Sobór Watykański II. Odnowa Kościoła

11 października 1962 roku rozpoczęły się obrady Soboru Watykańskiego II, który stał się niesłychanie ważnym wydarzeniem w dziejach Kościoła rzymskokatolickiego. Dzisiaj z perspektywy czasu niełatwo dostrzec przełomowy charakter soborowych postanowień, ponieważ to, co wówczas było nowością, obecnie postrzegane jest jako oczywistość.

Przeprowadzono cztery sesje soborowe. Pierwszej przewodniczył Jan XXIII, a pozostałym papież Paweł VI. W obradach uczestniczyło 3058 ojców soborowych z całego świata. Tylko 5 proc. wszystkich uczestników stanowili biskupi z państw socjalistycznych. W soborze brało udział 20 biskupów polskich, w tym kardynał Stefan Wyszyński, arcybiskup Karol Wojtyła oraz arcybiskup Bolesław Kominek. W soborze uczestniczyli również eksperci duchowni i świeccy. Obradom przysłuchiwali się audytorzy (katoliccy świeccy) i obserwatorzy z wspólnot niekatolickich.

Otwarcie na świat

Sobór został zwołany w celu odnowy i dostosowania Kościoła rzymskokatolickiego do zmieniających się warunków współczesnego świata.

Zajęto się reinterpretacją niektórych dogmatów oraz zmianami w organizacji kościelnej, liturgii i prawie kanonicznym. Sobór Watykański II przeprowadził reformę liturgii, język łaciński został zastąpiony językami narodowymi lub miejscowymi, co pozwoliło wiernym lepiej zrozumieć przebieg Eucharystii. Wcześniejszą celebrację mszy "tyłem do ludu" zastąpiono celebracją "przodem do ludu".

Sobór zapoczątkował przemiany idące w kierunku większego otwarcia Kościoła katolickiego na inne religie chrześcijańskie, jak również na religie niechrześcijańskie. Zainicjowano otwarcie Kościoła rzymskokatolickiego na świat współczesny. Po raz pierwszy hierarchowie odeszli od kanonów potępiających. Stwierdzono, że należy zmienić podejście do świata, nie bać się go i nie demonizować, ale podjąć z nim dialog. Zauważono potrzebę wyjścia ku każdemu człowiekowi i nie stawiania ograniczeń, tak by obejmować troską nie tylko członków Kościoła katolickiego, ale wszystkich ludzi.  

Według historyka prof. Wojciecha Roszkowskiego Sobór Watykański II uświadomił Kościołowi i katolikom, że być może jest jedna prawda o świecie, ale katolicy nie posiadają jej w całości. Sobór również uświadomił całej społeczności Kościoła rzymskokatolickiego, że dobro można osiągnąć niezależnie od motywacji ewangelicznej.

W czasie trwania soboru odwołano ekskomunikę, którą w 1054 roku rzuciły na siebie Kościół zachodni i Kościół wschodni. Sobór został zakończony 8 grudnia 1965 roku przez Papieża VI.

Sobór Watykański II a Kościół w Polsce

II Sobór Watykański zbiegł się z ważnym wydarzeniem w historii Polski – obchodami tysiąclecia chrześcijaństwa w Polsce. Po jego zakończeniu biskupi polscy wystosowali orędzie do biskupów niemieckich oraz wysłali pisma do innych episkopatów narodowych, w których zaprosili hierarchów do świętowania millenium chrześcijaństwa w Polsce.

Prymas Stefan Wyszyński wykazywał powściągliwość w propagowaniu otwarcia soborowego, wskazując na niebezpieczeństwo rozmycia ideowego katolicyzmu polskiego w dobie ofensywy laicyzmu komunistycznego. Doszło nawet do pewnego spięcia między świeckimi przywódcami inteligencji katolickiej ze środowiska "Tygodnika Powszechnego" a hierarchią katolicką.

mk