Zbiór dokumentów dotyczących powojennej działalności na Górnym Śląsku i Podbeskidziu młodzieżówek antykomunistycznych, a także ich rozpracowywania i represjonowania przez organy bezpieczeństwa, zawiera nowa publikacja IPN.
Zbiór "UB a młodzieżowe organizacje antykomunistyczne w latach 1945-1954 na Górnym Śląsku i Podbeskidziu. Metody operacyjne aparatu bezpieczeństwa w świetle dokumentów" przygotowali archiwiści oddziałowego biura udostępniania i archiwizacji IPN w Katowicach: dr Anna Badura, Leszek Malczak, Grzegorz Musiał oraz Daniel Salbert.
Publikacja należy do najpełniejszych, poświęconych wciąż nie do końca zbadanej problematyce młodzieżowego podziemia antykomunistycznego w regionie w okresie powojennym i okresie stalinizmu. W książce ujęto 31 organizacji tego rodzaju. Wydawnictwo - w zamierzeniu jego autorów - ma być podstawą do dalszych badań, zarówno archiwalnych jak i historycznych.
- Jednym z najważniejszych walorów tego opracowania jest obszerna część dokumentalna, oparta na materiałach archiwalnych, obrazujących m.in. metody operacyjne aparatu bezpieczeństwa, stosowane wobec tych młodzieżowych organizacji i ich członków - mówi Monika Kobylańska z katowickiego IPN.
Zbiór poprzedza wprowadzenie, które wyjaśnia przyjęte kryteria doboru dokumentów.
Autorzy przypominają obowiązującą po wojnie linię ideologiczną, promujące ustrój organizacje komunistyczne, a także formy sprzeciwu młodzieży wyrażające się np. podczas demonstracji trzeciomajowych czy nastroje ówczesnych młodych opozycjonistów.
Prezentowane tajne grupy młodzieżowe wywodziły się z różnych środowisk i tradycji - sięgających korzeniami do przedwojennych organizacji patriotycznych, narodowych czy religijnych, niektóre z nich kontynuowały walkę zbrojnego podziemia podczas okupacji. Głównymi przejawami ich działalności były akcje propagandowe (hasła na murach, ulotki) oraz akcje sabotażowo-dywersyjne (niszczenie komunistycznych pomników czy placówek systemowego Związku Młodzieży Polskiej).
Wybrane z archiwów dokumenty zostały przedrukowane w trzech grupach. Dotyczą one: działalności młodzieżówek (ulotki, odezwy, przysięga, plan zebrania), ich rozpracowywania przez aparat bezpieczeństwa (raporty, plany, postanowienia o wszczęciu/zamknięciu śledztwa, postanowienia o aresztowaniu, protokoły oględzin dowodów rzeczowych, charakterystyki organizacji, protokoły przesłuchań, doniesienia informatorów), a także procesów sądowych ich członków (akty oskarżenia, wyroki). Publikację uzupełniono skanami dokumentów i odnalezionymi w aktach zdjęciami.
(pd)