- Punktem wyjścia dla mojej książki był Kantowski problem: co możemy wiedzieć? - opowiadała Oksana Zabużko. - Przecież wszystko jest zupełnie inne, niż nam się wydaje, a rzeczywistość jest wielowymiarowa. Jedna z moich amerykańskich czytelniczek napisała na swoim blogu, że "Muzeum porzuconych sekretów" to książka o władzy stereotypów. Nieustannie mamy do czynienia ze stereotypami, które ktoś kiedyś dla nas stworzył i które bezrefleksyjnie przyjmujemy jako coś gotowego. Zależało mi na tym, żeby oddać wielowymiarowość świata, stworzyć coś w rodzaju obrazu 3D, żeby pokazać, że pozornie dobrze znana rzeczywistość ma swoje ukryte strony, swoje zgubione sekrety - dodała.
Dla autorki książki istotna jest nie tylko kwestia ograniczoności własnej wiedzy, ale także własnej pamięci. - Ukraina zasadniczo różni się od szczęśliwszych krajów, gdzie nie ma problemów ze zniszczonymi archiwami, ze spalonymi bibliotekami, z Orwellowską rzeczywistością zgładzonej i wygładzonej pamięci, ludzi wydzieranych ze zdjęć rodzinnych, nie ma problemu z całą tą próżnią, którą zostawił po sobie XX w. - powiedziała Oksana Zabużko. - Młode pokolenie Ukraińców dopiero teraz zaczyna poznawać historie swoich rodzin. Ich babcie i prababcie, ci, którzy przeżyli, po prostu bali się opowiadać, jak to było. Ta kultura milczenia, ten strach mówienia, były bardzo silne aż do odzyskania przez Ukrainę suwerenności w latach 90. - mówiła.
- Tę pokrywę milczenia pisarze mojego pokolenia dopiero zaczynają przebijać - powiedziała autorka "Muzeum porzuconych sekretów". - Pod wieloma względami Ukraina jest krajem, który dopiero uczy się mówić o sobie, dopiero poznaje sam siebie. Jestem więc szczęśliwą pisarką w bardzo nieszczęśliwym kraju, bo to właśnie nieszczęśliwe kraje dają pisarzom najwięcej materiału. Co więcej, pisarz ma poczucie, że to, co robi, robi po raz pierwszy - dodała.
***
- W tym roku postanowiliśmy nagrodzić książkę niezwykłą, w której przenikają się historia i dzień dzisiejszy, rzeczywistość i magia, miłość, zdrada i śmierć - uzasadniała wybór "Muzeum porzuconych sekretów” Natalia Gorbaniewska, przewodnicząca jury Angelusa. Razem z Oksaną Zabużko laureatką ósmej edycji Literackiej Nagrody Europy Środkowej została jej tłumaczka Katarzyna Kotyńska.
Audycję prowadziła Monika Pilch.
