Olbrzymie niedźwiedzie jaskiniowe, które kiedyś zamieszkiwały Europę, wymarły jako pierwszy spośród wielkich ssaków epoki lodowcowej. Okazuje się, że stało się to 13 tys. lat wcześniej niż dotychczas sądzono. Dlaczego zniknęły? Odpowiedź na to pytanie jest zaskakująca – po części dlatego, że były… wegetarianami.
Nową datą ich wyginięcia jest 27 800 lat temu. Ta data to również moment gwałtownej zmiany klimatycznej, zwanej maksimum ostatniego zlodowacenia. Właśnie to klimatyczne wahnięcie spowodowało, że zniknęła większość gatunków roślin, którymi żywiły się misie. Dlatego też wymarły jako pierwsze spośród wielkich ssaków – takich jak mamuty, nosorożce, wielkie jelenie czy lwy jaskiniowe.
W ciągu wielu dekad badań szczątki niedźwiedzi były znajdowane w jaskiniach, gdzie najprawdopodobniej umierały podczas snu zimowego. Dzięki tym pozostałościom zdołaliśmy dowiedzieć się, że samce niedźwiedzi jaskiniowych osiągały masę około 1000 kg – dla porównania największe żyjące dzisiaj niedźwiedzie polarne mają 800 kg, a średnio – 500 kg, są zatem dwa razy mniejsze.
Naukowcy od dawna zastanawiali się, co spowodowało zniknięcie tych olbrzymich zwierząt. Brano pod uwagę np. wpływ człowieka, który miałby przetrzebić ich populację (podobnie jak miałby to zrobić w przypadku mamutów). Byli i tacy naukowcy, którzy brali pod uwagę jakąś prehistoryczną zarazę. Najnowsze datowania szczątków niedźwiedzi skierowały jednak uwagę naukowców na zmiany klimatyczne. Jeżeli niedźwiedzie nie wyginęły, jak dotychczas sądzono, 15 tys. lat temu, ale niemal 13 tys. lat wcześniej, maksimum zlodowacenia jako pośredni powód ich zagłady jest narzucającą się hipotezą. Aby ją potwierdzić, badacze przeanalizowali skład chemiczny kości, zębów i rzeczywiście okazało się, że dieta prehistorycznych olbrzymów nie była zbyt zróżnicowana. Ponieważ zamieszkiwały stosunkowo niewielki obszar od Rosji po Hiszpanię, na którym zmiany klimatyczne zachodziły równolegle, ich pożywienie zniknęło niemal jednocześnie w każdym miejscu ich występowania.
Przetrwały jedynie niedźwiedzi brunatne, które miały wspólnego przodka z jaskiniowymi. Naukowcy nie wiedzą jeszcze dlaczego – być może wpłynęły na to różne strategie hibernacji, preferencje w diecie lub zasięg geograficzny. Mimo 200 lat badań nad prehistorią niedźwiedzi wciąż nie znamy powodów wyginięcia niektórych z nich.
(fw)
