Instytucje finansowe znalazły sposoby, aby omijać te regulacje. Skarg do Biura Rzecznika Finansowego ciągle przybywa.
– Polaków, którzy obecnie posiadają pożyczkę lub kredyt do spłaty jest około 15 mln 200 tysięcy. Jeśli porównamy to z liczbą dorosłych Polaków to można powiedzieć, że co drugi dorosły Polak spłaca obecnie kredyt lub pożyczkę. Łączne zadłużenie z tytułu kredytów prywatnych i pożyczek wynosi około 630 mld złotych. Oczywiście dominują kredyty mieszkaniowe, to około 430 mld złotych – wylicza gość PR 24 prof. Waldemar Rogowski, główny analityk BIK.
Natomiast łączne zadłużenie Polaków z tytułu tylko kredytów konsumpcyjnych wynosi ok. 170 mld złotych.
Za wysokie koszty i prowizje
Rzecznik Finansowy napisał na temat tych kredytów specjalny raport. Kredyt konsumencki jest bowiem najprostszym instrumentem finansowym, z którego korzystamy.
– Jeśli potrzebujemy niewielkiej gotówki to np. chętnie korzystamy z internetowych tzw. chwilówek, które są łatwo dostępne. Faktycznie tak jest, że przepisy pojawiły się w celu ograniczenia pewnych negatywnych sytuacji, które zaistniały na rynku, takich jak zawyżanie kosztów, pobieranie bardzo wysokich prowizji, dodatkowych opłat. W tym celu ustawodawca zdecydował się wprowadzić limit poza odsetkowych kosztów kredytu, ustawiony na określonym poziomie, jest to wzór matematyczny. I teoretycznie wszystko było jasne. Niestety, obecnie bardzo często okazuje się, że firmy omijają przepisy o tym limicie. To właśnie szczególnie zostało podkreślone w raporcie Rzecznika Finansowego – te próby omijania limitu poza odsetkowych kosztów kredytu – wyjaśnia gość Jedynki Izabela Dąbrowska-Antoniak z Biura Rzecznika Finansowego.
Za długi okres spłaty
Gospodarstwa domowe decydują się na zaciąganie kredytów, bo powodzi się nam coraz lepiej, coraz lepiej oceniamy swoją przyszłość. Jednak z kosztami poza odsetkowymi tych kredytów są rzeczywiście duże problemy. Chodzi np. o sztuczne wydłużanie okresu spłaty.
– W tym przypadku limit opłat i prowizji jest uzależniony od czasu trwania umowy. A więc jednym ze sposobów obchodzenia tego limitu jest właśnie sztuczne wydłużanie okresu spłaty pożyczki. Umowa kredytowa trwa dłużej niż spłata rat. A ostatnia rata jest zupełnie symboliczna. Chodzi tutaj przede wszystkim o to, aby maksymalnie wydłużyć okres spłaty i móc narzucić wyższe koszty – tłumaczy Michał Kisiel z serwisu Bankier.pl.
Różnego rodzaju poza odsetkowe koszty kredytu mogą być niekiedy bardzo dotkliwe.
– Zdarzały się np. takie przypadki, gdzie kredytodawca rozkładał teoretycznie umowę na rok, ale w zasadzie kwotę kredytu kredytobiorca spłacał przez pierwsze cztery miesiące, a nawet trzy miesiące, w ratach tygodniowych. Czyli cały kapitał kredytodawca już dostał, miał go w ręku, a potem pojawiają się trzy kwartalne raty po… 70 groszy. Po co to jest robione? Tylko po to, aby wydłużyć okres spłaty, bo im dłuższa umowa, tym więcej kosztów pożyczkodawca może naliczyć. Jest to dodatkowe obciążenie pożyczkobiorcy – podkreśla Izabela Dąbrowska-Antoniak.
Obchodzenie prawa - łamanie prawa
Jak przypomina gość radiowej Jedynki, obejście prawa zgodnie z art. 58 kodeksu cywilnego, jest niezgodne z prawem.
– Zadaniem Rzecznika Finansowego i zadaniem sądu jest ocena takiej sytuacji. Czy dane zachowanie jest obejściem prawa? Oczywiście Rzecznik Finansowy zawiadomił w tym cytowanym powyżej przypadku i Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta i zawiadomił prokuraturę – dodaje Izabela Dąbrowska-Antoniak.
Najpierw formularz informacyjny
Firmy pożyczkowe, instytucje finansowe przed podpisaniem umowy z klientem, z osobą, która chce zaciągnąć kredyt konsumencki mają obowiązek dostarczenia formularza informacyjnego. W tym formularzu powinny być zawarte wszystkie informacje dotyczące warunków przyszłej umowy.
– Teoretycznie tak powinno być. Ponieważ wymóg formularza informacyjnego narzuca generalnie ustawa o kredycie konsumenckim. Każdy pożyczkodawca, nieważne czy to bank, czy to instytucja pożyczkowa ma obowiązek wydać klientowi ten formularz informacyjny, w którym zawarte są wszystkie planowane koszty kredytu w związku z zawarciem danej umowy. Są tam informacje o odsetkach, o opłatach, o prowizjach, o odsetkach za nieterminową spłatę i o innych opłatach ewentualnie naliczanych przez pożyczkodawcę. Natomiast to, czy klient będzie w stanie przemyśleć taką sytuację i zauważyć np. ten sztucznie wydłużony okres spłaty, to do tego musiałby by mieć harmonogram – a ten dostanie dopiero przy zawarciu umowy – zwraca uwagę gość radiowej Jedynki.
Rzecznik Finansowy wspiera poszkodowanych
Do Biura Rzecznika Finansowego zgłaszają się poszkodowani konsumenci. Liczą na wsparcie. Co powinni zrobić, od czego zacząć?
– Przede wszystkim należy złożyć reklamację do pożyczkodawcy. Jeżeli cokolwiek nie podoba się konsumentowi lub jest coś, co go martwi, np. może to być zawyżona prowizja. Jeśli ta reklamacja zostanie rozpatrzona negatywnie przez pożyczkodawcę, to należy napisać wniosek do Rzecznika Finansowego. Wtedy można liczyć na nasze wsparcie – tłumaczy Izabela Dąbrowska-Antoniak.
Niebezpieczne rolowanie
Ciągle dużym problemem jest również tak zwane rolowanie, czyli udzielanie kolejnej pożyczki na spłatę poprzedniej.
– Nawet obecnie ustawodawca próbuje się zmierzyć z tym tematem w nowej propozycji zmiany przepisów, bo faktycznie, przepisy ustawy ograniczają poza odsetkowe koszty kredytu do wartości pierwszej udzielonej nam pożyczki. Ponieważ bardzo często klienci „się zapętlają” w chwilówkach, nie są np. w stanie spłacić pożyczki po miesiącu i wtedy przedłużają termin okresu spłaty o kolejny miesiąc i płacą znowu prowizję – wyjaśnia gość radiowej Jedynki.
Małgorzata Byrska, Justyna Golonko, Błażej Prośniewski, Aleksandra Tycner, ak, NRG
