Logo Polskiego Radia
POSŁUCHAJ
Jedynka
Tomasz Jaremczak 30.05.2013

Mikołaj Kopernik miał rację. Jednak się kręci

Dopiero odkryta w XVIII wieku aberracja światła dostarczyła niezbitych dowodów na to, że Ziemia porusza się wokół Słońca, a nie odwrotnie.
Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem. Obraz Jana MatejkiAstronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem. Obraz Jana MatejkiWikipedia/PD-Art
Posłuchaj
  • Mikołaj Kopernik miał rację. Jednak się kręci (Jedynka/Piknik Naukowy)

Brak obserwowanych efektów związanych z ruchem Ziemi był już zarzucany Mikołajowi Kopernikowi. Jeżeli Ziemi porusza się po orbicie wokół Słońca, to znaczy, że zmienia się punkt z którego obserwujemy odległe gwiazdy. Tym samym gwiazdy, które są bliżej nas powinny zmieniać swoje położenie na tle gwiazd położonych dalej. Kopernik odpowiadał na to, że świadczy to o tym, że dokładność obserwacji jest za mała, a gwiazdy znajdują się dalej niż nam się wydaje.

Niezbitych dowodów na to, że Ziemia porusza się wokół Słońca dostarczył 200 lat później James Bradley. Odkrył tzw. aberrację światła. Światło odległych gwiazd wpadając do teleskopu, który znajduje się na poruszającej się Ziemi, nie trafi w punkt którego się spodziewamy. Potrzebuje czasu żeby od zwlotu teleskopu dotrzeć do zwierciadła. W tym czasie Ziemia nieco się przesunie. Miejsce w którym światło gwiazdy padnie na zwierciadło będzie nieco inne. By zrównoważyć ten efekt, trzeba trochę nachylić teleskop o kąt mniej więcej 10 sekund.

Wahadło
Wahadło Foucaulta w paryskim Panteonie. Fot Arnaud 25/Wikipedia

W XIX wieku zauważono efekt paralaksy, czyli zmiany położenia pobliskich gwiazd na tle gwiazd odległych w skutek przesuwania się Ziemi po orbicie wokół Słońca. A francuski fizyk Jean Bernard Léon Foucault, skonstruował wahadło dzięki któremu można udowodnić, że Ziemia wiruje wokół własnej osi. Płaszczyzna drgań wahadła jest niezmienna. Ponieważ ustawione jest na wirującej Ziemi, to pozornie mam się wydaje, że to płaszczyzna drgań wahadła zmienia swoje położenie.

Bezpośrednich dowodów dostarczył współczesna astronomia. Możemy odnieść ruch do największego układu jakim jest cały obserwowalny Wszechświat. Ramami największego układu jest zauważane przez kosmologów promieniowanie tła. Obserwując je wyraźnie widzimy jak jego własności zmieniają się w cyklu rocznym wynikającym z tego, że detektor związany z Ziemią się porusza.