Powstał jako protest przeciwko wymazaniu Polski z mapy Europy. "Mazurek Dąbrowskiego" towarzyszył Polakom w czasie zrywów niepodległościowych, bitew i wojen.
Historia "Mazurka Dąbrowskiego" zaczyna się w 1797 roku we włoskim miasteczku Reggio Emilia.
– To tu w dniach od 16 do 19 lipca, zaraz po przybyciu na miejsce, na pierwszy widok Wojska Polskiego, jak wspomina sam gen. Dąbrowski, Józef Wybicki pisze swoją pieśń. Napoleon miał Marsyliankę, która warta była dla niego 100 pułków artylerii. Podobną bojową pieśń chciał mieć dla swoich legionistów Dąbrowski – mówił reporter Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Wojciech Trojanowski.
34:27 The story of Polish national anthen data emisji 24-08-1975.mp3 Reportaż Wojciecha Trojanowskiego o narodzinach polskiego hymnu narodowego. (RWE, 24.08.1975)
Utwór nosił wówczas nazwę "Pieśń Legionów Polskich we Włoszech" i był poświęcony ich organizatorowi i dowódcy - gen. Janowi Henrykowi Dąbrowskiemu. Wybicki ułożył słowa pod dźwięki ludowego mazurka, nieznanego autora. Polski nie ma wówczas na mapie Europy i nikt o niej nie myśli w dalekich Włoszech. Właśnie w takich okolicznościach powstaje pieśń, która mówi: "jeszcze Polska nie zginęła póki my żyjemy".
Rzucenie rękawicy zaborcom
- Z jednej strony mamy tu podważenie osiemnastowiecznego przekonania, że to państwo tworzy naród, że jeżeli nie istnieje państwo, to nie istnieje też naród. Z drugiej strony to rzucenie rękawicy zaborcom, i to w czasach, kiedy na jednego żołnierza polskiego przypadało więcej niż dziesięć tysięcy żołnierzy armii zaborczych - mówił prof. Romuald Morawiecki z AGH w Krakowie i prezes Koła Kombatantów.
Hymn Polski - zobacz serwis historyczny
"Pieśń Legionów Polskich we Włoszech” od samego początku została przyjęta z entuzjazmem przez Legiony Dąbrowskiego. Już dwa lata później znana była we wszystkich zaborach.
06:17 Droga do hymnu.mp3 Droga do hymnu - jak powstał tekst do "Mazurka Dąbrowskiego". Aud. Magdy Maciejewskiej. (PR, 19.09.2001)
Dawny tekst mazurka różnił się nieznacznie od współczesnego, między innymi - słowami: "Jeszcze Polska nie umarła", teraz śpiewamy - "nie zginęła", a także liczbą zwrotek - wcześniej było ich sześć, obecnie są cztery.
26 lutego 1927 roku "Mazurek Dąbrowskiego" został oficjalnie uznany za hymn państwowy. Stało się to po dojściu do władzy eks-legionistów, uważających się za spadkobierców idei i czynów żołnierzy gen. Jana Henryka Dąbrowskiego.
"Mazurek Dąbrowskiego" został przetłumaczony na kilkanaście języków. Był inspiracją dla pieśni napisanej przez Samuela Tomašika, która stała się hymnem wszechsłowiańskim, przyjętym później jako hymn Republiki Jugosławii.
mk