Czytaj także

199 dni piekła

Ostatnia aktualizacja: 24.09.2010 16:00

Każdy miał własny Auschwitz, to był jeden obóz, ale los każdego był inny, każdy był w innym kręgu piekła.

Władysław Bartoszewski - więzień KL AuschwitzFoto: Władysław Bartoszewski

Posłuchaj

29'25 "Mój Auschwitz" - audycja o książce Władysława Bartoszewskiego. (PR, 24.09.2010)

więcej

Prof. Bartoszewski do tej pory nie dał świadectwa swoich obozowych przeżyć. Książka "Mój Auschwitz" to zmienia.

Marek Zając, który wraz z Piotrem Cywińskim zdecydował się przeprowadzić z profesorem Bartoszewskim wywiad-rzekę i utrwalić jego obozowe wspomnienia na kartach książki tłumaczy, że pragnął ocalić świadectwo o postaci jaką jest Władysław Bartoszewski. Książka powstała także po to, by uchronić przed zapomnieniem należącą do profesora "cząstkę prawdy o tamtym czasie".

- Odchodzą ostatni naoczni świadkowie tak straszliwych tragedii jak Auschwitz-Birkenau, dlatego trzeba dokonać wszelkich starań by zachować ich relacje - tłumaczył Marek Zając.

Podkreślał przy tym, że w przypadku Władysława Bartoszewskiego mamy do czynienia z człowiekiem, który łączy doskonałą pamięć z warsztatem historyka, co nadaje jego relacjom dodatkowej wartości.

Jak stwierdził Zając Profesor do tej pory rzadko opowiadał o sobie samym, a jeszcze rzadziej o swoich emocjach i przeżyciach. Jak twierdzi gość Jedynki profesor wychodził z założenia, że człowiek, który daje świadectwo o innych, siebie i swoją historię powinien odstawić na boczny tor.

- Dlatego tak mało wiemy o jego obozowych przeżyciach - dodał.

Książka "Mój Auschwitz" pokazuje interakcje między katami i ofiarami, a także pomiędzy samymi ofiarami. Jest tam na przykład wspomnienie pierwszego apelu, podczas którego na oczach 5 tys. ludzi "kapo" katują niewinnego człowieka.

- Bartoszewski wspomina, że wtedy nikt w obozie nie zajmował się ludzką godnością. Liczył się tyko czysty pragmatyzm – opowiadał współautor publikacji i dodał, że dla nas te słowa mogą brzmieć szokująco, ale dla człowieka, który spędził w tym obozie 199. dni, są odzwierciedleniem ówczesnej rzeczywistości.

Przygotowała Katarzyna Hagmajer – Kwiatek

(pp)

Zobacz więcej na temat: II wojna światowa KULTURA literatura pieczeń Władysław Bartoszewski

Czytaj także

"Holokaust zabija, nawet ocalonych"

Ostatnia aktualizacja: 18.04.2013 19:00

- Kiedy po '89 roku wydawało się, że jest całkowita wolność, a na ścianach pojawiły się te wszystkie napisy (przyp.red. antysemickie), on tego już nie wytrzymał - mówiła w Dwójce żona pisarza Bogdana Wojdowskiego, Maria Iwaszkiewicz.

Bogdan WojdowskiFoto: Szczebrzeszynski/Wikipedia

Posłuchaj

13'45 Maria Iwaszkiewicz o Bogdanie Wojdowskim (Zapiski ze współczesności/Dwójka)

15'08 Marek Nowakowski o Bogdanie Wojdowskim (Zapiski ze współczesności/Dwójka)

14'27 Wspomnienie Piotra Matywieckiego o Bogdanie Wojdowskim

12'05 Józef Duriasz o Bogdanie Wojdowskim (Zapiski ze współczesności/Dwójka)

14'41 Alina Molisak o Bogdanie Wojdowskim (Zapiski ze współczesności/Dwójka)

więcej

- Miłosz się mnie kiedyś spytał, dlaczego mąż popełnił samobójstwo - opowiadała Maria Iwaszkiewicz. - Mówię, Czesławie, czy ty nie wiesz, że Holokaust zabija, nawet ocalonych zabija. Nie można z tym żyć.
Bogdan Dawid Wojdowski urodził się 30 listopada 1930 roku w Warszawie, zmarł śmiercią samobójczą 21 kwietnia 1994 roku. Wojdowski miał 10 lat, gdy jego rodzina została zamknięta w getcie.
- Opowiadał mi, że rodzice przewidywali, co znaczyło wywożenie. Ojciec do niego mówił: "Uważaj, zostajesz sam" - opowiadała Maria Iwaszkiewicz, żona pisarza.
W swojej twórczości literackiej Wojdowski wracał do wydarzeń z czasów II wojny światowej i koncentrował się wokół tematów związanych z zagładą polskich Żydów.
Często, jak na przykład w powieści "Chleb rzucony umarłym” ukazywał on psychikę ofiar hitleryzmu. Pisał o uczuciu poniżenia, walce o przeżycie i ocalenie własnego człowieczeństwa, godności.
(Fragmenty książki "Chleb rzucony umarłym" prezentować będziemy na naszej antenie od 18.04 w cyklu "Słynne powieści").
Audycję przygotowała Elżbieta Łukomska.
Pisarza, krytyka literackiego i teatralnego, autora "Chleba rzuconego umarłym", wspominali w Dwójce: Maria Iwaszkiewicz, Marek Nowakowski, Piotr Matywiecki, Józef Duriasz i Alina Molisak.

Zobacz serwis specjalny przygotowany na 70. rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim >>>

Zobacz więcej na temat: getto warszawskie II wojna światowa literatura

Czytaj także

Mali świadkowie piekła Rosji

Ostatnia aktualizacja: 15.05.2013 15:30

Doświadczyły spraw, przed którymi dzieci powinny być chronione. Dlatego wojny nie zapomniały nigdy. Ich wspomnienia spisała Swietłana Aleksijewicz w książce "Ostatni świadkowie. Utwory solowe na głos dziecięcy".

Fragment okładki książki "Ostatni świadkowie. Utwory solowe na głos dziecięcy" Swietłany Aleksijewicz Foto: materiały promocyjne

Posłuchaj

43'30 O książce Swietłany Aleksijewicz "Ostatni świadkowie. Utwory solowe na głos dziecięcy" rozmawiają Lidia Ostałowska, prof. Jerzy Kochanowski i Katarzyna Nowak (Dwójka/Rozmowy po zmroku).

więcej

- Twórczyni reportażu nie zabiera głosu, pozwalając przemawiać swoim rozmówcom. Od siebie dodaje tylko parę słów wstępu - mówili w Dwójce Lidia Ostałowska i prof. Jerzy Kochanowski o nowo wydanej w Polsce książce Swietłany Aleksijewicz.

Goście "Rozmów po zmroku" zauważyli, że w pierwszej swojej książce "Wojna nie ma w sobie nic z kobiety" Swietłana Aleksijewicz obiera drogę przeciwną, czyli zadaje pytania. - Jeśli chodzi o "Ostatnich świadków", język tej książki pozwala zgadnąć, że mimo wszystko autorka nie odeszła daleko od tej metody. Można wyczuć, że ingerowała w wypowiedzi dzieci, odświeżała ich pamięć. Da się nawet usłyszeć pytania, jakie zadawała - powiedziała Lidia Ostałowska. Zgodził się z nią prof. Kochanowski, który dodał, że trudno czynić z tego zarzut autorce, mającej za sobą lata przerabiania wciąż tego samego tematu.

Książkę "Ostatni świadkowie. Utwory solowe na głosy dziecięce" Swietłana Aleksijewicz wydała w tym samym roku, co poprzednią. Jak opowiadał prof. Kochanowski, wydanie reportażu "Wojna nie ma w sobie nic z kobiety" nie przyszło jej łatwo. - W latach 80. można już było pisać śmielej, ale to dzieci, a nie kobiety "pasowały" do wypracowanego schematu. Wizja wojny przedstawiana przez kobiety diametralnie różniła się od tej przekazywanej w szkołach, to trudno było przełknąć - powiedział.

Rozmawiała Katarzyna Nowak.

Zobacz więcej na temat: dzieci II wojna światowa literatura reportaż Rosja ZSRR