Franciszek Pieczka urodził się 18 stycznia 1928 r. w Godowie na Górnym Śląsku. Dyplom Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie uzyskał w 1954 r. Pierwsze kroki jako aktor stawiał na scenach teatrów m.in. Teatru Dolnośląskiego w Jeleniej Górze i Teatru Ludowego w Nowej Hucie. Później pracował z najlepszymi reżyserami filmowymi i teatralnymi. Występował między innymi w Starym Teatrze w Krakowie, w Dramatycznym, Narodowym i do 2015 roku w Powszechnym w Warszawie. Grał w spektaklach Konrada Swinarskiego, Jerzego Jarockiego i Zygmunta Huebnera.
Franciszek Pieczka w Teatrze Polskiego Radia
Artysta ponad pół wieku był związany z Teatrem Polskiego Radia, w którym nagrał wiele słuchowisk i adaptacji polskiej literatury. Występował w powieści radiowej "W Jezioranach". Stworzył też wybitne kreacje aktorskie w Teatrze Telewizji. Jednocześnie debiutował w filmie. W 1954 r. zagrał w "Pokoleniu" Andrzeja Wajdy, w 1960 r. w "Matce Joannie od Aniołów" Jerzego Kawalerowicza, a w 1964 r. w "Rękopisie znalezionym w Saragossie" Wojciecha Jerzego Hasa.
Prawdziwym przełomem był dla aktora rok 1966, gdy rozpoczęły się zdjęcia do serialu "Czterej pancerni i pies" (1966-1970). Jako Gustlik Jeleń, członek załogi czołgu "Rudy", wspólnie z m.in. Januszem Gajosem, Włodzimierzem Pressem i Romanem Wilhelmim, zaskarbił sobie sympatię widzów.
Pracując na planie serialu, Pieczka wystąpił jednocześnie w filmach Henryka Kluby - "Chudy i inni" (1966) i "Słońce wschodzi raz na dzień" (1967). Znakomite oceny zebrał za kreację w poetyckim "Żywocie Mateusza" Witolda Leszczyńskiego (1967), gdzie wykreował tragiczną postać nadwrażliwego mężczyzny o duszy dziecka.
Wybitne role Pieczki w "Potopie" i "Quo vadis"
W filmowym dorobku Pieczki są też kreacje m.in. w "Perle w koronie" Kazimierza Kutza (1971), "Weselu" Andrzeja Wajdy (1972), "Chłopach" Jana Rybkowskiego (1973). Pieczka zagrał również pamiętne role starego Kiemlicza w "Potopie" Jerzego Hoffmana (1974) i niemieckiego fabrykanta Mullera w "Ziemi obiecanej" Wajdy (1974).
Wystąpił m.in. w "Bliźnie" Krzysztofa Kieślowskiego (1976) i - jako karczmarz Tag - w "Austerii" Jerzego Kawalerowicza (1982). W 1993 r. zagrał w "Jańciu Wodniku" Jana Jakuba Kolskiego, a w 2001 r. wcielił się w św. Piotra w ekranizacji "Quo vadis" Henryka Sienkiewicza, której dokonał Kawalerowicz. W ostatnich latach publiczność oglądała Pieczkę w roli Stacha Japycza w serialu telewizyjnym "Ranczo".
W listopadzie ubiegłego (2021) roku ukazała się książka Katarzyny Stoparczyk "Jak mieć w życiu frajdę" - inspiracją do jej powstania były rozmowy dziennikarki z gośćmi audycji "Myślidziecka 3/5/7", emitowanej w Programie Trzecim Polskiego Radia. Jednym z rozmówców Katarzyny Stoparczyk był Franciszek Pieczka, który opowiadał między innymi o swoim dzieciństwie i Śląsku, z którego pochodził.
Franciszek Pieczka. Nagrody i odznaczenia
- W 2008 r. odznaczony złotym medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis"
- W 2011 r. odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla kultury narodowej.
- W 2018 r. laureat Wielkiej Nagrody XVIII Festiwalu "Dwa Teatry - Sopot 2018"
- W 2015 r. laureat Polskiej Nagrody Filmowej Orła za Osiągnięcia Życia.
- W 2017 r. odznaczony Orderem Orła Białego.
Stowarzyszenia Filmowców Polskich w ub. r. uhonorowało aktora Nagrodą Specjalną SFP za całokształt pracy twórczej. W kwietniu 2022 r. Franciszek Pieczka poinformował, że nie wystąpi już na scenie lub w filmie. Jak stwierdził "mam 94 lata, czas odpocząć".
Czytaj także:
MG/ASP