Za przyjęciem ustawy w 141-osobowym parlamencie głosowało 82 posłów, 37 było przeciw, a 3 wstrzymało się od głosu. Jeśli dokument podpisze prezydent Litwy Gitanas Nauseda, nowe przepisy zaczną obowiązywać 1 maja. - To bardzo ważny krok, zarówno pod względem obrony praw człowieka, jak i polityki bezpieczeństwa, mając na uwadze nasze sąsiedztwo - powiedziała przewodnicząca parlamentu Viktorija Czmilyte-Nielsen. Podkreśliła jednak, że „jest to przede wszystkim kwestia obrony godności człowieka”.
00:56 11507581_1.mp3 Sejm Litwy przyjął ustawę o pisowni nielitewskich nazwisk. Materiał Kamila Zalewskiego
O możliwość zapisu nazwisk w oryginalnej formie walczyli od lat między innymi przedstawiciele mniejszości polskiej na Litwie i obywatelki Litwy, które wyszły za mąż za obcokrajowców. Ustawa zezwala jednak na używanie na pierwszej stronie paszportu tylko trzech liter "w", "q" i "x", które nie są obecne w litewskim alfabecie. Aleksander Radczenko, doradca szefowej parlamentu Litwy Viktorii Čmilyte-Nielsen, w rozmowie z Polskim Radiem, zwraca uwagę, że to nie jedyna zmiana uchwalona przez litewski parlament. - Ustawa przewiduje również możliwość zapisu z dwuznakami, czyli polskie 'cz', 'sz', 'rz' pojawią się w nazwiskach i imionach litewskich Polaków - wyjaśnia. Dodaje, że w myśl nowych przepisów imiona i nazwiska będzie można też zapisywać inaczej, niż brzmią one po litewsku. - A to oznacza, że takie imiona jak Anna czy Joanna, w którym są podwójne litery, zostaną zapisane zgodnie z oryginalnym zapisem w języku polskim - mówi doradca przewodniczącej Sejmu Litwy.
Posłanka Akcji Wyborczej Polaków na Litwie - Związku Chrześcijańskich Rodzin Rita Tamašuniene jeszcze w ubiegłym tygodniu, podczas drugiego czytania projektu ustawy, zwracała uwagę, że nowe przepisy nie rozstrzygają definitywnie problemu pisowni polskich nazwisk, gdyż nie przewidują możliwości użycia polskich znaków diakrytycznych. W ocenie Aleksandra Radczenki uchwalenie ustawy jest symbolicznym gestem. Jego zdaniem w praktyce niewiele osób może zdecydować się na zmianę imienia i nazwiska. - Jest to jednak duży krok w kierunku Litwy, szanującej wszystkich swoich obywateli bez względu na ich narodowość czy język - zaznacza Aleksander Radczenko.
Z kolei litewska minister sprawiedliwości Ewelina Dobrowolska przekonuje, że nowa ustawa "nie będzie miała wpływu na zmianę alfabetu języka litewskiego". Podkreśla, że już od kilku lat prawo do oryginalnego zapisu imienia i nazwiska osoby zainteresowane uzyskują w litewskich sądach. Według niej w 2020 roku litewskie sądy uwzględniły 79 wniosków o zmianę nazwiska na formę oryginalną, w 2021 roku uwzględniono 45 wniosków, a obecnie w sądach jest ich 21.
IAR/PAP/dad