7 lipca 1807 roku Napoleon Bonaparte i Aleksander Romanow podpisali pokój w Tylży. Wskutek porozumienia cesarzy powstało Księstwo Warszawskie - namiastka państwa polskiego.
06:25 księstwo warszawskie___2747_01_iv_tr_0-0_112641740a2d1185[00].mp3 Audycja Andrzeja Sowy i Wojciecha Dmochowskiego z cyklu "Kronika Polska" poświęcona Księstwu Warszawskiemu. Wypowiedź prof. Jarosława Czubatego. (PR, 08.07.2001)
Polski problem
- Traktat tylżycki w intencjach Napoleona miał w perspektywie doprowadzić do pacyfikacji stosunków w Europie, opartej na współdziałaniu dwóch cesarzy – mówił prof. Jarosław Czubaty w audycji Andrzeja Sowy i Wojciecha Dmochowskiego z cyklu "Kronika Polska".
Problem stanowili Polacy. Zasłużeni w bojach u boku Napoleona byli cesarzowi Francuzów potrzebni. Jednocześnie stworzenie niepodległej Polski w granicach zbliżonych do przedrozbiorowych oznaczałoby wojnę z zaborcami. Zdecydowano się na kompromis: z ziem II i III zaboru pruskiego utworzone zostało Księstwo Warszawskie (car nie zgodził się na nadanie państwu nazwy "Polska"). Władcą został król Saksonii Fryderyk August Wettyn.
28:11 Księstwo Warszawskie parl.mp3 O ustroju Księstwa Warszawskiego mówi w audycji Mariana Kruczkowskiego z cyklu "Tradycje polskiego parlamentaryzmu" prof. Monika Senkowska-Gluck. (PR, 12.06.1983)
Konstytucja swoje, szlachta swoje
- Nadana przez Napoleona konstytucja znosiła niewolę chłopów, wprowadzała równość wobec prawa i wzorowany na Francji ustrój zapewniający silną pozycję władzy wykonawczej – wymieniał historyk.
Tradycje polskiego parlamentaryzmu wkrótce dały o sobie znać i sejm zaczął uzurpować coraz szersze uprawnienia. Posłuchaj audycji poświęconej ustrojowi Księstwa Warszawskiego.
Państwo kryzysowe
Księstwo było nękane przez kolejne kryzysy. Te o podłożu gospodarczym były powodowane przez zamykanie granic rosyjskich dla polskich towarów i przełamanie przez Brytyjczyków blokady kontynentalnej. Znacznie niebezpieczniejsze były kryzysy militarne. Księstwo musiało bronić się w 1809 roku podczas wojny z Austrią. Dzięki talentom księcia Józefa Poniatowskiego udało się nie tylko zachować istnienie, ale powiększyć swój obszar.
Koniec Księstwa Warszawskiego
W 1812 roku Napoleon ogłosił drugą wojnę polską – Wielka Armia ruszyła na Rosję. Około stutysięczne wojsko wystawiło Księstwo Warszawskie w nadziei, że wyprawa doprowadzi do oswobodzenia zajętych przez zaborcę terenów i pełne odrodzenie Polski.
Tak się jednak nie stało. Napoleon poniósł klęskę, która stała się początkiem jego końca. Księstwo Warszawskie przestało istnieć wskutek postanowień kongresu wiedeńskiego. Z jego ziem stworzone zostało połączone z Rosją unią personalną Królestwo Polskie oraz podległe Prusom Wielkie Księstwo Poznańskie.
bm