Polskie Radio Dzieciom

Wiwat dęciaki i stroje ludowe!

Ostatnia aktualizacja: 14.07.2024 12:00
W „Źródełku” zapraszamy najmłodszych do tańca, poznania ludowych instrumentów dętych (a to nie tylko trąbki!) i zanurzenia się w barwny świat strojów ludowych! To wszystko z Etnoekipą, Andrzejem Bieńkowskim, Cylą i Brechtem oraz Hanną Szczęśniak i Piotrem Doroszem. 
Audio
zdjęcie ilustracyjne
zdjęcie ilustracyjneFoto: Shutterstock

Dęte!

Ale jakie? Blaszane? Drewniane? Pasterskie? Górnicze? W „Źródełku” odkrywamy przed Wami świat instrumentów dętych na polskiej wsi. Sięgamy po wystrugane z jednego kawałka drewna piszczałki, wsłuchujemy się w dźwięk wielkiej trombity odbijający się od gór. Sprawdzamy, czemu klarnet nazywano „wydziwioczem” i, które dęte blaszane grasują po regionie Lubelskim.

Piotr Dorosz zagrał nam na okarynie – glinianym instrumencie, który może przybrać wiele kształtów: być mały, duży, wyglądać jak ptaszek albo żaba, albo zupełnie nie przypominać zwierzaka. Taka okaryna ma ciepłe, ciche brzmienie. Nasz prowadzący przedstawił nam też dźwięk fujarki bezotworowej. Wielu kojarzy dźwięk fujary czy piszczałki z górami. Ale te instrumenty występowały też na nizinach. Towarzyszyły pasterzom. Łatwo było je wykonać z kawałka prostej gałęzi, tylko odpowiednio nacinając dziurki. Niektórzy pasterze mieli bardzo długie i masywne fujary – by odganiać nimi dzikie zwierzęta zagrażające stadu!


Na dwa, na trzy – tańczymy tańce tradycyjne!

W „Źródełku” profesor Andrzej Bieńkowski zaklaskał nam na dwa i na trzy, wybił piąteczkę (ale nie tak, jak myślicie!) i zdradził, co groziło za podeptanie dziewczynie wielkimi buciorami stóp w tańcu. A wszystko dlatego, że opowiadał nam o wiejskich tańcach.

- A skąd się wzięły te rytmy? Kiedyś młodzi chłopcy chodzili młócić cepami. Czym są cepy? To dwa kije połączone skórzanym rzemieniem. Służyły do łuskania zboża. Zboże było rozsypane w stodole, a trzech chłopaków tymi kijami tłukło to zboże: bach-cach-cach, bach-cach-cach… to dawało właśnie taki rytm, jak przy oberku czy mazurku. Często przy takiej pracy, towarzyszył chłopakom muzykant, żeby mieli dobry nastrój do pracy. I było tak, że muzykant stał w drzwiach stodoły, grał mazurka, a trójka chłopaków młóciła: raz-dwa-trzy, bach-cach-cach…

A wybijanie piąteczek? Jak tancerze już dobrze potrafili tańczyć, to przy zakończeniu melodii wystukiwali rytm butami o podłogę. Popisywali się w ten sposób przed dziewczynami! Co więcej, ich buty często były podkute metalową blaszką – dzięki temu głośniej wybijali rytm podczas tańca. Ale czasem, nieuważny tancerz mógł takim buciorem nadepnąć na dziewczęcą, często bosą, stopę! Co się wtedy działo?

- Dlatego dziewczyny, widząc że ktoś kiepsko tańczy, odmawiały mu. Chłopcy, zanim poszli na zabawę, ćwiczyli tańcząc między sobą. To była wielka szkoła rytmu. Dzięki temu wszyscy młodzieńcy potrafili bębnić – opowiadał profesor Bieńkowski.

Etnoekipa i stroje ludowe Etnoekipa i stroje ludowe

Czy koziołek Wiesiek zostanie dudami?

Nie zapominamy o dudach! Cyla i Brecht w swoich niekończących się przygodach poznali grupę dudziarzy i ich groźnego psa. Jak myślicie, czy koza Wiesio zostanie przez dudziarzy przerobiony na instrument? Bez obaw! Wiesiek z radością dołączył do dudziarskiego chóru i wszyscy wspólnie zatańczyli wiwata!


Wiwat ludowe stroje!

Skoro wiwat, to wiwat strojom ludowym! To one przepięknie pokazują różnorodność naszego kraju. Każdy zakątek Polski ma inne kolory i wzory na ludowych strojach oraz inne nakrycia głowy. Wieść niesie, że Etnoekipa odkryje zupełnie inny przepis na ludowe fatałaszki… Jaki?

- Hej, Buczka, jak wyglądam? – pyta Chmuri. Buczka patrzy na nią z zachwytem:

- Wyglądasz jak gwiazda! Gdzie to kupiłaś?

- To wszystko ja sama. Spódnicę tkałam przed karmieniem kur, a zapaskę w czasie drzemki – odpowiada skromnie Chmuri.

Bebok i Bazyl też są zachwyceni ubiorem Chmurnicy. Okazuje się, że pora na taki strój jest doskonała, bo we wsi szykuje się bal. „Wszyscy będą w paradnych portkach! Nawet pan sołtys!”, woła Bazyl. A Chmurnica właśnie się tam wybiera, bo w swojej spódnicy i zapasce bierze udział w konkursie na najlepszy strój tradycyjny.

Mam czerwoną chustę jak maki, krwawniki
I korali sznury dwa, a na nogach mam trzewiki

Koszulę mam piękną i wyhaftowaną
gorset i zapaskę też. To mnie dzisiaj czyni damą…

Podśpiewuje Chmurnica, przygotowując się do wyjścia. Ale! Okazuje się, że Chmuri pomyliła godziny i konkurs indywidualny na najpiękniejszy strój ludowy już się skończył. Bazyl proponuje, żeby całą ekipą wziąć udział w konkursie grupowym… Ale jak to zrobić? Czasu jak na lekarstwo, a Chmurnica nie zdąży przygotować jeszcze trzech pięknych strojów! To się nie uda nawet z użyciem czarów…

- Chmuri! Piękne stroje z gorsetami, czepcami noszono dawniej tylko od święta, tak? – podłapuje Bebok. – A na bez tydzień? Chyba nie chodzono z gołym… grzbietem! Co noszono, kiedy nie było świąt?

Etnoekipa łapie za płótna, wycina, wyszywa i zamiast stroju odświętnego, przygotowuje strój na co dzień. „Dajcie pozór! Etnoekipa w płóciennych galotkach własnej produkcji przybywa!” – zakrzyknął z radością Bebok. Czy nasi bohaterowie wygrali konkurs? Posłuchajcie! Sprawdźcie!


Etno atrakcje w zasięgu ręki 

Zajrzymy też do Muzeum Etnograficznego w Krakowie. Tam, przez całe wakacje trwają przeróżne warsztaty, dzięki którym możecie stworzyć chociażby swoje własne zabawki. Tym razem będą to koniki na patyku, takie do jeżdżenia!

To nie koniec atrakcji. Na drugim końcu Polski, w Swołowie nad morzem, już w przyszły weekend będzie można zrobić koguciki ze słomy, bociany z gałganków, drewniane sowy i ptaszki na patyczkach zdobiące korowaj.

***

Tytuł audycji: Źródełko

Prowadzili: Hanna SzczęśniakPiotr Dorosz i przyjaciele

Data emisji: 14.07.2024

Godzina emisji: 11.00 

 ***

Radio retsro mis free 1200.jpg


UWAGA! Od maja czekamy na Was nie tylko w każdą niedzielę o godz. 11.00 na antenie Polskiego Radia Dzieciom, ale także w podcastach Polskiego Radia!


Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi

Audycja "Źródełko" powstaje we współpracy z Narodowym Instytutem Kultury i Dziedzictwa Wsi.


Zobacz także
Czytaj także

Nowe Źródełko, czyli Etnoekipa, śpiewy, harce i jeszcze więcej niespodzianek!

Ostatnia aktualizacja: 02.06.2024 09:00
Czas na nową odsłonę „Źródełka”! W niedzielnej audycji spotkało nas mnóstwo atrakcji. Najważniejsze? Nowi współtwórcy audycji!
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ruszamy w tany ze zwierzętami i przedmiotami!

Ostatnia aktualizacja: 16.06.2024 12:00
Czy to prawda, że na Kurpiach ludzie czasem zamieniają się w żurawie? Kowale – potrafią tańczyć? A miotła może służyć do obracania się wkoło do ludowej melodii?
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ze starego w coś nowego! Sztuka recyklingu

Ostatnia aktualizacja: 30.06.2024 12:00
Nieład? Góra śmieci? A może twórczy nieporządek? Jak Wy nazywacie swój zabałaganiony pokój? A czy wiecie, że z czegoś starego można zrobić coś nowego? I że na dodatek jest to prastara tradycja naszych przodków i praprzodków?
rozwiń zwiń