Język to narzędzie komunikacyjne, które umożliwia nam porozumiewanie się między sobą. Jest to także niezwykle złożony i skomplikowany system, którego jednak jesteśmy w stanie nauczyć się już we wczesnych latach życia. Język nie występuję sam, lecz przenika się z komunikacją pozawerbalną, np. mimiką i gestykulacją. Jego nieodłącznym elementem jest również kontekst. Dzięki językowi możemy zatem wracać do przeszłości, wybierać się w przyszłość oraz uczyć się pojęć abstrakcyjnych i rozmawiać na tematy, których nie widzimy i nie czujemy.
W przeszłości, kiedy spotykały się dwa społeczeństwa, które używały różnych języków ludzie musieli szukać rozwiązań i łączyć mowę, by stopniowo dojść do porozumienia. Można powiedzieć, że sytuacja wygląda podobnie w przypadku zderzenia się świata dorosłych, gdzie język jest rozbudowany, ze światem dziecka, które na początku komunikuje się płaczem. Co ciekawe, płacz jest odzwierciedleniem charakterystyki języka, które noworodek słyszał przed narodzinami. Oznacza to, że płacz dziecka z Niemiec będzie brzmiał inaczej niż płacz dziecka z Francji.
Przed etapem komunikacji werbalnej pojawia się gestykulacja, a następnie przełomowy moment, za który uznajemy wypowiedzenie pierwszych słów około 12 miesiąca życia. Zanim jednak tak się stanie, dziecko przetwarza usłyszane dźwięki mowy. – Okazuje się, że dzieci mają aparat poznawczy, przygotowany do przetwarzania dźwięków mowy i wychwytują prawidłowości w dźwiękach mowy i zaczynają to robić właśnie jeszcze przed urodzeniem – skomentowała Ewa Haman. Oznacza to, że dziecko dzieli na kawałki usłyszany, nieprzerwany strumień mowy i w ten sposób poznaje zasady fonetyki, gdyż każdy język ma charakterystyczne wzorce.
59:34 2021_10_04 21_00_28_RadioDzieciom_Strefa_Rodzica.mp3 Jak rozwija się mowa w rodzinach wielojęzycznych_Strefa Rodzica 4 października godz. 21:00
Statystycznie przyjmuje się, że dziecko zaczyna łączyć słowa w wypowiedzi wyrazowe w wieku 2 lat. Aby tak się jednak stało, musi mieć ono dostęp do bogatego środowiska językowego, w którym rodzice dużo do niego mówią, używając wielu różnych słów. Oprócz tego, dobrze, aby dorośli umożliwili dziecku czynny udział w komunikacji, ponieważ korzystnie wpłynie to na jego rozwój językowy. Istotne są także badania przesiewowe u noworodków i niemowląt, które wykażą, czy dobrze słyszą, ponieważ samo utrzymywanie z nimi kontaktu wzrokowego, ich gestykulacja oraz emocjonalna mimika mogą wprowadzić nas w błąd.
Coraz częściej dzieci dorastają w środowiskach, gdzie używa się wielu języków, co czasem może powodować, że czują się zdezorientowane. U osób wielojęzycznych, różne komunikacje werbalne mogą wejść ze sobą w interakcję, czego efektem jest np. transfer słów lub konstrukcji gramatycznej. W przypadku, gdy w domu panuje wielojęzyczność, rodzice mogą komunikować się z dzieckiem na zasadzie „One Parent, One Language” (OPOL). Oznacza to, że każdy z rodziców mówi do dziecka posługując się swoim pierwszym językiem. Co więcej, w zależności od okoliczności, dominacja językowa u osób dwujęzycznych może zostać zmieniona z jednego języka, na drugi.
59:21 2021_10_04 22_00_40_RadioDzieciom_Strefa_Rodzica.mp3 Jak rozwija się mowa w rodzinach wielojęzycznych_Strefa Rodzica 4 października godz. 22:00
Do tej pory badania na temat trajektorii rozwoju językowego były prowadzone na podstawie wywiadów z rodzicami lub kwestionariuszy. Zespół Badawczy MultiLADA postanowił natomiast przeprowadzić projekt StarWords, w którym informacje są analizowane na podstawie danych dostarczanych do aplikacji mobilnej przez rodziców dzieci w wieku do 24 miesięcy. – Naszym celem w projekcie StarWords jest po prostu obserwowanie i opisywanie takiej wczesnej trajektorii rozwoju języka u dzieci. Zarówno u dzieci jednojęzycznych, jak i dwujęzycznych lub trójjęzycznych. Co ważne, z językiem polskim. Zależy nam na tym po prostu, żeby obserwować i móc opisać to, w jakim wieku dzieci jednojęzyczne, dwujęzyczne, trójjęzyczne osiągają właśnie kolejne kamienie milowe w rozwoju, a więc gesty, pierwsze słowa, pierwsze wyrażenia wielorazowe – poinformowała Karolina Mieszkowska. Aplikację mobilną można traktować jako pamiętnik rozwoju dziecka lub internetowy dzienniczek mowy, w którym zapisuje się pierwsze i kolejne słowa, nawet te wymyślone przez dzieci, gesty oraz zdania. Dzięki temu możliwe będzie przeprowadzenie dokładniejszych badań.
---> SŁUCHAJ POLSKIEGO RADIA DZIECIOM <---
Audycja: Strefa rodzica
Prowadził: Marcin Perfuński
Gość: Ewa Haman, profesor na Wydziale Psychologii UW i Karolina Mieszkowska, adiunkt badawczy na Wydziale Psychologii UW.
Data emisji: 4.10.2021
Godzina emisji: 21.00.
Strefa rodzica w Polskim Radiu Dzieciom od poniedziałku do piątku od 21.00 do 23.00.
Polskie Radio Dzieciom to całodobowe radio dla dzieci i rodziców. Każdego tygodnia stacja emituje ponad 130 premierowych audycji w tym m.in. audycje edukacyjne, podróżnicze, kulturalne i rozrywkowe oraz bajki, słuchowiska i podcasty. W audycjach usłyszeć można znane i lubiane piosenki dla dzieci. Dziennikarze Polskiego Radia Dzieciom za pośrednictwem mediów społecznościowych angażują słuchaczy do aktywnego udziału w audycjach oraz zachęcają do wspólnej zabawy w licznych konkursach i zagadkach udostępnianych w formie kolorowych grafik.
Wszystkie audycje Polskiego Radia Dzieciom są źródłem wszechstronnej wiedzy, rozwijają w dzieciach wrażliwość na dźwięki i są bezpieczne – chronią najmłodszych przed niechcianymi bodźcami i informacjami, ponieważ stacja nie emituje żadnych reklam!
Więcej aktywności stacji można znaleźć na profilu Polskiego Radia Dzieciom w mediach społecznościowych.
