy wyraźnie preferował problemy polityki zagranicznej w swoich badaniach - mówił prof. Andrzej Zahorski w audycji Elizy Bojarskiej z cyklu "Radiowe portrety Polaków".

Przeciwnik szkoły krakowskiej

Po ukończeniu studiów związał się z Uniwersytetem Lwowskim. Już tam, wbrew dominującym wówczas w środowiskach naukowych prądom pozytywistycznym, Askenazy tworzył w duchu romantycznym. Polemizował ze szkołą krakowską, która winą za rozbiory obarczała głównie samych Polaków.

- Udowodnił, że z punktu widzenia politycznego mieliśmy wybitnych i tęgich polityków i że trzeba było aktywnie działać – stwierdził prof. Andrzej Zahorski.

Hołd dla księcia Józefa

Wyrazem romantycznych sympatii Szymona Askenazego była monografia poświęcona postaci księcia Józefa Poniatowskiego - bohatera na wskroś romantycznego.

- Podobno pracę tę napisał w trzy miesiące. (…) To jest niewątpliwie jedna z najpiękniejszych książek Askenazego, która zyskała bardzo duże znaczenie społeczne i była czytana podobnie jak ongiś powieści Żeromskiego czy dramaty Wyspiańskiego - wyjaśniał gość audycji.

Na emigracji

W czasie I wojny światowej przebywał w Szwajcarii. Tam współpracował z Henrykiem Sienkiewiczem. Razem redagowali czasopismo, w którym komentowali sytuację międzynarodową. Askenazy współpracował wówczas również ze Szwajcarskim Komitetem Generalnym Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. W 1918 roku powrócił do Polski.

Minister przy Lidze Narodów

W tym momencie rozpoczyna się właściwa kariera polityczna Askenazego. W latach 1920-23 piastował funkcję ministra pełnomocnego przy Lidze Narodów.

- Tu walczył o granice Polski. W ramach tych działań powstała książka, która zyskała duży rozgłos, mianowicie "Gdańsk a Polska", gdzie uzasadniał on pełne i nieprzedawnione prawa Polski do Gdańska. Ta praca miała duże znaczenie na kongresie pokojowym, kiedy decydowano o przynależności tego miasta do Polski – mówił gość Elizy Bojarskiej.

Jak się okazało, Askenazy osiągnął jedynie połowiczny sukces: Gdańsk ogłoszony został Wolnym Miastem.

Wychowawca historyków

Był jednak Szymon Askenazy przede wszystkim historykiem. Na tym polu spotykał się z trudnościami ze strony środowiska naukowego: kilkukrotnie odmawiano mu objęcia katedry na Uniwersytecie Warszawskim. Nie przeszkodziło to profesorowi w wychowaniu całego pokolenia historyków związanych ze stworzoną przez niego tzw. lwowską szkołą historyczną lub szkołą Askenazego.

bm