Pewnego dnia człowiek budzi się przemieniony w dużego robaka. W innej opowieści pewien geometra, K., próbuje dostać się do górującego nad wioską zamku – od mieszkających tam urzędników zależy bowiem wszystko, tylko oni mogliby sprawić, że dla K. znajdzie się we wiosce miejsce. Jeszcze w innej, chyba najbardziej znanej historii pewien Józef K. zostaje, z niewiadomych mu powodów, aresztowany. Z biegiem czasu tajemnicza władza sądowa osacza go coraz bardziej.
Te przywołane, w największym skrócie, przypadki niektórych bohaterów Franza Kafki, przypominają, jak zagadkowa i wieloznaczna (otwarta na różnorakie sensy) jest twórczość autora "Zamku". Nie dziwi więc zatem fakt, że praski pisarz należy do tych twórców, których dzieła wzbudzają szczególne zainteresowanie filozofów.
– Jako wieloletni czytelnicy Kafki jesteśmy wciąż nienasyceni: jego lekturą, rozumieniem. Dlatego sięgamy po różne odczytania, w tym filozofów. A w pewnym sensie nienasycone są również te interpretacje, po które sięgamy: każda otwiera nowe sensy. Ten proces jest nieskończony – opowiadali w Dwójkowej "Zakładce literackiej" Łukasz Musiał i Arkadiusz Żychliński, redaktorzy nowo wydanej książki "Nienasycenie. Filozofowie o Kafce".
Paradoksalnie jednak uczuciu nienasycenia może towarzyszyć, przy lekturze Kafki, uczucie odwrotne: swoiste nasycenie interpretacjami. Przecież o autorze "Procesu" napisano już całą bibliotekę opracowań, komentarzy, przypisów do przypisów. Niestety, owo nasycenie wiąże się zazwyczaj z krążeniem wokół kilku utartych odczytań: Kafka pisarzem podejmującym problematykę absurdu ludzkiej egzystencji, Kafka prorokiem totalitaryzmów. Źródłem tego, rzecz jasna mylnego przeświadczenia, że z góry już wszystko wiadomo, co u Kafki znajdziemy, może być i nieuważna lektura, i szkolna edukacja, i… brak nowych, odkrywczych, a choćby i budzących interpretacyjną burzę odczytań.
– Najlepiej patrzeć na te eseje jako na dwanaście propozycji lekturowych – mówił o antologii "Nienasycenie….", zbierającej szkice wybitnych filozofów XX i XXI wieku poświęcone pisarstwu Kafki, Arkadiusz Żychliński . – Wszystkie te teksty, biorąc je z osobna, nie proponują żadnego prawdziwego obrazu Kafki w takim klasycznym tego słowa znaczeniu – ale kiedy przeczytamy je razem, wyłoni się obraz Kafki dla nas bliski, ważny dla ludzi XX, XXI wieku – dodawał Łukasz Musiał
Niektóre ze zgromadzonych w antologii esejów ukazują się w polskim przekładzie po raz pierwszy. Książkę otwiera klasyczny już i często komentowany esej Waltera Benjamina napisany w 10. rocznicę śmierci autora "Procesu" (próba odczytania przez kontekst mesjanizmu i "religijności bez religii"), zamyka zaś tekst Giorgia Agambena sprzed trzech lat. Włoski filozof pisze w nim o możliwych znaczeniach inicjału K. w powieściach Kafki.
Zapraszamy do wysłuchania całej rozmowy, jaką z redaktorami książki "Nienasycenie. Filozofowie o Kafce" (wydawnictwo Korporacja Ha!art) przeprowadziła Dorota Gacek.
jp