Powieści na antenie

"Niemyte dusze"

Ostatnia aktualizacja: 14.10.2022 11:10
W cyklu "To się czyta" od 3 października przypomnieliśmy wybrane fragmenty książki pt. "Niemyte dusze" Stanisława Ignacego Witkiewicza. Słuchaliśmy ich w interpretacji Andrzeja Chyry.
Andrzej Chyra
Andrzej ChyraFoto: Grzegorz Śledź/PR2

"Niemyte dusze" (1936) uważa się za błyskotliwą, parodystyczną i mocno kontrowersyjną diagnozę zbiorowości i jednostki. Zafascynowany Freudem, Stanisław Ignacy Witkiewicz zaleca psychoanalizę jako lekarstwo chroniące przed nadciągającym kataklizmem. Sam autor opatrzył książkę podtytułem: "studium psychologiczne nad kompleksem niższości, węzłowiska upośledzenia przeprowadzone metodą Freuda, ze szczególnym uwzględnieniem problemów polskich".

 Za życia autora ukazały się zaledwie cztery artykuły z "Niemytych dusz" w dwumiesięczniku literackim "Skawa". Pracę swą opatrzył Witkiewicz dedykacją "poświęcone pamięci dr. Karola de Beaurain". Był to przyjaciel rodziców, który wprowadził autora, zafascynowanego lekturą Kretschmera, w zagadnienia Freudowskiej psychoanalizy. Wybrane fragmenty dotyczą zarówno postaw i zachowań jednostkowych, nierzadko z wykorzystaniem osoby samego autora, jak i zbiorowych.

Wybrane fragmenty książki czytał na antenie Programu 2 Polskiego Radia Andrzej Chyra. Po raz pierwszy "Niemyte dusze" były prezentowane w Dwójce w 2014 roku.

Posłuchaj
09:28 2022_10_03 11_01_06_Dwojka_To_sie_czyta.mp3 "Niemyte dusze" Stanisława Ignacego Witkiewicza. Czyta Andrzej Chyra, fragment 1. (To się czyta/Dwójka)

09:14 Dwójka to się czyta 4.10.2022.mp3 Stanisław Ignacy Witkiewicz "Niemyte dusze", czyta Andrzej Chyra - fragment 2. (To się czyta/Dwójka)

09:00 Dwojka To sie czyta 2022_10_05-11-03-23.mp3 Stanisław Ignacy Witkiewicz "Niemyte dusze", czyta Andrzej Chyra - fragment 3. (To się czyta/Dwójka)

09:04 Dwójka to się czyta 6.10.2022.mp3 Stanisław Ignacy Witkiewicz "Niemyte dusze", czyta Andrzej Chyra - fragment 4. (To się czyta/Dwójka)

08:13 Dwójka to się czyta 7.10.2022.mp3 Stanisław Ignacy Witkiewicz "Niemyte dusze", czyta Andrzej Chyra - fragment 5. (To się czyta/Dwójka)

08:29 To się czyta Dwójka 10 październik 2022 11_02_18.mp3 Stanisław Ignacy Witkiewicz "Niemyte dusze", czyta Andrzej Chyra - fragment 6. (To się czyta/Dwójka)

10:32 Dwójka to się czyta 11.10.2022.mp3 Stanisław Ignacy Witkiewicz "Niemyte dusze", czyta Andrzej Chyra - fragment 7. (To się czyta/Dwójka)

09:06 To się czyta Dwójka 14 październik 2022 11_01_05.mp3 Stanisław Ignacy Witkiewicz "Niemyte dusze", czyta Andrzej Chyra - fragment 8. (To się czyta/Dwójka)

         

***

Tytuł audycji: To się czyta

Przygotowała: Elżbieta Łukomska

Daty emisji: 10-11.10.2022

Godzina emisji: 11.00

pg


Czytaj także

"Witkacy. Drapieżny umysł" - monumentalna niepełna biografia

19.09.2022 22:00
- To jest książka popularno-naukowa, biografia szczątkowa, nikt do tej pory nie odważył się napisać pełnej biografii Witkacego. Żeby ogarnąć wszystkie dziedziny jego twórczości trzeba być alfą i omegą, erudytą, omnibusem, człowiekiem-renesansu - mówił w Dwójce dr Przemysław Pawlak, prezes Instytutu Witkacego w Warszawie.
[Autoportret] : [Inc.:] Zadość uczyni tylko zupełn[y] pokój i samounicestwienie ... Stanisław Ignacy Witkiewicz
[Autoportret] : [Inc.:] Zadość uczyni tylko zupełn[y] pokój i samounicestwienie ... Stanisław Ignacy WitkiewiczFoto: Polona.pl
Posłuchaj
28'49 "Witkacy. Drapieżny umysł" - 83 lata po tragicznej śmierci (Rozmowy po zmroku/Dwójka)
więcej
  • Stanisław Ignacy Witkiewicz to bezapelacyjnie jedna z najważniejszych postaci polskiej kultury.
  • Różnorodność dorobku zmarłego tragicznie osiemdziesiąt trzy lata temu artysty wciąż stanowi wyzwanie i inspirację dla kolejnych pokoleń badaczy.
  • Mierzą się z nim także autorzy najnowszej poświęconej mu publikacji – książki "Witkacy. Drapieżny umysł".

Najwybitniejsi witkacolodzy (m.in. Janusz Degler, Stefan Okołowicz, Marek Średniawa, Tomasz Bocheński, Tomasz Pawlak) przyglądają się zarówno biografii, filozofii, malarstwu, powieściom, fotografiom, jak i twórczości dramatycznej Witkacego.

O pozycji wydanej przez Instytut Witkacego w Warszawie opowiedział jego prezes i współredaktor oraz współautor książki – dr Przemysław Pawlak (członek redakcji pisma "Witkacy!", autor monografii "Henryk Kazimierowicz. Ksiądz z nienapisanej sztuki Witkacego").

W rozmowie z Dwójką zgłębił koligacje Witkiewiczów z Piłsudskimi, badał żmudzkie korzenie rodu, obala witkacowskie stereotypy, a także wyjaśnił zagadnienie Czystej Formy.

***

"U nas ciekawy jest Witkiewicz. Umysł drapieżny" – pisał w 1947 r. w Traktacie moralnym Czesław Miłosz. Cytat z wiersza noblisty posłużył jako tytuł książki zbiorowej, która szeroko prezentuje biografię oraz wszystkie obszary aktywności twórczej Stanisława Ignacego Witkiewicza: malarstwo i rysunek, fotografię, teatr, literaturę, filozofię, publicystykę, epistolografię. Omawia także recepcję zagraniczną dorobku Witkacego oraz współczesne inspiracje jego dziełem w Polsce i na świecie. Tom, skierowany zarówno do specjalistów, jak i szerokiej publiczności, stanowi źródło wiedzy o dziele najwszechstronniejszego polskiego artysty XX wieku.

(opis pochodzi od wydawcy)

"Matka" Witkiewicza. Słuchowisko o zaborczej miłości [POSŁUCHAJ] >>>>

Posłuchaj
28:49 2022_09_19 21_30_03_PR2_Rozmowy_po_zmroku.mp3 "Witkacy. Drapieżny umysł" - 83 lata po tragicznej śmierci (Rozmowy po zmroku/Dwójka)

 

***

Tytuł audycji: Rozmowy po zmroku

Prowadził: Dominik Gac

Gość: dr Przemysław Pawlak (prezes Instytutu Witkacego w Warszawie, członek redakcji pisma "Witkacy!", autor monografii "Henryk Kazimierowicz. Ksiądz z nienapisanej sztuki Witkacego")

Data emisji: 19.09.2022

Godzina emisji: 21.30


Czytaj także

"Witkiewicz. Ojciec Witkacego" - trudna relacja dwóch wybitnych artystów

30.09.2022 12:00
- Witkiewicz bardzo podkreślał fakt, że wcale tym ojcem nie chciałby dla swojego dorosłego syna być. Lepiej się czuł w relacji przyjacielsko-koleżeńskiej, ale ona wcale mu nie wychodziła, ponieważ jednak był ojcem i to - można zaryzykować powiedzenie - dosyć przemocowym - mówiła w Dwójce autorka obszernej biografii Stanisława Witkiewicza Natalia Budzyńska.
Stanisław Witkiewicz i Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy)
Stanisław Witkiewicz i Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy)Foto: ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego
Posłuchaj
13'30 "Witkiewicz. Ojciec Witkacego" - trudna relacja dwóch wybitnych artystów (Poranek Dwójki)
więcej

Witkacy i wymagający ojciec

Biografka przyznała, że relacja pomiędzy Witkacym a jego ojcem była niejednoznaczna, a przemocowość ojca wobec syna przejawiała się w wymaganiach i wyobrażeniach wobec niego, a także w planach, jakie miał na jego życie.

- Bardzo usiłował wywierać na niego wpływ, stawiając poprzeczki coraz wyżej. Nie chodzi tylko o poprzeczki intelektualne. W obszarach moralno-etycznych stosował delikatną przemoc psychologiczną - nie ukrywała Natalia Budzyńska.

Biografka stwierdziła, że wyraźnie widać to w listach wymienianych pomiędzy ojcem a synem. - Po korespondencji widać, że Witkacy odbierał to bardzo osobiście. Myślę, że miało to duży wpływ na jego życie, osobowość, ta figura ojca idealnego, wielkiego autorytetu dla innych, który wcale nie żył tak idealnie - wyjaśniała.

<<< "Matka" Witkiewicza. Słuchowisko o zaborczej miłości [POSŁUCHAJ] >>>

Wolne dziecko

Natalia Budzyńska mówiła też, że Stanisław Witkiewicz był przeciwnikiem tradycyjnego systemu edukacji.

- Uważał, że dziecko się wtedy nie rozwija, tylko jest zamykane w rządkach przeróżnych reguł. Dlatego on dał swojemu synowi wolność edukacyjną, Witkacy rozwijał się jako dziecko natury, dziecko wolne - mówiła. Jak dodała, nie bez znaczenia dla rozwoju Witkacego była też intelektualno-artystyczna atmosfera panująca w domu.

Wnikliwa biografia

"Witkiewicz. Ojciec Witkacego" to opowieść o wyjątkowej relacji dwóch wybitnych artystów - ojca z synem. Przez jej pryzmat poznajemy Witkacego, lepiej rozumiemy jego zachowanie i późniejsze wybory. To także intymna historia relacji Witkiewicza z najważniejszymi kobietami w jego życiu - żoną Marią i matką Elwirą. To wreszcie barwny portret epoki widzianej oczami Stanisława Witkiewicza. Natalia Budzyńska snuje wciągające opowieści o świecie XIX-wiecznej Polski i artystycznej bohemy.

Posłuchaj
13:30 Dwojka Poranek Dwojki 2022_09_30-09-30-38.mp3 "Witkiewicz. Ojciec Witkacego" - trudna relacja dwóch wybitnych artystów (Poranek Dwójki)

 

***

Tytuł audycji: Poranek Dwójki

Prowadził: Paweł Siwek

Gość: Natalia Budzyńska (dziennikarka, kulturoznawczyni)

Data emisji: 30.09.2022

Godzina emisji: 9.30

mg/kor