Konferencję poświęconą Jeziorańskiemu zorganizował prestiżowy Fundusz na Rzecz Demokracji oraz ambasada Polski w Waszyngtonie. Wśród prelegentów był między innymi były doradca prezydenta Stanów Zjednoczonych Jimmy’ego Cartera - prof. Zbigniew Brzeziński. Profesor był tegorocznym laureatem nagrody im. Jana Nowaka Jeziorańskiego. - Wiem, że Jan Nowak-Jeziorański przed śmiercią wymienił mnie jako jednego z ewentualnych odbiorców tej nagrody. Dlatego przyjmuję ją w pewnym sensie od niego, jako akt przyjaciela. Przyjmuję od kogoś, kogo niezmiernie szanowałem, podziwiałem i z którym bezpośrednio współpracowałem - mówił podczas uroczystości Brzeziński.
Brzezińskiego z Jeziorańskim łączy wiele. Obaj działali na rzecz Polski poza jej granicami. Profesor w 1938 roku, w wieku 10 lat, wyjechał do Kanady, gdzie jego ojciec został skierowany na placówkę dyplomatyczną. Tam rodzinę Brzezińskich zastała wojna. Zdecydowali się pozostać na emigracji po dojściu komunistów do władzy w Polsce.
Będąc doradcą prezydenta Cartera do spraw bezpieczeństwa narodowego wywierał znaczący wpływ na amerykańską politykę zagraniczną. Postulował zaangażowanie USA w popieranie antysowieckiej partyzantki w Afganistanie i antykomunistycznego ruchu Solidarności w Polsce.
Jan Nowak-Jeziorański także na terenie Stanów Zjednoczonych działał na rzecz sprawy polskiej. Za rządów Cartera i Ronalda Reagana był konsultantem amerykańskiej Rady Bezpieczeństwa Narodowego. Był jednym z architektów wejścia Polski do NATO w 1991 roku, prowadząc w tej sprawie skuteczny lobbing wśród urzędników amerykańskich.
Posłuchaj archiwalnych nagrań Jana Nowaka-Jeziorańskiego w serwisie - RADIA WOLNOŚCI >>>
Wśród uczestników waszyngtońskiej konferencji był także były ambasador USA w Polsce Daniel Fried. Ten amerykański dyplomata swoją misję w Warszawie pełnił w latach 1997 - 2000. To szczególny okres, bo przypadający na negocjacje dotyczące przystąpienia Polski do NATO. Fried w uznaniu za zasługi został odznaczony przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. Już po zakończeniu swojej misji, będąc zastępcą sekretarza stanu USA angażował się w negocjacje dotyczące budowy tarczy antyrakietowej w Polsce.
W prasowych wywiadach zapewniał, że ten amerykański system ma służyć obronie Europy.
Były ambasador wziął udział w panelu poświęconemu przyszłości Polski - "Nowe zagrożenia dla bezpieczeństwa i demokracji w Europie". Wśród osób, które zaproszono do dyskusji była także Paula Dobriansky z Centrum Nauki i Spraw Międzynarodowych Uniwersytetu Harvarda oraz przewodnicząca World Affairs Councils of America. Dobriansky jest specjalistką w zakresie Europy Wschodniej i byłego Związku Radzieckiego oraz w sprawach polityczno-wojskowych. W latach 2001 - 2009 pełniła funkcję podsekretarza stanu na rzecz demokracji i spraw globalnych.
Prezes Polskiego Radia Andrzej Siezieniewski (fot. Polskie Radio)
Obok niej głos w debacie zabrał Peter Pomerantsev, pisarz i producent telewizyjny a także Andrew Nagorski, amerykański dziennikarz, pisarz, rzewodniczący Rady Dyrektorów Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności. Wśród uczestników konferencji byli ponadto prezes Polskiego Radia Andrzej Siezieniewski i szef portalu PolskieRadio.pl Andrzej Mietkowski.
- Miałem to szczęście spotkać się z Janem Nowakiem-Jeziorańskim już w latach 90. Po raz pierwszy widzieliśmy się w Stanach Zjednoczonych, gdy działał on jeszcze w Kongresie Polonii Amerykańskiej, jako jeden z dyrektorów odpowiedzialnych za sprawy narodowe. Rozmawialiśmy o tym, co Polskie Radio, demokratyczne i wolne, może zrobić dla Polaków mieszkających poza granicami – wspominał Andrzej Siezieniewski.
- Potem spotkaliśmy się w 2002 roku, kiedy Jan Nowak-Jeziorański zdecydował się ostatecznie powrócić do Polski, byłem jednym z witających go na lotnisku Okęcie. Wtedy zostałem przez niego po raz pierwszy bardzo mocno zaskoczony, gdyż ten prawie już 90-letni mężczyzna pojawił się u mnie w gabinecie prezesa Polskiego Radia z kilkoma propozycjami, których realizacji wymagał natychmiast. "Zaczynamy od już, od jutra, wzmacniamy redakcję białoruską, rosyjską i ukraińską, gdyż to wszystko będzie bardzo potrzebne” – mówił Andrzej Siezieniewski i dodał, że rozmowa ta okazała się wizjonerska, gdyż w późniejszym czasie doszło do sugerowanych przez niego zmian.
- Znałem Nowaka Jeziorańskiego i uważam go za jednego z najwybitniejszych powojennych mężów stanu - dodał Andrzej Mietkowski.
Jan Nowak-Jeziorański w serwisie internetowym Polskiego Radia >>>
Jan Nowak-Jeziorański przez wiele lat stał na czele Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. Pierwszą audycję w języku polskim poprowadził na początku maja 1952 roku w Monachium. Do emigracji zmusiła go władza komunistyczna. Jeziorański - w czasie II wojny światowej - działał najpierw w Związku Walki Zbrojnej, a następnie w Armii Krajowej.
Od 1943 roku kursował między Warszawą a rządem polskim w Londynie jako kurier Komendanta Głównego AK. Brał udział w Powstaniu Warszawskim, po jego upadku udało mu się zbiec do Londynu, gdzie po zakończeniu wojny rozpoczął pracę w Radiu BBC, a następnie w Radiu Wolna Europa.
Funkcję dyrektora polskiej rozgłośni sprawował do grudnia 1975 roku. Po tym okresie emigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie wraz z prof. Zbigniewem Brzezińskim stał się rzecznikiem spraw polskich.
Do Polski wrócił w 2002 roku. Był orędownikiem przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. W latach 90. był związany z Polskim Radiem, na którego antenie prowadził cykl felietonów "Polska z oddali". W 2002 roku otrzymał nagrodę Polskiego Radia - Diamentowy Mikrofon.
Zmarł 20 stycznia 2005 roku w Warszawie. W 2014 roku minęła 100 rocznica urodzin legendarnego kuriera.
Senat ustanowił rok 2014 - Rokiem Jana Nowaka-Jeziorańskiego.
Z archiwum RWE na moje.polskieradio.pl>>>
Waszyngtońska konferencja zatytułowana "Przyszłe wyzwania dla Polski i spuścizna Jana Nowaka-Jeziorańskiego" odbywa się z okazji jego setnych urodzin.
(asop)