- W ocenie Najwyższej Izby Kontroli właściwie wykorzystano środki publiczne na realizację działań osi Leader w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) na lata 2007-2013 - czytamy w środowej informacji NIK.
Środki wykorzystano zgodnie z ich przeznaczeniem
Zdaniem Izby, środki wykorzystano zgodnie z ich przeznaczeniem, m.in. na budowę i remonty obiektów publicznych na terenach wiejskich, organizację szkoleń i innych przedsięwzięć o charakterze edukacyjnym, promocję i organizację lokalnej twórczości kulturalnej, zaspokajanie potrzeb społecznych w zakresie turystyki, sportu i rekreacji oraz zachowania dziedzictwa kulturowego.
Głównym celem kontroli NIK, było sprawdzenie wydawania środków publicznych w jednej z osi programu osi Leader. Opiera się ona na tzw. lokalnych grupach działania (LGD), składających się z przedstawicieli sektora publicznego, gospodarczego i społecznego. Ich zadaniem w ramach PROW, było opracowanie i realizacja lokalnych strategii rozwoju - "innowacyjnych projektów łączących zasoby ludzkie, naturalne, kulturowe, historyczne, itp., wiedzę i umiejętności przedstawicieli trzech sektorów: publicznego, gospodarczego i społecznego" - czytamy w raporcie NIK.
Nieprawidłowości po stronie urzędów marszałkowskich
Stwierdzone przez Izbę nieprawidłowości po stronie urzędów marszałkowskich, dotyczyły nieprzestrzegana terminów rozpatrywania wniosków i skomplikowanie procedur przyznawania pomocy dla małych projektów.
- (...) słabym punktem realizacji osi Leader, było nieprawidłowe prowadzenie postępowań w sprawie przyznania pomocy, w szczególności dotyczących małych projektów. Skomplikowane procedury i nieskuteczne doradztwo nie sprzyjały bardziej efektywnemu wykorzystaniu środków finansowych przewidzianych na ten cel. Ponadto niewystarczające były działania informacyjno-promocyjne w tym zakresie wśród społeczności lokalnej - poinformowała Izba.
Z kolei po stronie lokalnych grup działania, NIK zauważył przede wszystkim nieprzestrzeganie kryteriów wybierania projektów, naruszenia zasady bezstronności w ich wyborze, oraz nieprawidłowym informowaniu beneficjentów o wynikach oceny wniosków.
Niski poziom wykorzystania środków publicznych w ramach osi Leader
NIK uzasadniał podjęcie kontroli niskim poziomem wykorzystania środków publicznych w ramach jednej z osi programu - osi Leader - który pod koniec 2013 r. wyniósł jedynie 47,5 proc., i był najniższy z pośród wszystkich osi PROW. Izba zwracała także uwagę, na zbyt skomplikowane procedury ubiegania się o wsparcie, szczególnie dla małych projektów, oraz na nieterminowość rozpatrywania wniosków o pomoc.
Pozytywna ocena działań LGD przez NIK, wynika z podjętej w 2014 r. intensyfikacji działania na rzecz pełnego wykorzystania środków publicznych, w wyniku której realizacja płatności pod koniec 2014r. wzrosła do 62,1 proc. limitu środków.
Jak poinformował NIK, w połowie 2014 r., w Polsce funkcjonowało 335 takich grup, które objęły swoim działaniem w 2146 gmin. 70 proc. składanych przez nie wniosków o dofinansowanie dotyczyło projektów małych (44056 projektów), "jednak kwota złożonych wniosków, w ramach tych projektów, stanowiła zaledwie 19 proc. łącznej kwoty wniosków złożonych w ramach tej osi PROW 2007-2013".
Program na lata 2014-2020
Program na lata 2014-2020 to kolejne cele i priorytety. Na ich realizację, Polska ma już zielone światło z Komisji Europejskiej.
Największy budżet ma działanie związane z modernizacją gospodarstw, na co zostało przeznaczone około 2,8 miliarda euro. Istotne też jest skierowanie środków na zmiany strukturalne na wsi. Przekazywanie gospodarstw rolnych musi mieć charakter trwały, czyli poprzez sprzedaż, czy notarialne przekazanie gospodarstwa następcom. Zostały utrzymane działania związane z łańcuchem żywnościowym, marketingiem i systemami jakości. Kontynuowana będzie pomoc w zakresie budowy targowisk, ale samorządy będą musiały zwrócić uwagą na to, aby były to miejsca rozwoju sprzedaży bezpośredniej, bez pośredników.
W nowym Programie do wykorzystania jest 13,5 miliardów euro: 8,6 miliarda euro z budżetu Unii Europejskiej oraz 4,9 miliarda euro z funduszy krajowych.
IAR/PAP, awi