Powieści na antenie

"Trylogia siedmiogrodzka - Policzone"

Ostatnia aktualizacja: 08.03.2024 11:10
"Policzone" to tytuł pierwszego tomu "Trylogii Siedmiogrodzkiej" Miklósa Bánffy'ego, który ukazał się niedawno po polsku nakładem Wydawnictwa Officyna w przekładzie Ireny Makarewicz. Wybrane fragmenty książki czytał w Dwójce Michał Klawiter. 
Michał Klawiter
Michał KlawiterFoto: Stanisław Leszczyński / Polskie Radio

"Trylogia siedmiogrodzka" to wspaniały fresk, którego tłem są kluczowe wydarzenia na Węgrzech w pierwszych latach XX wieku, aż do roku 1914 i wybuchu Wielkiej Wojny. W swym niezwykłym dziele Miklós Bánffy (1873–1950) pokazał, że klęska narodu nie wynika jedynie z tzw. niesprawiedliwości dziejowej, lecz przed wszystkim z krótkowzrocznej, obliczonej na doraźny zysk polityki. Tytuły poszczególnych tomów, wzięte z węgierskiego tłumaczenia biblijnej przepowiedni upadku Babilonu, oddają apokaliptyczną wizję odchodzącego świata: mane, tekel, fares – "Policzone", "Zważone", "Podzielone".

ZOBACZ TAKŻE: Rozmowa z Ireną Makarewicz, tłumaczką I tomu "Trylogii Siedmiogrodzkiej".

W pierwszym tomie losy głównych bohaterów kreślone są w kontekście społecznym i politycznym Austro-Węgier w latach 1904–1906. Kuzyni Bálint Abády i Laszló Gyerőffy są młodzi, przystojni, wykształceni, a przy tym należą do arystokratycznej elity Siedmiogrodu. Obaj popełniają jednak podobny błąd – zakochują się w niewłaściwych kobietach, co mocno komplikuje im przyszłość. Ich życie wypełniają polowania, gra w karty, wyścigi, bale, pojedynki, skandale i romanse, a także próby zarządzania majątkiem. Autor opisuje to wiernie i pieczołowicie, odsłaniając tajemnice klasy społecznej, do której sam przynależy.

Miklós Bánffy jawi się tutaj jako doskonały obserwator i znawca ludzkich charakterów. Mistrzowsko portretuje naiwnych idealistów, cynicznych karierowiczów czy opętanych namiętnościami słabeuszy reprezentujących różne warstwy społeczne Siedmiogrodu. Jest on również wytrawnym stylistą – poetyckie opisy sąsiadują tu z potocznymi frazami bohaterów, opowieść niezauważenie przechodzi w projekcję myśli postaci, humor ściera się z ironią, a subtelność z rubasznością.

[opis wydawcy]

Wybrane fragmenty I tomu "Trylogii siedmiogrodzkiej" czyta w Dwójce Michał Klawiter.


Posłuchaj
09:57 Dwojka_To_sie_czyta_2024_03_04-11-01-55.mp3 Miklós Bánffy "Trylogia siedmiogrodzka", czyta Michał Klawiter, fragment 1 (To się czyta/Dwójka)

10:23 Dwójka to się czyta 5.03.2024.mp3 Miklós Bánffy "Trylogia siedmiogrodzka", czyta Michał Klawiter, fragment 2 (To się czyta/Dwójka)

09:31 Dwójka to się czyta 6.03.2024.mp3 Miklós Bánffy "Trylogia siedmiogrodzka", czyta Michał Klawiter, fragment 3 (To się czyta/Dwójka)

10:14 2024_03_07 11_02_05_Dwojka_To_sie_czyta.mp3 Miklós Bánffy "Trylogia siedmiogrodzka", czyta Michał Klawiter, fragment 4 (To się czyta/Dwójka)

10:17 2024_03_08 11_00_03_Dwojka_To_sie_czyta.mp3 Miklós Bánffy "Trylogia siedmiogrodzka", czyta Michał Klawiter, fragment 5 (To się czyta/Dwójka)

     

***

Tytuł audycji: To się czyta

Przygotowała: Elżbieta Łukomska

Data emisji: 4-8.03.2024

Godzina emisji: 11.00

pg/mo

Czytaj także

"Halandża". Węgierscy pisarze moderniści

05.12.2022 07:40
Nakładem Państwowego Instytutu Wydawniczego ukazał się ostatnio niezwykle interesujący, kilkusetstronicowy tom węgierskich opowiadań, w wyborze i przekładzie Elżbiety Cygielskiej, Anny Góreckiej oraz Julii Wolin. Obejmuje on twórczość poetów modernistów, związanych w latach 1908-1941 z czasopismem "Nyugat" (Zachód). Fragmenty antologii w cyklu "To się czyta" od poniedziałku (5.12) prezentował Waldemar Barwiński.
Waldemar Barwiński
Waldemar Barwiński Foto: Cezary Piwowarski/PR

Jak pisze Elżbieta Cygielska w posłowiu tomu pt. "Halandża. Opowiadania modernistów węgierskich", "na początku ubiegłego wieku czasopismo »Nyugat« przestawiło zwrotnicę literatury węgierskiej i do dziś stanowi źródło inspiracji oraz punkt odniesienia dla kolejnych pokoleń".

Antologia prezentuje twórczość 15 pisarzy, niektórzy z nich znani są już w Polsce z wydanych tomów opowiadań, są jednak i tacy jak Endre Ady, który już za życia był postacią legendarną, ale nie był znany w Polsce jako nowelista. Dlatego też w naszym radiowym wyborze chcemy pokazać prozę właśnie takich mniej znanych pisarzy.

Fragmenty tomu, który ukazał się nakładem Państwowego Instytutu Wydawniczego, czytał na antenie Dwójki Waldemar Barwiński.


Posłuchaj
07:51 To się czyta Dwójka 5 grudzień 2022 11_02_26.mp3 "Halandża" węgierskie opowiadania, w wyborze i przekładzie Elżbiety Cygielskiej, Anny Góreckiej oraz Julii Wolin, czyta Waldemar Barwiński - fragm. 1.

10:33 Dwójka to się czyta 6.12.2022.mp3 "Halandża" węgierskie opowiadania, w wyborze i przekładzie Elżbiety Cygielskiej, Anny Góreckiej oraz Julii Wolin, czyta Waldemar Barwiński - fragm. 2. (To się czyta/Dwójka)

08:56 To się czyta Dwójka 7 grudzień 2022 11_00_38.mp3 "Halandża" węgierskie opowiadania, w wyborze i przekładzie Elżbiety Cygielskiej, Anny Góreckiej oraz Julii Wolin, czyta Waldemar Barwiński - fragm. 3. (To się czyta/Dwójka)

08:47 2022_12_08 11_00_55_Dwojka_To_sie_czyta.mp3 "Halandża" węgierskie opowiadania, w wyborze i przekładzie Elżbiety Cygielskiej, Anny Góreckiej oraz Julii Wolin, czyta Waldemar Barwiński - fragm. 4. (To się czyta/Dwójka)

09:47 To się czyta Dwójka 9 grudzień 2022 11_01_53.mp3 "Halandża" węgierskie opowiadania, w wyborze i przekładzie Elżbiety Cygielskiej, Anny Góreckiej oraz Julii Wolin, czyta Waldemar Barwiński - fragm. 5. (To się czyta/Dwójka)

     

Okładka książki Okładka książki

***

Tytuł audycji: To się czyta

Przygotowała: Elżbieta Łukomska

Daty emisji: 5-9.12.2022

Godzina emisji: 11.00

Zobacz więcej na temat: Węgry literatura

Czytaj także

Węgierski pisarz Sándor Márai - Odyseusz XX wieku

16.12.2023 13:30
- Bardzo celnie Tibor Meszaros uchwycił, do kogo należałoby przyrównać życie i samą osobę Sándora Máraiego, bo Odyseusza, Ulissesa łączy z nim bardzo, bardzo wiele. Przede wszystkim tułaczka - mówiła w Dwójce Irena Makarewicz, tłumaczka książki "Odyseja XX wieku. Sándor Márai - Życie i dzieło" Tibora Meszarosa.
Sandor Marai wyemigrował z Węgier w 1948 roku. Do ojczyzny nigdy już nie wrócił
Sandor Marai wyemigrował z Węgier w 1948 roku. Do ojczyzny nigdy już nie wróciłFoto: Bridgeman Images – RDA/Forum
Posłuchaj
29'20 Węgierski pisarz Sandor Marai - Odyseusz XX wieku (Strefa literatury/Dwójka)
więcej
  • Bohaterem audycji był Sándor Márai, węgierski poeta, prozaik, dziennikarz, emigrant z rodzinnego kraju.
  • Niedawno ukazała się jego biografia pt. "Odyseja XX wieku. Sándor Márai - Życie i dzieło". Jej autorem jest Tibor Meszaros.
  • Książkę przetłumaczyła na język polski Irena Makarewicz, która w Dwójce opowiedziała o niezwykłym życiu Sándora Máraiego.

Sándor Márai to węgierski poeta, prozaik, dziennikarz, a także emigrant z rodzinnego kraju. Po wyjeździe w 1948 roku, aż do swojej samobójczej śmierci w roku 1989 w Stanach Zjednoczonych, nigdy już nie odwiedził Węgier.

Sándor Márai znany w Polsce

Pisarz już od pierwszej publikacji w Polsce w roku 2000, kiedy to ukazała się mikropowieść "Żar", zdobywał sobie coraz większe grono czytelników. Kolejne wydawane w naszym kraju książki Máraia to na przykład "Dziennik", "Wyznania patrycjusza", cykl "Dzieło Garrenów", tomy opowiadań, szkice z podróży.

Teraz otrzymujemy biografię Sándora Máraiego. Jej autorem jest Tibor Meszaros – historyk literatury, bibliograf, bibliotekarz, opiekun dziedzictwa pisarza w Muzeum Literatury imienia Petofiego w Budapeszcie. Tytuł książki to "Odyseja XX wieku. Sándor Márai - Życie i dzieło".

Sándor Márai - zawsze w drodze

W swojej "Księdze ziół" Sándor Márai pisał: Czy wiesz, że na wieki pozostaniesz wędrowcem, i wszystko, co czynisz jest ruchem wędrowca podążającego drogą? Sensem twojej drogi nie jest cel, lecz wędrówka. Nie żyjesz w określonych sytuacjach, ty zawsze jesteś w drodze.

Do motywu wędrówki, a w zasadzie tułaczki, silnie odnosi się biograf pisarza, co wybrzmiewa już w tytule biografii. Sam Sándor Márai utożsamiał się z także z Ulissesem - był to jego pseudonim, pod którym występował w Radiu Wolna Europa.

- Bardzo celnie Tibor Meszaros uchwycił, do kogo należałoby przyrównać życie i samą osobę Máraiego, bo Odyseusza, Ulissesa łączy z nim bardzo, bardzo wiele. Przede wszystkim tułaczka, która i w jednym, i w drugim przypadku stanowiła pokaźną część ich życia, ale też później niemożność odnalezienia się w tej rzeczywistości, którą bohater zastawał po powrocie - mówiła Irena Makarewicz.

Czytaj także:

Ojczyzna jest jak dzieciństwo

Jak dodała tłumaczka, zanim Sándor Márai wyemigrował z Węgier na zawsze, wyjeżdżał na krócej, jednak po powrocie czuł rozczarowanie.

- Przytoczę słowa żony Máraiego, która napisała w swoich dziennikach, że ojczyzna to jest coś takiego jak dzieciństwo, czyli taki przestwór, do którego już nie da się wrócić. To było, minęło i zostaje tylko i wyłącznie wspomnienie - zaznaczyła.

W audycji Irena Makarewicz mówiła także o tym, jak pisarz rozumiał pojęcie losu. W "Księdze ziół" zapisał: Z ostatnim tchnieniem podziękuję losowi, że byłem człowiekiem i iskra rozumu świeciła także w mojej mrocznej duszy. Przeżyłem coś największego i najwspanialszego, los człowieka. Nie mogło mi się przydarzyć nic innego i nic lepszego.


Posłuchaj
29:20 Dwojka_Strefa_literatury_2023_12_15-21-42-36.mp3 Węgierski pisarz Sándor Márai - Odyseusz XX wieku (Strefa literatury/Dwójka)

 

***

Tytuł audycji: Strefa literatury

Prowadziła: Dorota Gacek

Gość: Irena Makarewicz (tłumaczka książek oraz biografii Sándora Máraiego)

Data emisji: 15.12.2023

Godzina emisji: 21.30

pg/mgc/pr