• Zapowiadane przez minister Rafalską zmiany w programie Rodzina 500 plus stały się faktem. W piątek (7 lipca) sejm przyjął ustawę "uszczelniającą" system.
• Rodziny, które od października 2017 nadal chcą otrzymywać wsparcie, muszą ponownie złożyć wniosek. Mogą to zrobić od 1 sierpnia.
• Samorządy już przygotowują się do wzmożonej pracy, ale są spokojne. – Damy radę, jesteśmy bogatsi o ponad rok doświadczenia przy programie Rodzina 500 plus – podkreśla Ewa Kiepla z wrocławskiego MOPS-u.
1 października rozpoczyna się nowy okres zasiłkowy dla wszystkich rodzin, które korzystają ze świadczeń rodzinnych, m.in. 500 plus. Oznacza to, że jeśli chcą dalej otrzymywać wsparcie muszą złożyć nowy wniosek. Ich przyjmowanie rusza 1 sierpnia i potrwa do końca września. Rodziny, które zrobią to jeszcze w czasie wakacji będą mogły liczyć na to, że pieniądze otrzymają na konto jeszcze w październiku. Jeśli zdecydują się złożyć wniosek we wrześniu, to powinny przygotować się na to, że wypłata świadczenia nastąpi najpóźniej do 30 listopada 2017 (z wyrównaniem za październik).
Likwidujemy niepożądane zjawiska
Warto pamiętać, że resort rodziny przygotował zmiany w dostępie do 500 plus. W piątek (7 lipca) Sejm przyjął bez poprawek ustawę, która wprowadza m.in. zmiany w programie „Rodzina 500 plus". Jak tłumaczy Elżbieta Rafalska, minister rodziny, pracy i polityki społecznej, rząd chce w ten sposób „uszczelnić system” i ukrócić wyłudzanie świadczeń. Nie zmieni się z kolei ani wysokość świadczenia, ani próg dochodowy, od którego będzie można się o nie starać.
– Zmiany w programie „Rodzina 500 plus” dotyczą jedynie likwidacji niepożądanych zjawisk – uspokaja minister Elżbieta Rafalska. Szefowa resortu rodziny zalicza do nich trzy sytuacje, z którymi urzędnicy mieli najczęściej do czynienia.
Mowa tu o przypadkach, w których pracownicy, aby ominąć kryterium dochodowe, rozwiązywali umowę o pracę i z tym samym pracodawcą podpisywali nowy dokument, ale na niższą kwotę. Dzięki temu mogli starać się o świadczenie także na pierwsze dziecko. Teraz resort rodziny chce ukrócić dopasowywanie dochodu do progu dochodowego.
- Zastosujemy trzymiesięczne wyłączenie – mówi minister. Jak wyjaśnia, jeśli powrót do pracy u tego samego pracodawcy nastąpi przed upływem trzech miesięcy, nie będzie traktowany jako utrata dochodu.
Druga zmiana dotyczyć będzie rodzin, które żyją razem w związku partnerskim czy konkubinacie. Dochodziło do sytuacji, w których, by zmieścić się w progu dochodowym, deklarowały samotne wychowywanie dziecka. Resort rodziny chce wprowadzić wymóg ustalania alimentów na rzecz dziecka od drugiego rodzica. Przy składaniu wniosku rodziny samotnie wychowujące dzieci będą musiały mieć dokumenty dotyczące alimentów.
– Taki mechanizm skutecznie funkcjonuje w przypadku pozostałych świadczeń rodzinnych od 2005 roku – przypomniała minister Rafalska.
Kolejna nowość to weryfikacja prawa do świadczenia pod kątem miejsca zamieszkania. Jak wyjaśnia resort rodziny, zgodnie z ustawą o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, świadczenie wychowawcze przysługuje, jeżeli osoba wnioskująca lub pobierająca je mieszka na terytorium Polski przez okres, w którym ma je otrzymywać. Jeśli gminy w tej kwestii będą miały jakiekolwiek wątpliwości, będą mogły wezwać taką osobę do osobistego złożenia wyjaśnień. Gdy ta będzie się wykręcała, to wypłata świadczenia będzie wstrzymana.
Zbieramy siły
Zapowiedzi zmian spowodowały, że samorządy, a dokładniej pracownicy ośrodków pomocy, już od kilku tygodni mają pełne ręce roboty. – W mediach coraz częściej mówi się o konieczności składania nowych wniosków do 500 plus, to przekłada się na zainteresowanie rodziców oraz większą liczbę odbieranych u nas telefonów z pytaniami – potwierdza Katarzyna Pasławska, II zastępca dyrektora MOPS w Olsztynie. Pytania dotyczą nie tylko zmian w programie, ale również terminu składania wniosków czy miejsce, gdzie będzie można to zrobić.
Podobnie jak w ubiegłym roku, rodzice powinni składać wnioski o przyznanie 500 plus we właściwym do miejsca zamieszkania urzędzie gminy. W wielu miastach w praktyce nie oznacza to tych samych punktów (przedszkoli czy galerii handlowych), w których można to było zrobić rok temu.
– Z pewnością nie przygotujemy tak szerokiego wachlarza miejsc. W 2016 roku było to szesnaście punktów, ale wiele z nich było niepotrzebnych. Dlatego teraz wnioski osobiście będzie można złożyć tylko w dwóch głównych punktach MOPS w Olsztynie – wyjaśnia Pasławska.
Nowe adresy będą obowiązywały również w Częstochowie, gdzie 1 kwietnia 2017 uruchomiono Częstochowskie Centrum Świadczeń. To w tej placówce, a nie jak wcześniej w MOPS, rodzice będą składali wnioski o 500 plus. Z kolei we Wrocławiu cały czas trwają rozmowy nad szczegółami działań.
– Z pewnością wnioski będą przyjmowali pracownicy we wszystkich siedzibach MOPS-u, natomiast jeszcze nie zdecydowaliśmy, ile dodatkowych punktów uruchomimy i czy taka konieczność w ogóle będzie – informuje Ewa Kietla z MOPS we Wrocławiu.
Czy urzędnicy obawiają się kolejek? – Cały czas zbieramy siły na sierpień, ale jesteśmy spokojni. Mamy ponad rok doświadczenia przy przyjmowaniu wniosków do programu 500 plus i dużo większe doświadczenie przy świadczeniach rodzinnych. Także dla rodziców nie będzie to nowa rzecz. Wiedzą już jakie dokumenty powinni przygotować, do tego ich dane są już w bazie ośrodków – przypomina Kietla.
Jednak Lidia Czuma-Imiołczyk, dyrektor nowo powstałego Częstochowskiego Centrum Świadczeń, na czas zwiększonego ruchu przy przyjmowaniu świadczeń zdecydowała się zwiększyć liczbę stanowisk do obsługi klienta. Dopina na ostatni guzik wprowadzenie systemu kolejkowego. CCŚ na ten czas poszukuje też nowych pracowników.
Warto pamiętać, że wniosek można złożyć drogą internetową (m.in. poprzez system Emp@tia, profil zaufany ePUAP, portal usług elektronicznych ZUS oraz bankowość internetową) czy wysłać listem poleconym.
Jak złożyć wniosek
Świadczenie wychowawcze w wysokości 500 zł od 1 kwietnia 2016 wypłacane jest na każde drugie i kolejne dziecko bez względu na dochód w rodzinie, oraz na pierwsze lub jedyne dziecko, ale tylko w przypadku spełniania kryterium dochodowego (800 zł netto na osobę w rodzinie lub 1 200 zł jeśli w rodzinie jest wychowywane dziecko niepełnosprawne).
Rodziny, które chcą otrzymywać wsparcie po 1 października (czyli od nowego okresu zasiłkowego) muszą złożyć wniosek, co będzie można zrobić w sierpniu i wrześniu. W przypadku, gdy będą starały się o pieniądze na drugie i kolejne dzieci, wystarczy, że złożą prawidłowo wypełniony formularz (wzór do pobrania ze stron poszczególnych ośrodków pomocy).
Zaś osoby starające się o świadczenie na jedyne lub pierwsze dziecko (z uwzględnieniem progu dochodowego) muszą do wniosku dołożyć dokumenty potwierdzające wysokość dochodu (w tym roku informacja ma dotyczyć dochodów za rok 2016). W przypadku rolników wymagane jest oświadczenie o wielkości gospodarstwa rolnego. Osoby samotnie wychowujące dziecko muszą pamiętać o dokumentach dotyczących zasądzonych alimentów. Od cudzoziemców wymagane są określone zezwolenia na pobyt i pracę w Polsce. Z kolei rodzice adopcyjni muszą dołączyć dokumenty dotyczące przysposobienia.
Z danych resortu rodziny wynika, że w maju 2017 r. wsparcie z 500 plus docierało już do ponad 3,97 mln dzieci do 18 lat. W sumie do ponad 2,6 mln rodzin trafiło ponad 27,2 mld zł. W tym ponad 724 tys. rodzin ma jedno dziecko do 18 roku życia. Rodzin pobierających świadczenia z dwójką dzieci jest ponad 1,5 mln, z trojgiem dzieci - 303 tys., z czworgiem - 56 tys., z pięciorgiem ponad 13 tys., z sześciorgiem 6 tys. Pomoc trafia także do 117,3 tys. rodzin wychowujących dziecko niepełnosprawne. Prawie 60 proc. rodzin otrzymuje świadczenie po uwzględnieniu kryterium dochodowego na pierwsze lub jedyne dziecko – to ponad 1,56 mln dzieci; jedynacy to 724 tys. dzieci.
Katarzyna Domagała-Szymonek