Śledztwo przeprowadziły redakcje różnych mediów w ramach Międzynarodowego Konsorcjum Dziennikarzy Śledczych (ICIJ).
Dokumenty otrzymał przed rokiem "Sueddeutsche Zeitung", który przy ich analizie współpracował z dziennikarzami z całego świata, między innymi z brytyjskimi BBC i "Guardianem", francuskim "Le Monde", rosyjskim dziennikiem "Nowaja Gazieta", a w Polsce - z "Gazetą Wyborczą". Według niemieckiego dziennika, to "największy w historii" przeciek.
Dokumenty, obejmujące okres ostatnich 40 lat, wyciekły z zarejestrowanej w Panamie międzynarodowej firmy prawniczej Mossack Fonseca, posiadającej biura w ponad 35 krajach. Wśród jej klientów znalazło się 143 polityków i ich bliskich, w tym dwunastu byłych i obecnych szefów państw i rządów.
"Panama Papers" wskazują, między innymi, na Władimira Putina jako posiadacza aktywów w rajach podatkowych, wycenianych na 2 miliardy dolarów. Wśród innych polityków są: Nawaz Sharif - premier Pakistanu, były premier Iraku Ayad Allawi, Petro Poroszenko - prezydent Ukrainy, Alla Mubarak - syn byłego dyktatora Egiptu, Bidzina Iwaniszwili - były premier Gruzji, a także premier Islandii Sigmundur Gunnlaugsson.
W aferze pojawiają się również nazwiska ze świata sportu. Z kancelarią Mossack Fonseca współpracowało także ponad 500 banków.
Polski wątek
Według "Gazety Wyborczej", klientem firmy był Paweł Piskorski, były prezydent Warszawy i szef Stronnictwa Demokratycznego, a także akcjonariusze grupy ITI: Mariusz Walter i Bruno Valsangiacomo oraz biznesmen Marek Profus.
Piskorski zapewnia, że wszystkie działania, które podejmował przy rejestracji firmy w Panamie są zgodne z prawem. Według dokumentów, miał on kupić zarejestrowaną tam spółkę Stardale Management. W tym kraju podatek dla dochodów uzyskanych za granicą ma zerową stawkę.
Polityk zapewnia, że nie ma niczego do ukrycia. Wyjaśnił, że firma, którą założył, miała zrealizować pewne przedsięwzięcie gospodarcze, ale nie doszło do jego urzeczywistnienia, dlatego firmę zlikwidował. Podkreślił, że "nie przepłynęło przez nią ani jedno euro i ani jedna złotówka".
Przewodniczący Stronnictwa Demokratycznego dodał, że nie był zaangażowany w działania zmierzające do rejestracji jego firmy w Panamie. Zajmowała się tym kancelaria prawna prowadząca sprawy tysiąca przedsiębiorców. Dodał, że gdyby chciał coś ukryć, nie zakładałby firmy na swoje nazwisko.
Afera "Panama Papers". Polskie wątki pod lupą resortu finansów i prokuratury
Polskie wątki "Panama Papers" sprawdzi Ministerstwo Finansów. Chodzi o ukrywanie majątków i unikanie opodatkowania.
Generalny Inspektor Informacji Finansowej Wiesław Jasiński poinformował dziennikarzy, że analiza resortu będzie dotyczyć osób i podmiotów z Polski, wymienionych w publikacjach medialnych. Taką analizę umożliwia ustawa o praniu brudnych pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.
Inspektor zapowiada dynamiczną pracę i analizę dostępnych w tej sprawie baz danych, zarówno w Polsce jak i za granicą. Przedstawiciel rządu dodał, że administracja zwróciła się też o pomoc do zagranicznych podmiotów. Wiesław Jasiński powiedział, że Polska w styczniu 2015 roku podpisała odpowiednie porozumienie z Panamą.
Podsekretarz stanu zapowiada też wykorzystanie podobnych porozumień z innymi państwami stosującymi szkodliwą konkurencję podatkową.
Putin na świeczniku
Światowe media dużo miejsca poświęcają wątkowi Władimira Putina. Gazety biorące udział w śledztwie opisują przykładowy cykl prania rosyjskich pieniędzy - przez Szwajcarię, Cypr, Panamę i brytyjskie Wyspy Dziewicze - z powrotem do Rosji, w formie zagranicznych inwestycji. Majątek Władimira Putina wycenia się na 40 miliardów dolarów, ale on sam formalnie nie jest jego właścicielem.
"Panamskie dokumenty" wskazują natomiast, że patronuje gronu zaufanych przyjaciół, umożliwiając im ogromne zyski i czerpiąc potem z ich zasobów. Brytyjski "Guardian" wymienia jako jednego z głównych powierników Putina zaprzyjaźnionego z nim wiolonczelistę Siergieja Rołdugina, który ma wysokie udziały w największej rosyjskiej agencji reklamowej, w zakładach samochodowych Kamaz, cypryjskiej firmie inwestycyjnej "Rajtar" i w banku Rossija.
Ważną rolę w procederze miał odegrać cypryjski bank RCB, udzielając ogromnych pożyczek, bez zabezpieczenia, osobom z kręgu znajomych prezydenta Putina. Władze banku dementują te doniesienia i twierdzą, że procedury w firmie są zawsze przejrzyste.
"Putinofobia"
Rzecznik Kremla: "Panama Papers" są wymierzone głównie przeciwko prezydentowi Rosji
Tymczasem Kreml oświadczył, że w papierach z Panamy nie ma nic nowego, a głównym celem ich publikacji jest uderzenie w prezydenta Władimira Putina. Jego rzecznik Dmitrij Pieskow oświadczył, że dziennikarze śledczy, którzy badali sprawę, to najczęściej pracownicy pracownicy amerykańskiego CIA i Departamentu Stanu.
Rzecznik Kremla mówi też o ogarniającej świat "putinofobii", która uniemożliwia napisanie czegokolwiek dobrego o Rosji.
Polityczna burza
Rozwój wydarzeń po publikacjach z Panamy może zakończyć się polityczną burzą w Islandii, a premier Sigmundur David Gunnlaugsson może być zmuszony do ustąpienia. W dokumentach wymieniony jest on sam, członkowie jego prawicowej Partii Postępu, a także jego żona, przestępcy i celebryci. W tym tygodniu opozycja chce głosować nad wotum nieufności wobec premiera. Według dokumentów, szef rządu wraz z małżonka mieli zakupić jedną z firm na Brytyjskich Wyspach Dziewiczych w 2007 roku. Dwa lata temu premier za symbolicznego dolara miał przelać swoje dochody na konto żony.
"Szczyt cynizmu"
Petro Poroszenko o "Panama Papers": nie zarządzam swoim biznesem
Przywódca ukraińskiej Partii Radykalnej Oleh Laszko domaga się natomiast ustąpienia wymienianego w dokumentach prezydenta Ukrainy, Petra Poroszenki. Jego ugrupowanie wszczęło w parlamencie procedurę impeachmentu. Jak mówi Laszko, zakładanie firm w rajach podatkowych w czasie gdy na froncie ginie wielu ukraińskich żołnierzy, to "szczyt cynizmu". Ukraiński prokurator generalny uważa natomiast, że prezydent Poroszenko przestępstwa nie popełnił i nie widzi powodów do wszczynania postępowania w tej sprawie.
Kto jeszcze?
Swoją fortunę w rajach podatkowych miała też pomnażać rodzina prezydenta Chin Xi Jinpinga oraz co najmniej 8 obecnych lub byłych członków biura politycznego chińskiej partii komunistycznej. Szwagier prezydenta zarejestrował dwie firmy na Wyspach Dziewiczych.
Na liście z Panamy znalazł się też gwiazdor hinduskiego kina Amitabh Bachchan oraz gwiazdor Hollywood, aktor Jackie Chan.
Organy skarbowe wielu krajów wszczęły śledztwa w sprawie doniesień z dokumentów. Australijski urząd skarbowy bada majątki 800 milionerów - klientów Mossack Fonseca.
Brytyjski rząd poprosił z kolei o egzemplarz dokumentów. W papierach z Panamy wymieniony jest między innymi nieżyjący już ojciec premiera Davida Camerona, oraz członkowie - obecni i byli - Partii Konserwatywnej, którą szef rządu kieruje. Rzeczniczka premiera Camerona oświadczyła jednak, że rodzinne interesy to sprawa prywatna premiera.
Szwedzki urząd skarbowy skontaktował się natomiast z władzami Luksemburga, by sprawdzić czy bank Nordea pomagał klientom - za pośrednictwem tego kraju - zakładać konta w rajach podatkowych. Austriacki urząd skarbowy sprawdza natomiast czy w procederze nie brały udziału austriacki oddział niemieckiego Raiffeisen, oraz Hypo Landesbank. Norweski sprawdza doniesienia wokół banku DNB, który miał pomagać klientom zakładanie fikcyjnych firm na Seszelach i domaga się wyjaśnień od władz banku.
Badać sprawę będą też organy podatkowe Holandii. W ubiegłym miesiącu w tym kraju zamknięto biuro Mossack Fonseca, które działało 5 lat.
W Stanach Zjednoczonych dokumenty z Panamy sprawdza Departament Sprawiedliwości - pisze dziennik "Wall Street Journal". Robi to pod kątem ewentualnych przypadków korupcji.
Wcześniej Biały Dom odmawiał komentarza w tej sprawie i odsyłał właśnie do amerykańskiego wymiaru sprawiedliwości.
W światowych mediach pojawił się też wątek Światowej Federacji Piłkarskiej - FIFA. Komisja etyki tej organizacji bada związki między byłym jej członkiem a zatrzymanym w ubiegłym roku byłym wiceszefem FIFA Eugenio Figueredo.
Rousseff, Messi i inni...
W papierach z Panamy, położonej w Ameryce Łacińskiej, pojawia się wiele nazwisk z tego regionu świata. Wśród nich jest 57 osób powiązanych z aferą korupcyjną koncernu naftowego Petrobras z Brazylii, w tym szef niższej izby brazylijskiego parlamentu, Eduarco Cunha, który odegrał aktywną rolę w prowadzeniu procedury impeachmentu prezydent Dilmy Rousseff. Jest też były brazylijski minister i były poseł.
Nazwiska prezydenta Argentyny Mauricio Macriego, jego ojca i brata również pojawiają się w panamskich dokumentach. Wszyscy mieli być w radzie dyrektorów firmy zarejestrowanej od 1998 roku na Bahamach. Firma działała do 2009 roku. Inni prominentni Argentyńczycy to wielokrotnie uznawany za najlepszego piłkarza świata Lionel Messi i sekretarz byłego prezydenta Nestora Kirchnera.
Z Meksyku w panamskich papierach wymieniony jest milioner Juan Armando Hinojosa Cantu, politycy, aktorzy oraz osoby powiązane z kartelami narkotykowymi.
Oficjalne oświadczenie
Mossack Fonseca to międzynarodowa firma prawnicza z siedzibą w Panamie i oddziałami na całym świecie. Zajmuje się pośrednictwem w tworzeniu i zarządzaniu firmami ulokowanymi w rajach podatkowych. Działa między innymi na Cyprze czy w Szwajcarii, w sumie mając w portfelu 300 tysięcy firm. Jest czwartą co do wielkości oferującą takie usługi. W jednym z dokumentów, partner firmy wprost przyznaje: "95 procent naszych działań służy unikaniu podatków".
W oficjalnym oświadczeniu kancelaria Mossack Fonseca pisze, że firma działa zgodnie zarówno z duchem, jak i literą prawa.
"To dlatego jeszcze nigdy nie postawiono nam zarzutów w ciągu blisko 40-letniej historii firmy" - czytamy w komunikacie przekazanym mediom zrzeszonym w Międzynarodowym Konsorcjum Dziennikarzy Śledczych.
Źródło: RUPTLY/x-news
mr