Logo Polskiego Radia
POSŁUCHAJ
polskieradio.pl
Izabella Mazurek 25.08.2012

Tu leżą ci, którzy zginęli za Polskę

Jak przestała istnieć najsłynniejsza nekropolia II Rzeczypospolitej? Dlaczego obrońców Polski nie pochowano na Cmentarzu Łyczakowskim? Kto i kiedy zaprojektował tę wojenną nekropolię i jakie były jej losy po zajęciu Lwowa przez Armię Czerwoną?
Cmentarz Orląt Lwowskich w 1997 rokuCmentarz Orląt Lwowskich w 1997 rokuWikipedia CC
Posłuchaj
  • Historycy prof. Michał Klimecki i dr Mykoła Witwina, dyrektor nekropolii Łyczakowskiej we Lwowie Igor Hawryszkiewicz, konserwator zabytków prof. Janusz Smaza, były konsul RP we Lwowie Piotr Nowogrodzki rozmawiają o historii Cmentarza Obrońców Lwowa. Audycja Hanny Marii Gizy z cyklu "Klub Ludzi Ciekawych Wszystkiego". (PR, 14.04.1999)

Cmentarz Orląt Lwowskich – dom ostatecznego spoczynku dla harcerzy i studentów Politechniki i Uniwersytetu Lwowskiego, którzy ramię w ramię bronili Lwowa w czasie wojny 1918 r., jednocześnie jeden z najpiękniejszych cmentarzy wojennych w Europie, z pierwszej połowy lat 20. XX wieku. 25 sierpnia 1971 roku władze radzieckie podjęły decyzję o jego likwidacji.

Przy pomocy m.in. czołgów i maszyn budowlanych władze sowieckie zniszczyły kolumnadę cmentarza, próbowano też zniszczyć wielkie pylony Łuku Chwały, ostrzelano napisy na pylonach, zrównano z ziemią ułożone na półkolistych tarasach groby. Kamienne lwy, które stały przed łukiem triumfalnym, przewieziono na rogatki miasta.

- W katakumbach w 1975 roku umieszczono garaże i zakład kamieniarski – mówił Igor Hawryszkiewicz, dyrektor nekropolii Łyczakowskiej we Lwowie. – To, co się stało z tymi, którzy byli pochowani w tych katakumbach, było przez lata owiane tajemnicą, nikt nie wiedział, gdzie zostali wywiezieni.

W roku 1989 pracownicy polskiej firmy Energopol, budującej elektrownię atomową w mieście Chmielnicki, w ramach swojego wolnego czasu zaczęli porządkować teren zdewastowanego cmentarza. Władze Ukrainy wielokrotnie wstrzymywały prace konserwatorskie na terenie cmentarza. Dopiero w 2005 roku Rada miejska Lwowa zgodziła się na dokończenie ustalonych w porozumieniu polsko-ukraińskim prac na cmentarzu.

W audycji z 1999 r. z cyklu "Klub Ludzi Ciekawych Wszystkiego” z Hanną Maria Gizą rozmawiają dr Mykoła Witwina, historyk z Ukraińskiej Akademii Nauk, Igor Hawryszkiewicz, dyrektor nekropolii Łyczakowskiej we Lwowie, Janusz Smaza, konserwator cmentarza, prof. Michał Klimecki z Wojskowego Instytutu Historycznego w Warszawie, inżynier Jan Winglarek, dyrektor odbudowy cmentarza oraz inż. Ireneusz Balcerzak, kierownik odbudowy nekropolii oraz Piotr Nowogrodzki, konsul RP we Lwowie.