Od stycznia pracodawca więcej zapłaci pracownikom, także za pracę w nocy

Od stycznia 2015 roku za pracę w pełnym wymiarze czasu pracy pracownik powinien otrzymać 1750 zł brutto miesięcznie (w 2014 roku było to 1680 zł brutto). Chyba, że jest osobą zaczynająca dopiero swoją karierę zawodową. Wówczas minimalne wynagrodzenie, jakie powinien dostać jest niższe i wynosi 1400 zł brutto miesięcznie (1750 zł x 80 proc.). Z ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę wynika, bowiem, że w okresie pierwszego roku pracy pensja zatrudnionego nie może być niższa niż 80 proc. minimalnego wynagrodzenia.

Natomiast w przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, wysokość minimalnego wynagrodzenia ustala się w kwocie proporcjonalnej do liczby godzin pracy przypadającej do przepracowania przez pracownika w danym miesiącu, biorąc za podstawę minimalne wynagrodzenie.

Zmiana umowy nie zawsze konieczna

Nie oznacza to jednak, że w związku z podwyżką płacy minimalnej każdemu pracownikowi zarabiającemu na tym poziomie pracodawca na początku roku musi zmienić umowę o pracę. To, czy taki krok będzie konieczny zależy od zapisów tej umowy. Jeśli ustalając wysokość wynagrodzenia pracownika, pracodawca użył ogólnego sformułowania „minimalne wynagrodzenie za pracę” aneksowanie umowy nie jest konieczne. Jeśli natomiast wynagrodzenie pracownika zostało określone kwotowo (np. 1680 zł czy 1700 zł) umowa taka w zakresie warunków płacowych powinna być zmieniona.

Warto jednak wiedzieć, że nawet jeśli pracodawca zapomni o przygotowaniu stosownego aneksu do umowy, to pracownik i tak stosowną podwyżkę musi otrzymać. W takiej sytuacji, określone postanowienie umowy zostanie z mocy prawa zastąpione wysokością wynagrodzenia minimalnego, wynikającą z rozporządzenia Rady Ministrów z 11 września 2014 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2015 roku.

Praca w grudniu, pensja w styczniu

Choć wynagrodzenie za pracę powinno być wypłacone, co najmniej raz w miesiącu, w stałym i ustalonym z góry terminie, to nie zawsze musi to być ten sam miesiąc, w którym wykonywana była praca, za którą ono przysługuje. I jest to zgodne z przepisami prawa pracy. Ważne jednak, aby odbyło się to nie później, niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego. Stanowi o tym art. 85 Kodeksu pracy.

Wypłata pensji za grudzień w styczniu nie oznacza jednak, że będzie ona wypłacona w nowej wysokości. Zgodnie bowiem z zasadą, że pracownik otrzymuje wynagrodzenie minimalne obowiązujące w miesiącu świadczenia pracy, pracownicy dostający pobory w tej wysokości ‒ na podwyżkę będą musieli trochę poczekać. Za pracę w grudniu otrzymają wynagrodzenie w starej wysokości, czyli 1680 zł brutto miesięcznie lub 1344 zł brutto (pierwszy rok pracy). Dopiero rozliczenie pracy za styczeń 2015 roku uprawniać ich będzie do wyższego wynagrodzenia (1750 zł lub 1400 zł brutto).

Wyższy dodatek za pracę w nocy

W ślad za rosnącą stawką wynagrodzenia minimalnego, od 1 stycznia zmienia się też wysokość dodatku za pracę w godzinach nocnych. Podstawą do jego wyliczenia jest zawsze obowiązująca w danym roku płaca minimalna.

Zasady ustalania jego wysokości wynikają z art. 151 ⁸ kp i par. 4b rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. nr 62, poz. 289 ze zm.).

Zgodnie z tymi przepisami, aby obliczyć wysokość dodatku za pracę w nocy trzeba:

• podzielić minimalne wynagrodzenie za pracę przez liczbę godzin przypadającą do przepracowania w danym miesiącu,
• wyliczyć stawkę za godzinę pracy w porze nocnej (20 proc. stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia),
• pomnożyć liczbę godzin przepracowanych w danym miesiącu przez pracownika w porze nocnej przez stawkę godzinową dodatku.

Przy czym, przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu, rozumie się liczbę godzin nominalnie obowiązującą pracowników do przepracowania w tym czasie (np. w styczniu 2015 r. będzie to 160 godz.). Potwierdza to Główny Inspektorat Pracy, który w wyjaśnieniach z 23 stycznia 2008 r. uznał, że przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu, przez którą ‒ w celu obliczenia dodatku za pracę w porze nocnej ‒ trzeba podzielić minimalne wynagrodzenie za pracę, należy rozumieć wymiar obliczony zgodnie z zasadami wskazanymi w art. 130 kp.

Ważne

Za każdą godzinę pracy w porze nocnej pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości 20 proc. stawki godzinowej, wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dodatek w tej wysokości przysługuje każdemu pracownikowi, bez względu na to czy jest to jego pierwszy, czy kolejny już rok pracy. W obu przypadkach oblicza się go na podstawie 100 proc. wynagrodzenia minimalnego. Tak wynika ze stanowiska Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z 19 marca 2014 r. w sprawie obliczania dodatku za pracę w porze nocnej.

Na wysokość wpływa też nominalny czas pracy

Sposób wyliczenia stawki godzinowej za pracę w nocy nie zależy też ani od okresu rozliczeniowego obowiązującego danego pracownika, ani od tego przez ile godzin faktycznie świadczył on pracę w danym miesiącu (poniżej ‒ czy też powyżej miesięcznego wymiaru czasu pracy).

Kwota dodatku do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej, przewidziana w Kodeksie pracy, będzie zatem dla każdego pracownika taka sama. Przy czym jest ona wyższa w tych miesiącach, w których wymiar czasu pracy jest stosunkowo niski (np. w maju 2015 r.), i odpowiednio niższa w tych miesiącach, w których wymiar czasu pracy jest wysoki (wrzesień i październik 2015 r.).

Ważne, kiedy praca była świadczona

Dodatek za pracę w porze nocnej powinien być wypłacany razem z wynagrodzeniem pracownika należnym za miesiąc, w którym pracownik taką pracę wykonywał, czyli w myśl art. 85 kp najpóźniej do 10. dnia następnego miesiąca, zgodnie z terminem wypłaty wynagrodzenia przyjętym w regulaminie pracy lub w układzie zbiorowym pracy.

Tu znów powstać może wątpliwość, jakie stawki godzinowe należy stosować, jeśli praca miała miejsce w grudniu ‒ a wypłata za nią nastąpi w styczniu. Jednak i w tym przypadku, decydujące znaczenie ma art. 80 kp, zgodnie z którym wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną, co oznacza, że wysokość dodatku powinna być ustalana zgodnie z zasadami obowiązującymi w okresie, w którym praca była wykonywana. Jeśli zatem pracodawca oblicza dodatek za zadania realizowane nocą w grudniu to, mimo że wypłata nastąpi w styczniu, za podstawę powinien przyjąć wynagrodzenie minimalne obowiązujące w grudniu 2014 roku.

Potwierdza to Stanowisko Departamentu Prawnego Głównego Inspektoratu Pracy z 21 grudnia 2010 r. w sprawie dodatku za pracę w nocy (GPP-364-4560- 98-1/10/PE/RP). Zgodnie z nim, podstawę obliczania dodatku powinno stanowić minimalne wynagrodzenie za pracę obowiązujące w miesiącu, w którym wystąpiła praca w porze nocnej. Nie ma przy tym znaczenia, że wypłata dodatku następuje w kolejnym miesiącu. W przedmiotowej kwestii należy bowiem, zdaniem GIP, odróżnić termin nabycia prawa do dodatku od terminu wypłaty tego świadczenia.

Ta zasada obowiązuję również w sytuacji, gdy praca świadczona jest na przełomie roku. Stawka, jaką powinien zastosować pracodawca w takiej sytuacji, zależy zatem od dnia, w którym praca nocna miała miejsce.

Przykład: Praca w noc sylwestrową ‒ trzeba uwzględnić obie stawki

Pracownik zatrudniony w równoważnym czasie pracy 31 grudnia 2014 r. rozpoczyna pracę o godzinie 21.00 i kończy ją następnego dnia o godz. 7.00 rano. Pora nocna w tej firmie trwa od 22.00 do 6.00. W ciągu swoich 10 godzin pracy w noc sylwestrową pracownik przez 8 godzin świadczy ją w porze nocnej: 2 godziny (od 22.00 do 24.00) w starym roku i 6 godzin (od 0.00 do 6.00) już w nowym. Za dwie godziny nocnej pracy w 2014 roku przysługuje mu 4 zł (2 godz. x 2 zł.). Dwa złote wynosi bowiem wysokość stawki godzinowej za nocną pracę w grudniu 2014 r. (1.680 zł : 168 godz.) = 10 zł; 10 zł × 20% = 2 zł). Za 6 godzin pracy 1 stycznia pracownik otrzyma już 13,14 zł (6 godz. x 2,19 zł). Stawka za 1 godzinę pracy w styczniu 2015 r., jest bowiem wyższa od tej z grudnia 2014 r. i wynosi 2,19 zł.

Inne świadczenia też idą do góry

Razem z podwyżką płacy minimalnej wzrastają też inne świadczenia związane z zatrudnieniem. I tak od 1 stycznia 2015 roku zarówno odszkodowanie dla pracownika, wobec którego pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, jak i odszkodowanie dla pracownika, który rozwiązał umowę o pracę z powodu mobbingu wynosić musi co najmniej 1750 zł.

Tyle też powinno wynieść minimalne wynagrodzenie za czas gotowości do pracy i niezawinionego przestoju. Natomiast maksymalna odprawa wypłacana na podstawie ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. nr 90, poz. 844 ze zm.) to już 26 250 zł (15-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy).

Małgorzata Jankowska, ekspert prawa pracy

Podstawa prawna:

• Art. 80, art. 81, art. 85, art. 87, art. 87 ¹ , art. 91, art. 94 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 1502).
• Art. 6, art. 8 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. nr 200, poz. 1679 ze zm.).
• Rozporządzenie Rady Ministrów z 11 września 2014 r. (Dz.U. z 2014 r, poz. 1220)