Lata 1975-76: początek końca dekady Gierka?

Polska roku 1975. Powstało 49 województw w miejsce dotychczasowych 17, wprowadzono dwustopniowy podział, zostały gminy, a zniesiono powiaty. Krystian Zimmermann wygrał Konkurs Chopinowski. Oddano do użytku Dworzec Centralny w Warszawie. Miały miejsce premiery: nominowanego do Oskara filmu "Ziemia obiecana" w reżyserii Andrzeja Wajdy, spektaklu "Umarła klasa" Tadeusza Kantora, a także prapremiera sztuki Sławomira Mrożka "Emigranci". Zorganizowano pierwszy po wojnie Tydzień Kultury Chrześcijańskiej i II Festiwal Polskich Filmów Fabularnych.Ale był to też rok przełomowy w dekadzie Edwarda Gierka.

Edward Gierek

Foto: Rutowska Grażyna / NAC

We wrześniu 1975 roku Komitet Centralny PZPR przygotował wytyczne do zmiany konstytucji, do której miały zostać wprowadzone zapisy o socjalistycznym charakterze państwa, PZPR jako przewodniej sile  narodu i przyjaźni z ZSRR.

W związku z tym: 59 intelektualistów napisało list protestacyjny, a Episkopat wyraził zaniepokojenie. W styczniu 1976 roku tym razem 101 ludzi kultury wystosowało memoriał wyrażający sprzeciw wobec projektowanym zmianom. Jednak jeszcze przed marcowym wyborami do Sejmu, parlament 10 lutego 1976 roku zatwierdził te poprawki. 3 maja powstało konspiracyjne Polskie Porozumienie Niepodległościowe Zdzisława Najdera. Zapowiedziane w czerwcu przez premiera Piotra Jaroszewicza podwyżki cen żywności doprowadziły do strajków i zajść ulicznych w wielu miastach. Największy zasięg miały w Radomiu, Ursusie i Płocku. Po brutalnym stłumieniu protestów ich uczestnicy byli represjonowani. Zaczęto organizować dla nich  społeczną pomoc finansową. 23 września powstał Komitet Obrony Robotników.

W Londynie przetasowania: sformowano nowy rząd Kazimierza Sabbata i odsłonięto Pomnik Katyński - pierwszy taki w jednej z metropolii. W audycji opowiemy o Polsce w latach 1975-76, czasie powstania Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej, sukcesów naszych sportowców na Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Montrealu. Także dużej aktywności dyplomatycznej Polski, podpisaniu Aktu końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, spotkaniach Edwarda Gierka z Kanclerzem RFN  Helmutem Schmidtem, wizytach prezydenta USA Geralda Forda w naszym kraju.

***

Na audycję "Historia Żywa" w poniedziałek (30.03) o godz. 21.05 zapraszają Dorota Truszczak i prof. Andrzej Nowak.

DS