Ceremonia koronacyjna od 1066 roku odbywa się w opactwie westministerskim w Londynie, a przewodzi jej arcybiskup Canterbury. Początkowo uroczystość odbywała się po łacinie, ale od koronacji Jakuba I w 1603 roku używa się języka angielskiego. Ceremoniał koronacyjny władców brytyjskich w niewielkim stopniu różni się od tego, jaki zawarto w "Liber Regalis" (ang. "Royal Book") z 1382 roku. Księga zawiera m.in. opis poszczególnych elementów koronacji Edwarda II, która miała miejsce w 1308 roku.
W Wielkiej Brytanii król przejmuje władzę w chwili śmierci poprzednika, ale uroczysta koronacja monarchy odbywa się około rok później. Dla przykładu królowa Elżbieta II władzę przejęła w lutym 1952 roku, a skronie koroną przyozdobiła dopiero w czerwcu następnego roku. Z kolei jej syn, Karol III, na swoją koronację czekał 8 miesięcy.
Powody tak długiego odstępu czasu między chwilą objęcia władzy a koronacją są dwa. Po pierwsze na przeszkodzie stoi okres żałoby po zmarłym władcy, po drugie pompatyczne uroczystości wymagają wielu miesięcy przygotowań.
Z Pałacu Buckingham do opactwa westiminiserskiego
Uroczystości koronacyjne brytyjskich monarchów rozpoczynają się od procesji, podczas której władca przemierza trasę od Pałacu Buckingham poprzez reprezentacyjną aleję The Mall, Trafalgar Square i Parliament Square do opactwa westministerskiego. Od koronacji Jerzego IV w 1821 roku monarchowie drogę tę odbywają w niezwykle bogato zdobionej karocy "Gold State Coach".
Pojazd powstał na życzenie Jerzego III, który chciał w ten sposób uświetnić swoją koronację w 1761 roku. Jednak ze względu na bardzo skomplikowany projekt, karoca powstała z rocznym opóźnieniem.
Wykonana jest z drewna pokrytego złotem, posiada liczne zdobienia i rzeźby, np. na dachu znajdują się przedstawienia trzech cherubinów, reprezentujących Anglię, Szkocję i Irlandię, które w rękach dzierżą regalia koronacyjne. Gold State Coach ma siedem metrów długości i waży cztery tony, dlatego ciągnie ją aż osiem koni.
Elżbieta II w karocy Golden State Coach przejeżdża przez Trafalgar Squere w drodze do opactwa westministerskiego na swoją koronację. 2.06.1953. Fot. Forum
Główne uroczystości koronacyjne od niemal tysiąca lat odbywają się w opactwie westministerskim. W 1953 roku podczas koronacji Elżbiety II, dzięki specjalnym konstrukcjom, w świątyni mieszczącej ok. 2 tysiące osób, zgromadziło się ponad 8 tysięcy uczestników. Kolejne 20 milionów śledziło transmisję z koronacji w telewizji, co było wydarzeniem zupełnie wyjątkowym.
Po dotarciu króla przed opactwo westministerskie formowana jest kolejna uroczysta procesja, która wchodzi do świątyni. Uczestniczy w niej również monarcha ubrany w Robe of State - specjalną szatę zakończoną kilkumetrowym, aksamitnym trenem podszytym gronostajem. Zazwyczaj wykonuje się ją specjalnie na tę okazję.
"God save the king/queen"
Gdy procesja dobiega końca, rozpoczyna się właściwa koronacja, która dzieli się na pięć części. Podczas pierwszej – zwanej "recognition" (pol. "uznanie") - arcybiskup Canterbury, który przewodniczy uroczystości, pyta zgromadzonych w opactwie, czy uznają swojego nowego monarchę, na co ci odpowiadają: "God save the king/queen" (pol. "Boże, chroń króla/królową").
Następnie monarcha składa przysięgę (ang. the oath), która zwykle ulega lekkim modyfikacjom, uwzględniającym zmiany terytorialne, jakie zaszły w Wielkiej Brytanii i Wspólnocie Narodów. Jeden z arcybiskupów, najczęściej Canterbury lub Yorku, pyta króla m.in. o to, czy przysięga przestrzegać prawa oraz czy będzie szanować doktryny i zasady dotyczące anglikańskiego Kościoła Anglii, którego głową stał się wraz z objęciem władzy świeckiej.
Gdy władca odpowie twierdząco na wszystkie pytania, następuje część zwana "anointing" (pol. "namaszczenie"), która nawiązuje do błogosławieństwa udzielonego królowi przez Boga. Monarcha zdejmuje wówczas bogaty Robe of State i przywdziewa białą szatę, po czym siada na tronie koronacyjnym, który służy temu celowi od czasów koronacji Edwarda I w 1296 roku. Nad tronem rozciągany jest baldachim, aby ukryć przed ludzkimi oczami ten niezwykle symboliczny akt. Biskup Canterbury wylewa olejek z naczynia na specjalną koronacyjną łyżkę (używaną prawdopodobnie już w XII wieku), po czym namaszcza nim królewską głowę, pierś i ręce. Olejek przygotowywany jest w Ziemi Świętej według receptury wykorzystywanej od stuleci.
Po dokonaniu aktu namaszczenia rozpoczyna się "investiture" (pol. "nadanie"), część, podczas której monarcha otrzymuje symbole związane z królewską władzą, czyli m.in. ostrogi, trzy złote miecze, jabłko z krzyżem, berło z krzyżem i berło z gołębicą oraz przywdziewa bogato zdobiony strój. Na koniec tej części koronacji, na głowę króla nakładana jest korona św. Edwarda wykorzystywana przy tej okazji od 1661 roku.
Brytyjskie regalia koronacyjne. Na zdjęciu widoczna korona św. Edwarda, złote jabłko z krzyżem, koronacyjny pierścień oraz dwa berła - jedno z krzyżem, drugie z gołębicą. Fot. Forum
Oryginalna korona, którą nakładano na głowę nowo wybranego monarchy od XIII wieku do czasów Karola I (koronowany w 1625), została zniszczona z rozkazu parlamentu w 1649 roku po obaleniu monarchii i wprowadzeniu republiki w Anglii. Obecnie używana korona została wykonana na nowo z części oryginału, po przywróceniu monarchii w 1660 roku.
Po nałożeniu korony na głowę króla zgromadzeni w opactwie chóralnie wołają: "God save the king/queen".
Wówczas koronowany już władca zasiada na tronie umiejscowionym na podwyższeniu, gdzie oczekuje na złożenie hołdu (ang. "the homage"). Jako pierwsi czynią to biskupi, którzy przyklękają przed królem i przysięgają mu zachować posłuszeństwo. Następnie w ich ślady idą członkowie rodziny królewskiej, począwszy od księcia Walii. W 1953 roku poprzedził go Filip, mąż Elżbiety II, i to on jako pierwszy po duchownych oddał hołd swojej żonie i królowej.
Procesja powrotna
Gdy ta, piąta już, część uroczystości dobiegnie końca, następuje koronacja królewskiej współmałżonki. Ta będzie miała miejsce również 6 maja 2023 roku, gdy po koronacji Karola III, koronę na głowę włoży jego żona - królowa Kamila.
Rodzina królewska pozdrawia poddanych po koronacji Jerzego VI i jego żony Elżbiety. Pomiędzy parą królewską stoi przyszła królowa Elżbieta II. 12.05.1937. Fot. Forum
Po zakończeniu koronacji następuje uroczyste opuszczenie opactwa westministerskiego. Władca ubrany jest wówczas w Imperial State Robe - jedwabną purpurową szatę z długim trenem – w rękach trzyma berło z gołębicą i królewskie jabłko, a jego skronie ozdabia już nie korona św. Edwarda, ale Imperial State Crown. Po wyjściu ze świątyni formuje się kolejna procesja, zmierzająca z powrotem do Buckingham Palace. Karol III i Kamila do opactwa udadzą się karocą zbudowaną w 2012 roku z okazji 60. rocznicy objęcia rządów przez Elżbietę II, natomiast do królewskiej rezydencji wrócą wspomnianą Gold State Coach.
Od koronacji Edwarda VII w 1902 roku uroczystości koronacyjne kończą się pozdrowieniem poddanych, którego para królewska i inni członkowie rodziny udzielają z balkonu Buckingham Palace.
th
