- W tym roku jest to dzień wyjątkowy, bo mamy 70. rocznicę egzekucji członków IV Zarządu Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość" - wydarzenia, które stało się powodem wybrania właśnie 1 marca na ustanowienie dnia pamięci o członkach powstania antykomunistycznego. Mamy też 10. rocznicę ustanawiania Narodowego Dnia Pamięci "Żołnierzy Wyklętych" - powiedział prezydencki minister Wojciech Kolarski.
Jak zaznaczył, dla prezydenta Dudy będzie to też szczególny dzień, ponieważ jako minister w Kancelarii Prezydenta RP został upoważniony przez ówczesnego prezydenta Lecha Kaczyńskiego do reprezentowania w Sejmie stanowiska głowy państwa w sprawie projektu ustawy ustanawiającej to święto. Lech Kaczyński był inicjatorem ustanowienia 1 marca Dniem Pamięci Żołnierzy Wyklętych; prezydencki projekt ustawy w tej sprawie wpłynął do Sejmu 1 marca 2010 r.; został uchwalony w lutym 2011 r., prezydent Bronisław Komorowski podpisał ją 9 lutego 2011 roku.
Upamiętnienie w miejscach kaźni
Wojciech Kolarski: Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych jest bardzo ważny dla prezydenta Andrzeja Dudy
- W poniedziałek prezydent Duda uczci pamięć żołnierzy wyklętych i tysięcy osób zaangażowanych w podziemie antykomunistyczne - zapowiedział Kolarski. O godz. 20, czyli dokładnie wtedy, gdy 70 lat temu wykonano egzekucję na siedmiu członkach IV Zarządu Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość", prezydent zapali znicz w miejscu egzekucji, czyli pod "Ścianą Straceń" byłego więzienia mokotowskiego przy ul. Rakowieckiej.
Wcześniej, przed południem prezydent będzie w "Willi Jasny Dom" w warszawskich Włochach. - To jest miejsce, które w latach 40-tych było miejscem kaźni; miejsce, przez które m.in. przeszedł rotmistrz Witold Pilecki i setki polskich patriotów. Ślady kaźni są do dzisiaj widoczne w piwnicach, na ścianach piwnic "Willi Jasny Dom" - powiedział Kolarski. Prezydent złoży tam wieniec pod tablicą upamiętniającą ofiary komunistycznego terroru.
Odznaczenia dla weteranów i awanse generalskie
Po południu w Pałacu Prezydenckim Andrzej Duda odznaczy ostatnich żyjących weteranów podziemia antykomunistycznego, a także osoby, które przyczyniły się do zachowania pamięci o tych wydarzeniach. Będzie to m.in. Witalis Skorupka ps. Orzeł, uczestnik Wojny Obronnej 1939 roku, żołnierz ZWZ-AK, który po wojnie służył pod rozkazami Jana Ponikowskiego ps. Czort; w 1945 roku został skazany na karę śmierci.
Prezydent nadał też Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości Marlenie Piekarskiej-Olszówce, prezes Fundacji "Willa Jasny Dom", która popularyzuje wiedzę na temat antykomunistycznego podziemia niepodległościowego po II wojnie światowej.
Później prezydent jako Zwierzchnik Sił Zbrojnych wręczy awanse generalskie oficerom Wojska Polskiego. - Andrzej Duda wręczy sześć nominacji generalskich, w tym cztery na pierwszy generalski stopień -poinformował szef BBN Paweł Soloch.
Na stopień generała dywizji zostali mianowani generałowie brygady Dariusz Pluta - zastępca szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego i Piotr Trytek - dowódca 11. Dywizji Kawalerii Pancernej. Na stopień generała brygady zostali mianowani: radca-koordynator w Narodowym Centrum Bezpieczeństwa Cyberprzestrzeni płk Krzysztof Kociuba, szef pionu wsparcia-zastępca szefa sztabu ds. wsparcia Dowództwa Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych płk Tomasz Kowalik, dyrektor Zakładu Inwestycji Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego płk Dariusz Mendrala i szef zarządu inżynierii wojskowej Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych płk Marek Wawrzyniak.
Uroczystości na "Łączce"
Narodowe Święto Żołnierzy Wyklętych. Polskie Radio przygotowało specjalne programy
W południe Społeczny Komitet Obchodów Narodowego Dnia Pamięci "Żołnierzy Wyklętych" i Instytut Pamięci Narodowej zapraszają na uroczystość ku czci Żołnierzy Niezłomnych na "Łączce" Wojskowych Powązek w Warszawie. Na "Łączce" w latach 1948-56 funkcjonariusze UB chowali ciała zamordowanych w więzieniu na Mokotowie bohaterów polskiego podziemia.
Podczas uroczystości prezes IPN dr Jarosław Szarek otworzy wystawy plenerowe o rtm. Witoldzie Pileckim oraz o ppłk. Łukaszu Cieplińskim, prezesie Zarządu Głównego Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość", który został zamordowany 1 marca 1951 roku.
Czytaj także:
W ramach organizowanych przez Instytut uroczystości zaplanowano także odsłonięcie tablicy poświęconej ppłk. Łukaszowi Cieplińskiemu i członkom IV Zarządu Głównego Zrzeszenia "WiN" w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL. Odbędzie się również dyskusja online w związku z drugim wydaniem "Atlasu polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956". Przybliża on zasięg i struktury organizacji konspiracyjnych oraz zbrojną aktywność polskiej partyzantki powojennej.
Propozycje wirtualnego zwiedzania
Kurtyka: dla Żołnierzy Wyklętych Polska nie była pustym słowem
1 marca oraz w następnych dniach na profilach społecznościowych Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN zostaną opublikowane kolejne odcinki spaceru po Kwaterze "Ł" Wojskowych Powązek. O historii tego miejsca, a także o działaniach poszukiwawczych opowie wiceprezes IPN prof. Krzysztof Szwagrzyk.
W Narodowym Dniu Pamięci "Żołnierzy Wyklętych" dyrektor Archiwum Akt Nowych i dyrektor Muzeum Izby Pamięci Generała Ryszarda Kuklińskiego zapraszają na prezentację wirtualnego Muzeum Generała Kuklińskiego.
Muzeum Powstania Warszawskiego umożliwia zaś bezpłatne zwiedzanie z przewodnikiem ekspozycji "Cele Bezpieki", która znajduje się piwnicach dawnego Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. To właśnie tam latach 1945-54 więzieni byli działacze podziemia niepodległościowego. W areszcie więzieni byli m.in. gen. August Emil Fieldorf "Nil" i Jan Rodowicz "Anoda". Zwiedzanie odbędzie się w reżimie sanitarnym, w maksymalnie pięcioosobowych grupach z przewodnikiem. Obowiązują zapisy mailowe.
Atrakcyjne oferty edukacyjne
Obchody Narodowego Dnia Pamięci "Żołnierzy Wyklętych" odbędą się nie tylko w Warszawie. Hołd żołnierzom podziemia niepodległościowego odda w poniedziałek także wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski. Zaplanowano złożenie kwiatów m.in. w Izbie Pamięci w Areszcie Śledczym w Białymstoku, przy kwaterze "Wyklętych" na Cmentarzu Wojskowym oraz przy tablicy upamiętniającej Miejsce Skazań Żołnierzy Polski Podziemnej przy kinie "Ton".
Jedną z inicjatyw podjętych wspólnie przez białostocki oddział IPN, wojewodę podlaskiego i marszałka województwa podlaskiego jest również akcja billboardowa w Białymstoku upamiętniająca bohaterów podziemia niepodległościowego.
Podczas gdańskich uroczystości organizowanych przez oddział Instytutu zostaną złożone kwiaty przy grobach Danuty Siedzikówny "Inki" i Feliksa Selmanowicza "Zagończyka" na Cmentarzu Garnizonowym. Następnie uczestnicy ceremonii przejdą pod Pomnik Żołnierzy Wyklętych. Delegacja złoży też kwiaty przed pomnikiem "Inki" na gdańskiej Oruni i przed monumentem rotmistrza Pileckiego przed Muzeum II Wojny Światowej.
Czytaj także:
Tego dnia na stronie internetowej IPN Gdańsk przedstawiona zostanie tablica pamiątkowa poświęcona Danucie Siedzikównie, która zostanie uroczyście odsłonięta w rocznicę jej urodzin (3 września) na budynku dworca w Lipowej Tucholskiej. W poniedziałek na Uniwersytecie Morskim w Gdyni odbędzie się też odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej młodzieżowej antykomunistycznej organizacji Krajowy Ośrodek "Kraj".
W auli im. Jana Pawła II Gdańskiego Seminarium Duchownego będzie także spotkanie pt. "Jaki znak Twój?". Po konferencji i panelu dyskusyjnym odbędzie się koncert patriotyczny Andrzeja Kołakowskiego. Wydarzenie będzie transmitowane online. IPN w Gdańsku zaprasza do udziału w grze miejskiej online "Śladami Danuty Siedzikówny w Gdańsku" i quizie historycznym nt. Żołnierzy Wyklętych. Do 15 marca przed siedzibą IPN Gdańsk będzie także można zobaczyć wystawę "Żołnierze Wyklęci. Podziemie niepodległościowe 1944–1963".
Narodowy Dzień Pamięci "Żołnierzy Wyklętych" jest obchodzony 1 marca od 2011 roku. Data ta została wybrana jako upamiętnienie faktu, że 1 marca 1951 r. w mokotowskim więzieniu przy ul. Rakowieckiej, z polecenia władz komunistycznych, strzałem w tył głowy zamordowali przywódców IV Zarządu Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość" - Łukasza Cieplińskiego i jego towarzyszy walki. Tworzyli oni ostatnie kierownictwo ostatniej ogólnopolskiej konspiracji kontynuującej od 1945 r. dzieło Armii Krajowej.
st