Krzysztof Grzesiowski: Pan Piotr Kontkiewicz, Departament Pożytku Publicznego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Witamy w Sygnałach, dzień dobry.
Piotr Kontkiewicz: Dzień dobry państwu.
K.G.: Jakiś czas dziś mówimy na temat możliwości odpisania 1% od naszych podatków przy okazji tegorocznych rozliczeń. No i tak się składa, że mamy ostatnio do czynienia z przypadkami fundacji, które mają prawo do uzyskiwania tą drogą pewnych kwot, z fundacjami, które działały niekoniecznie tak, jak byśmy tego oczekiwali. Jedna, czyli KidProtect padła ofiarą działalności swojego szefa, który wydawał pieniądze raczej na własne potrzeby niż na deklarowany cel, teraz mamy drugą fundację, która też zdaje się obracała pieniędzmi niekoniecznie w taki sposób, w jaki oczekiwaliby tego darczyńcy. Ale zaczynając od początku, jak definiujemy organizacje pożytku publicznego?
P.K.: Organizacja pożytku publicznego to pewna szczególna kategoria organizacji pozarządowej, a więc stowarzyszenia, fundacji, innej organizacji społecznej, która spełnia określone ustawą szczegółowe kryteria. I ten status jest nadawany takiej organizacji przez sąd w postępowaniu rejestrowym, a więc nie każda organizacja, która działa społecznie, prowadzi działalność pożytku publicznego, działalność charytatywną, może się za taką uważać. I spośród kilkudziesięciu tysięcy stowarzyszeń i fundacji mamy jedynie 8 tysięcy, nieco ponad 8 tysięcy organizacji pożytku publicznego. Taką cechą charakterystyczną tych podmiotów jest po pierwsze przejrzystość wyrażająca się tym, że te organizacje mają obowiązek i większość składa sprawozdania merytoryczne i finansowe nie tylko ministrowi pracy, ale każdy obywatel może zapoznać się z takimi sprawozdaniami na stronie internetowej, czy to samej organizacji, czy przede wszystkim stronie ministra pracy i polityki społecznej. Po drugie oczywiście, co najbardziej przyciąga wiele organizacji, mają możliwość właśnie skorzystania z tego szczególnego uprawnienia, jakim jest 1%.
K.G.: Czyli tak, organizacje pożytku publicznego, każda organizacja musi prowadzić działalność pożytku publicznego, ale nie każda organizacja, która prowadzi taką działalność, musi mieć status organizacji pożytku publicznego. Tak to brzmi.
P.K.: Zdecydowanie, tak właśnie wygląda obecnie sytuacja.
K.G.: No właśnie. I teraz tak – mamy możliwość odpisu 1% podatku dochodowego od osób fizycznych na rzecz właśnie takich organizacji, to jest jeden z przywilejów...
P.K.: Zdecydowanie.
K.G.: Ale to nie koniec, tych przywilejów jest więcej.
P.K.: Ależ oczywiście, innymi przywilejami są pewne zwolnienia z podatku czy to dochodowego od osób prawnych, czy też z podatków lokalnych, przede wszystkim chodzi tutaj o podatek od nieruchomości, ale także z opłat skarbowych czy podatku od czynności cywilnoprawnych. A także organizacje te mogą uzyskiwać na szczególnych zasadach także nieodpłatnie nieruchomości Skarbu Państwa, a więc tutaj ten katalog jest znacznie szerszy.
K.G.: Czy mogą otrzymywać, nie wiem, jakieś zlecenia do realizacji z zadań publicznych?
P.K.: Tak, ale to nie jest przywilej, uprawnienie jedynie organizacji pożytku publicznego. Każda organizacja pozarządowa, która prowadzi działalność pożytku publicznego, czyli w praktyce po prostu realizuje swoje cele społeczne, może ubiegać się o środki, o dotacje w konkursach organizowanych czy to przez samorząd, czy przez ministerstwa, inne urzędy centralne. A więc tutaj to nie jest jakieś szczególne uprawnienie organizacji pożytku publicznego.
K.G.: No ale mają jeszcze jeden przywilej, który akurat realizuje się teraz, w marcu, no i w kwietniu, jak sądzę, czyli nieodpłatna informacja o działalności takich organizacji właśnie w radiu i w telewizji publicznej.
P.K.: Zdecydowanie, od 2011 roku organizacje mają taką możliwość i coraz więcej z nich korzysta z tego uprawnienia.
K.G.: Dobrze, z jednej strony przywileje, ale z drugiej strony obowiązki. Jakie obowiązki mają organizacje pożytku publicznego, które zbierają pieniądze za sprawą nas, podatników?
P.K.: Tak jak wspomniałem, podstawowym takim obowiązkiem jest składanie corocznie sprawozdania merytorycznego i finansowego. W tym sprawozdaniu merytorycznym możemy się dowiedzieć np. o wysokości zarobków członków organów, członków zarządu czy jakiejś rady nadzorczej w tej fundacji czy innej organizacji pożytku publicznego, możemy przeczytać, co organizacja przez ostatni rok zrobiła, na co wydatkowała środki z 1%, ile tych środków otrzymała, szereg interesujących informacji i właśnie przede wszystkim sprawozdanie merytoryczne jest takim dokumentem przejrzystym, zrozumiałym w zasadzie dla każdego czy dla większości podatników. Sprawozdanie finansowe to już jest dokument...
K.G.: I to sprawozdanie musi być powszechnie dostępne?
P.K.: Tak, ono musi być powszechnie dostępne, jeśli organizacja nie złoży takiego sprawozdania, a dokładnie nie zamieści na stronie ministra, traci uprawnienie do otrzymywania środków z 1%, bo nie wystarczy być organizacją pożytku publicznego, by korzystać z tego uprawnienia, trzeba złożyć sprawozdanie, trzeba złożyć je terminowo i wówczas dopiero ta organizacja jest zamieszczona w wykazie organizacji pożytku publicznego uprawnionych do 1% podatku. I w tym roku z ponad 8 tysięcy... ponad 8,5 tysiąca organizacji pożytku publicznego jedynie niecałe 7300 takich organizacji jest w wykazie organizacji uprawnionych, a więc z jednej strony chcielibyśmy, żeby było więcej, ale trzeba też spojrzeć na to, że jednak większość organizacji, i to zdecydowana większość, wypełnia ten podstawowy obowiązek. Czyli za przejrzystość jest to ważne uprawnienie, jakim jest 1% podatku dochodowego.
K.G.: Czy kontrole resortu pracy w przypadku organizacji pożytku publicznego mają charakter, nie wiem, cykliczny, trwały, czy to jest kwestia doraźna, czy to jest działalność incydentalna, nie wiem, stwierdzają państwo, że dziś np. zainteresowała nas fundacja... i tu nazwa fundacji, i sprawdzamy ich sprawozdania.
P.K.: Kontrole mają charakter dwojaki, to znaczy są kontrole planowe, które są wcześniej przygotowywane, są dobierane organizacje do kontroli, biorąc pod uwagę różne kryteria, a z drugiej strony oczywiście w ciągu roku są przeprowadzone kontrole doraźne, które wynikają z jakichś szczególnych niepokojących informacji przekazywanych czy to przez środki masowego przekazu, czy to przez samych obywateli, którzy czy to byli członkami władz albo po prostu członkami organizacji, czy też np. korzystają bądź korzystali z ich usług. Musimy pamiętać, że ponad 60% organizacji pożytku publicznego świadczy pomoc osobom fizycznym, są to osoby zwykle w trudnej sytuacji życiowej, są to osoby chore, niepełnosprawne.
K.G.: A na przestrzeni ostatnich kilku lat, nie wiem, dwóch czy trzech, ile organizacji pożytku publicznego straciło swój status?
P.K.: W wyniku działań nadzorczych prawie 500 organizacji, tj. około 460 organizacji utraciło status organizacji pożytku publicznego, w większości w związku z niewypełnieniem tego podstawowego obowiązku...
K.G.: Tej sprawozdawczości.
P.K.: ...składania sprawozdań finansowych, ale zdarzyły się sytuacje takie, że członkowie organów, zarządu na przykład, byli osobami skazanymi za przestępstwo popełnione z winy umyślnej, czy też były jakieś inne nieprawidłowości, np. organizacja prowadziła zbiórki publiczne, zbierała środki bez stosownego pozwolenia. I w takim sytuacjach też występowaliśmy do sądu, żeby pozbawić status organizacji pożytku publicznego.
K.G.: Jak rozumiem, taka pełna lista organizacji pożytku publicznego, organizacji, którym możemy przekazać 1% naszego podatku, jest na stronie Ministerstwa Pracy.
P.K.: Zdecydowanie tak.
K.G.: Ona jest na bieżąco weryfikowana...
P.K.: Jak najbardziej. To są organizacje, które mają status organizacji pożytku publicznego na 30 listopada 2012 roku i są uprawnione do otrzymania środków z 1% podatku na tę listę. Wybierając z tej listy możemy być pewni, że jest to organizacja...
K.G.: Która a) istnieje, i b) działa zgodnie z przepisami.
P.K.: Zdecydowanie. Na pewno składa sprawozdania finansowe i merytoryczne i oczywiście na bieżąco prowadzimy działania monitorujące te organizacje. Natomiast tak jak mówię, mimo tych pojawiających się pewnych nieprawidłowości, niepokojących sygnałów, jednak trzeba powiedzieć, że większość organizacji to są organizacje średniej wielkości czy też małe, działające lokalnie, które prowadzą działalność dzięki pasji, zaangażowaniu, społecznikowskiemu zacięciu wielu ludzi dobrej woli. Więc myślę, że te ostatnie przypadki nie powinny nam przysłaniać całego ruchu organizacji pozarządowych.
K.G.: Mamy nadzieję, że ten numer infolinii się nie zmienił 22, a potem 661-11-47, to jest taka infolinia od godziny 10 do godziny 15 dostępna, jeśli państwo chcieliby zweryfikować pewne dane czy ewentualnie dowiedzieć się, czy aby na pewno ta organizacja, na którą państwo chcą przekazać pieniądze, działa zgodnie z regułami. Można zadzwonić i wszystkiego, jak rozumiem, się dowiedzieć.
Daniel Wydrych: Ot, np. takie pytanie. Nasz słuchacz od lat przekazuje 1% na leczenie i rehabilitację dziecka wymienionego z nazwiska i imienia w danej fundacji. Czy to są bezpieczne datki? – pyta nasz słuchacz.
P.K.: To już zależy...
K.G.: Czy rzeczywiście to dziecko, konkretnie to dziecko otrzymuje pieniądze?
P.K.: To już zależy od organizacji i tak naprawdę od umowy, która jest zawarta między tą fundacją a np. opiekunami tego chorego dziecka. Tu trzeba podkreślić, że 1% podatku możemy oczywiście dedykować go na konkretny cel, na konkretną osobę, natomiast to jest jedynie wskazówka dla organizacji pożytku publicznego. Często natomiast podopieczni czy też większe fundacje, organizacje pożytku publicznego, które udzielają pomocy konkretnym osobom, po prostu zawierają umowy czy też mają jakieś regulaminy, gdzie określają zasady przekazywania tych środków, np. określają, jakie koszty i na jakich zasadach będą przekazywane. Zwykle stosują refundację, czyli... Natomiast tutaj warto właśnie, by pytać samą fundację, a także analizować sprawozdania finansowe, bo to, że wpiszemy jakieś konkretne dziecko czy też inny ważny cel...
K.G.: To nie znaczy, że te pieniądze do niego trafią.
P.K.: Tak, to jest jedynie wskazówka dla organizacji pożytku publicznego.
K.G.: Chociaż teoretycznie wskazówkami należy się kierować.
P.K.: Wiele organizacji tak właśnie czyni i po to zachęca do wskazywania tych konkretnych celów, bo to pomaga w rozdysponowaniu czasami niemałych środków.
K.G.: Pan Piotr Kontkiewicz, Departament Pożytku Publicznego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Dziękujemy za spotkanie.
(J.M.)
