we wtorek 14 grudnia na antenie Jedynki:
00.00-01.00 - "Wieczór z historią" - Lech Makowiecki
W audycji piosenki, pieśni, songi odwołujące się do wprowadzenia stanu wojennego w Polsce w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku. Utwory sprzed 40 lat, ale i napisane współcześnie. Wśród wykonawców: BASTI ("Było takie miejsce"), Andrzej Kołakowski ("Polskie kalendarze"), Paweł Orkisz ("Ostatnia szychta w KWK Piast"), Tolek Filipkowski ("W noc grudniową", "Idą pancry na Wujek"), FORTECA ("Solidarność Walcząca"), Andrzej Kołakowski ("Ballada grudniowa").
01.00-03.00 - "Muzyka nocą" / "Noc z reportażem"
1. "Moja prawda" - Urszula Żółtowska-Tomaszewska
Wojciech Kosimor był studentem 2 roku w Wyższej szkole Morskiej. Działał w Niezależnym Zrzeszeniu Studentów. Angażował się w działalność opozycyjną. Po ogłoszeniu Stanu Wojennego z kolegami po zakończeniu strajku na uczelni, udał się do Stoczni Gdańskiej. Po jej pacyfikacji, został zatrzymany i przewieziony do Starogardu Gdańskiego. Relegowany z uczelni, potem przywrócony, ale w 1982 roku złapany z ulotkami z pierwszych dni stanu wojennego. Sprawa odbyła się przed Sądem Marynarki Wojennej w Gdyni Dostał wyrok 3 lat pozbawienia wolności. W tym samym roku toczyły się sprawy Ewy Kubasiewicz i Jerzego Kowalczyka - pracowników Wyższej Szkoły Morskiej, którzy dostali wyroki 9 i 10 lat pozbawienia wolności i pozbawienie praw publicznych za organizację strajku w Wyższej Szkole Morskiej w grudniu 1981 roku. Ten wyrok przekreślił szansę bohatera na skończenie wymarzonych studiów. Czy żałuje?...
2. "Dlaczego do nas strzelano" - Andrzej Urbański, realizacja Jacek Puchalski
Dlaczego? Stawiane w reportażu pytanie jest dramatyczną próbą zmierzenia się z przeszłością.
23.00 - Reportaż "Chłopcy do bitki" Adama Bogoryja-Zakrzewskiego.
Po ogłoszeniu stanu wojennego, 13 grudnia 1981 roku, "zagazowali" kwasem masłowym m.in. Teatr Syrena w Warszawie. To był ich protest przeciwko aktorom, którzy ignorowali powszechny bojkot reżimu przez środowisko artystów. Granat łzawiący wrzucili do Kolegium ds. wykroczeń. Środki cuchnące wpuszczali do mieszkań funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa i kolaborantów.
Nadawali z dachów budynków audycje radiowe, m.in. dla podtrzymania na duchu opozycjonistów zamkniętych w słynnym stalinowskim więzieniu - areszcie przy Rakowieckiej w Warszawie. Zakładali tablice poświęcone pamięci poległym, rozrzucali ulotki z informacjami o działalności związkowców z "Solidarności". Wszystko w walce przeciwko komunie, w nieodłączną nadzieją na wolność. Tych młodych radykalnych, działających w konspiracji, w ramach "Grup Oporu Solidarni" w Warszawie i okolicach było ok. 250-300 osób. Często wzorowali się na pomysłach Armii Krajowej z czasów okupacji. To o nich jest reportaż.
***
W samą rocznicę 13. XII - w czterdziestą rocznicę wprowadzenia stanu wojennego wracamy do wydarzeń z grudnia 1981 roku.
"Dobranoc, spokojnej nocy, o ile ta noc będzie spokojna" powiedział w telewizji Jan Kobuszewski kończąc "Dobranockę dla dorosłych" przed północą 12 grudnia 1981 roku. To na pewno nie była spokojna noc. Został wprowadzony stan wojenny. Ludzie Solidarności wspominają ten czas z perspektywy własnych doświadczeń: internowania, represji, udziału w strajkach, a także z perspektywy miejsca zajmowanego w strukturach związku i działalności antykomunistycznej w różnych regionach Polski, z których pochodzili:
Marek Czachor z żoną Magdaleną - z Niezależnego Zrzeszenia Studentów Polskich na Uniwersytecie Gdańskim, późniejsi redaktorzy pisma Solidarność Walcząca. Oddział Trójmiasto; Krzysztof Król - współzałożyciel Uczniowskiego Ruchu Odnowy, który w 1981 wszedł w skład Niezależnej Federacji Młodzieży Szkolnej, redaktor "Ucznia Polskiego"; Krzysztof Turkowski - działacz Solidarności, pracujący w Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu; Ludwik Turko - działacz Solidarności, fizyk, późniejszy profesor, wykładowca na Uniwersytecie Wrocławskim; Stanisław Mikołajczak - językoznawca, późniejszy profesor, wykładowca na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicz w Poznaniu; Barbara Napieralska - działaczka Solidarności, pracownik Wielkopolskich Zakładów Teleelektronicznych "Telkom-Teletra" im. Karola Świerczewskiego; Tomasz Jasiński - działacz Solidarności, historyk, późniejszy profesor, wykładowca na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; Urszula Radek - działaczka Solidarności, pracownik Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego PZL -Świdnik; Waldemar Bartosz - działacz Solidarności, psycholog w Poradni Wychowawczo-Zawodowej w Jędrzejowie; Zbigniew Razik - działacz Solidarności w Okręgowym Przedsiębiorstwie Przemysłu Zbożowo-Młynarskiego w Bolesławcu.
Emisja: 6.50, 7.50, 9.50, 10.50, 13.50, 14.50, 15.50, 16.50, 17.50, 20.50
09.00-12.00 - "Cztery pory roku" - zaprasza Małgorzata Raducha
Gościem audycji - Anna Mieszczanek, autorka książki "Dzień bez teleranka. Jak się żyło w stanie wojennym", w której przedstawia trudne, codzienne życie młodych ludzi żyjących w tamtych latach.
Początkująca dziennikarka z młodzieżowej gazety, zaangażowana w sprawy rolników Maria, goniec sporego wydawnictwa, młody filmowiec czy kapitan "od zabójstw" z Komendy Stołecznej Milicji Obywatelskiej. To są właśnie zapomniani i pomijani przez historię bohaterowie książki.
To oddanie głosu ludziom, najczęściej młodym, którzy wchodzili w tamtym pamiętnym roku 1981 w dorosłe życie.
***
Jedynka już od kilku dni wspomina wydarzenia sprzed 40 lat. Między innymi w audycji "Przystanek Historia" (w minioną środę, 8.12) mówiliśmy o kolejna edycja kampanii IPN "Zapal Światło Wolności". Z kolei tydzień wcześniej (1.12) w audycji "Eureka" przyjrzeliśmy się wydawnictwu "Nikczemność i honor. Stan wojenny w stu odsłonach". Z kolei poniedziałkowej audycji "Kulturalna Jedynka" (13.12) mówiliśmy o nowym materiale w aplikacji Domu Spotkań z Historią - "Proszę się rozjeść".
W niedzielnym cyklu wspomnień prezentowaliśmy wspomnienia opozycjonistów, którymi byli: Jarosław Broda - działacz Solidarności, wrocławski publicysta, redaktor naczelny pisma "Solidarność Dolnośląska"; Alicja Szot - działaczka "Solidarności" w Zakładach Metalurgicznych URSUS; Bogdan Ryś - działacz Solidarności w Parowozowni PKP w Skarżysku-Kamiennej, członek Komisji Krajowej w Gdańsku i uczestnik ostatniego jej posiedzenia; Bożena Ptak - działaczka Solidarności, nauczycielka języka polskiego w gdańskich szkołach, która ukrywała w swoim mieszkaniu Janusza Satorę, działacza "S" z zakładów Elmor w Gdańsku; Leszek Duklanowski - współorganizator strajku w Zarządzie Portu Szczecin-Świnoujście, wiceprzewodniczący Komisji Oddziałowej Solidarności, członek Szczecińskiego Klubu Katolików; Czesław Niezgoda - działacz Solidarności, pracownik Lokomotywowni Pozaklasowej PKP w Lublinie; Janina Kończak - działaczka Solidarności w Łódzkich Zakładach Przemysłu Gumowego Stomil; Jerzy Kiszkis - działacz Solidarności, aktor Teatru Wybrzeże w Gdańsku; Jerzy Muszyński - dziennikarz z Białegostoku.
Już po północy 13 grudnia, w audycji "Tak to bywało" (03.00-05.00) Adam Rozlach przypomniał trzy okolicznościowe audycje, które emitowaliśmy na antenie Jedynki w 30. i w 35-rocznicę tego wydarzenia, z 13 XII 2011 r. kiedy to Przemysław Szubartowicz zaprosił do studia przedstawicieli wszystkich sił politycznych: A. Mężydłę, D. Jońskiego, P. Jakiego, A. Grodzką, J. Gmitruka i D. Arciszewską-Mielewczyk, a druga, z 13 XII 2016 r. - kiedy Wojciech Dąbrowski rozmawiał z historykami W. Roszkowskim i z A. Paczkowskim oraz z architektem - Cz. Bieleckim. Przypomnieliśmy też okolicznościowe wydanie "Eureki" w 35 rocznicę 13 Grudnia. Dorota Truszczak zaprosiła wtedy do naszego studia socjolożkę - Barbarą Fedyszak-Radziejowską. Tematem spotkania było postrzeganie stanu wojennego przez Polaków, na podstawie sondaży przeprowadzonych w 1996 i 2006 roku.
13. XII
07.00-10.00 - "Poranek Dwójki" - prowadzi Paweł Siwek
Gościem audycji - Marek Bukowski - reżyser filmu: "Babilon. Raport o stanie wojennym" na podstawie książki Marka Nowakowskiego "Raport o stanie wojennym. Zapiski z codzienności". Codzienność, jaką zobaczymy w filmie jest zapisem życia na granicy ubóstwa, walki o przetrwanie mieszkańców PRL-u w czasach, gdy - jak pisał Marek Nowakowski - "(…)władza chwyciła naród w swe żelazne łapy i dusi".
"Próbujemy się przyglądać, co ten system zrobił z ludźmi. Nowakowski obiera tych ludzi jak cebulę i przygląda się, jak system na nich wpłynął" - mówi o filmie reżyser, z którym spotykamy się o godz. 9.30. W audycji także spotkanie z Igorem Rakowskim-Kłosem. W swojej książce opisuje kulisy tego, co działo się w życiu codziennym zwykłych Polaków, w telewizji, w marynarce wojennej i w politycznym centrum dowodzenia dzień przed wprowadzeniem stanu wojennego. W audycji także o wystawie "Kwiatowy krzyż" będącej upamiętnieniem czterdziestej rocznicy ogłoszenia stanu wojennego.
16.00-17.30 - "Wybieram Dwójkę" - prowadzi Jakub Kukla
Goniec z wydawnictwa, reżyser zaraz po filmówce, młody pracownik komitetu dzielnicowego, początkująca dziennikarka, motorniczy, ogrodniczka z MSW, kapitan z wydziału zabójstw, sekretarz organizacji partyjnej w dużej firmie czy mały chłopiec, któremu zamknęli ojca - to bohaterowie, których historia zwykle nie zauważa.
Każdy z nich stał się częścią reporterskiej opowieści o jednym z najboleśniejszych momentów w dziejach powojennej Polski, kiedy wszystko przesiąknięte było polityką. Jak dostosowywali się do zakazów i nakazów stanu wojennego? W jaki sposób zamykały się za nimi ścieżki otwarte przed grudniem '81? Co pozwalało im trwać, i tworzyć enklawy wolności?
O książce Dzień bez teleranka. Jak się żyło w stanie wojennym porozmawiamy z jej autorką Anną Miszczanek (godz.16.30).
17.30-18.00 - "Ślady pamięci" - aud. Andrzeja Mietkowskiego i prof. Rafała Habielskiego
21.30-22.00 - "Rozmowy po zmroku" / Rzeczypospolite: Stan wojenny - aud. Antoniego Dudka
Piątkowa audycja "Strefa literatury" była poświęcona tomikowi Krystyny Miłobędzkiej "Pamiętam. Zapisy stanu wojennego", uznawanego za jedno z najwybitniejszych poetyckich świadectw czasu stanu wojennego.
W tygodniu 13-17.12 w cyklu "To się czyta" przedstawiamy fragmenty "Dzienników" Wiktora Woroszylskiego, pisane przez tego wybitnego poetę i pisarza podczas internowania w ośrodku w Jaworzu, gdzie trafił po 13 grudnia 1982 roku. Tekst pierwotnie drukowany w pierwszym tomie "Dzienników 1953-1982" Woroszylskiego, teraz został przywołany w tomie "13 grudnia. Świadectwa stanu wojennego". Interpretuje Olaf Lubaszenko.
W specjalnym cyklu "Zapiski ze współczesności" usłyszymy w tym tygodniu wspomnienia opozycjonistów. Będą to w kolejności: Alicja Szot, Ludwik Turko, Czesław Niezgoda, Elżbieta Kwiatkowska-Wyrwisz oraz Jerzy Kiszkis.
Z kolei w środę 15 grudnia zapraszamy na specjalne wydanie audycji "Filharmonia Dwójki", gdzie będziemy transmitować koncert specjalny pamięci "Dziewięciu z Wujka" w 40. rocznicę pacyfikacji kopalni "Wujek". Transmisja z Sali NOSPR w Katowicach od godz. 19.30.
W najbliższych dniach w audycjach Trójki:
we wtorkowej audycji "Klub Trójki" (21.00 - 22.00) Arkadiusz Gołębiewski będzie gościł Piotra Zarębskiego - reżysera, producenta i twórcę filmu "Więźniarki" oraz Ewę Kubasiewicz - opozycjonistkę w czasach PRL, współtwórcę Solidarności Walczącej Kornela Morawieckiego na Pomorzu.
W tym wydaniu "Klubu Trójki" zapraszamy na rozmowę o roli kobiet w stanie wojennym. Jaka była rzeczywistość kobiet, których rodziny, mężowie zostali internowani? Czy temat kobiet w Stanie Wojennym jest ciągle otwarty? Jak stan wojenny wpłynął na działania Szkoły Filmowej, a jak to wyglądało w Wyższej Szkole Morskiej w Gdyni?
***
13. XII
Trójka prezentuje cykl historyczny profesora Tomasza Gajownika - 12 odcinków emitowanych w godzinach 6-17.
06.00-08.45 - "Pora na Trójkę" - Piotr Firan
8.10 - Rekonstruktorzy z grupy REGA przygotowali inscenizacje i gry z okazji okrągłej rocznicy tamtych tragicznych wydarzeń. We Wrocławiu będzie można wziąć udział m.in w grze edukacyjno-historycznej "Stan Wojenny Wrocław 1981". Przy okazji zapytamy jak wygląda przygotowanie do rekonstrukcji takiego tematu historycznego, gdzie szuka się źródeł. Gość - Mirosław Czerwiński, prezes Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej REGA.
09.00-12.00 - "Trójka przed południem" - Marta Piasecka
9.30 - Dom Spotkań z Historią w Warszawie przygotował nową odsłonę aplikacji "Wasza Warszawa", dzięki której można odkrywać Warszawę z czasu stanu wojennego i lepiej wyobrazić sobie codzienne w niej życie. Nagradzana aplikacja została uzupełniona o dziesiątki miejsc, zdjęć i faktów, które można poznawać, spacerując z telefonem w ręku - lub na spokojnie, w domowym zaciszu. Jest też możliwość sprawdzenia swojej wiedzy o stanie wojennym i Warszawie. Goście: Agnieszka Tomasińska i Dariusz Krajewski - twórcy aplikacji.
15.00-19.00 - "Zapraszamy do Trójki" - Piotr Łodej
15.40 - o uroczystościach, debatach o rozliczeniach i dekadzie W. Jaruzelskiego z udziałem historyków i ekspertów. Również o akcji "Zapal Światło Wolności".
16.10 - o amerykańskich wątkach stanu wojennego. Jak 40 lat temu zareagował Biały Dom, o pomocy Polonii dla opozycjonistów, protestach Polonii w tamtym czasie. Rozmowa z Janem Pachlowskim.
17.40 - rozmowa z Joanną Swenson-Johanson ze Szwecji o pomocy dla Polaków podczas pierwszych dni stanu wojennego.
18.10 - "Trójkowy komentarz dnia" - 40 rocznica wprowadzenie stanu wojennego. Gość: Bronisław Wildstein, prowadzący: Bartłomiej Graczak.
18.40 - reportaż "Obywatele i obywatelki..." Urszuli Żółtowskiej-Tomaszewskiej. Nie żyje już generał Wojciech Jaruzelski, który stojąc na czele Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego wprowadził stan wojenny. Oceny tego faktu historycznego są różne, ale pamięć poszczególnych ludzi o tamtym czasie pokazuje, w jakim czasie żyli, pokazuje ich zaangażowanie w działalność opozycyjną i o co wtedy walczyli.
21.00-22.00 - "Klub Trójki" - Tomasz Zapert
O 40 rocznicy wprowadzenia stanu wojennego w Klubie Trójki porozmawiamy z: mec. Jolantą Zabarnik-Nowakowską, internowanym w stanie wojennym aktorem Maciejem Rayzacherem i reżyserem filmu "Babilon" Markiem Bukowskim.
***
Już w czwartkowy wieczór (9.12) audycja "Klub Trójki" Piotra Gontarczyka (21.00-22.00) była poświęcona rocznicy. Pytania jakie padły w studiu to choćby: po co Wojciechowi Jaruzelskiemu był stan wojenny? Jakie mity i nieporozumienia narosły wobec 13. XII 1981 r. Jakie jeszcze tajemnice skrywa to jedno z najważniejszych wydarzeń w historii polskich dążeń do niepodległości i obalenia komunizmu? Gościem audycji był dr Grzegorz Majchrzak, historyk IPN.
Temu tematowi poświęcona była też niedzielna audycja "Leniwe przedpołudnie" Anny Popek (10.00-11.00). O specyficznym polskim poczuciu humoru, jakie rodzi się w trudnych dla nas sytuacjach mówił profesor Wojciech Polak, autor publikacji "Stan wojenny w 100 odsłonach".
Niedzielna "Scena teatralna Trójki" (12.12) również była poświęcona rocznicy ogłoszenia stanu wojennego w Polsce. W audycji przedstawiono słuchowisko z Archiwum PR: "Raport o stanie wojennym" według opowiadań Marka Nowakowskiego w reżyserii Waldemara Modestowicza.
Zobacz SERWIS SPECJALNY o stanie wojennym
Sporo miejsca rocznicy poświęca też Polskie Radio 24. 13 grudnia w rozmowach "Poranka PR 24" goście zwrócili uwagę na brak rozliczeń z komunizmem i zbrodniarzami z czasu PRL.
Z kolei popołudniowym gościem Polskiego Radia 24 była Zofia Romaszewska, doradca prezydenta RP, działaczka opozycji antykomunistycznej PRL, współzałożycielka KOR.
Czterdziesta rocznica wprowadzenia stanu wojennego - źródło: serwis YouTube.com / oficjalny kanał Polskiego Radia.
W kolejnych dniach w audycjach Czwórki:
"Pierwsze słyszę" we wtorek 14.12. (06.00-09.00) - prowadzi Kamil Jasieński
Zapowiedź koncertu Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia - rozmowa z Tomaszem Szabelskim, organizatorem wydarzenia "Let Poland be Poland" - znakomici artyści, ważne utwory, nowe aranżacje i moc orkiestry. 40 lat po wprowadzeniu stanu wojennego i pacyfikacji kopalni "Wujek" usłyszymy w siedzibie NOSPR-u nowe aranżacje piosenek, które nie boją się wolności.
"Stacja Kultura" w czwartek 16.12. (10.00-12.00) - prowadzi Kasia Dydo
W cyklu "Sztuka młodych" porozmawiamy ze zwycięzcami konkursu "Śladami stanu wojennego. 40. rocznica pamięci o zamordowanych i prześladowanych w stanie wojennym". To konkurs dla uczniów i studentów na pracę pisemną lub grafikę (malarstwo, rysunek, fotografia i film).
"Zaklinacze czasu" - w sobotę 18.12. (14.00-15.00) - prowadzi Kuba Jamrozek
W cyklu "Slang wojenny" - opowieści o WRON-ie. Czym była Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego?
***
13 grudnia w audycji
15.00-17.00 - "Czat Czwórki" - Piotr Firan
Właśnie mija 40 lat od ogłoszenia w Polsce stanu wojennego. Stało się to w grudniową, śnieżną i mroźną niedzielę. Stan wojenny trwał półtora roku, chociaż ostatni więźniowie przetrzymywani byli w internowaniu do 1986 roku. O tym, jak 13 grudnia zmienił rzeczywistość i życie młodych Polaków, porozmawiamy z dziennikarką Anną Mieszczanek.
Zapraszamy!
