Układ Słoneczny przemieszcza się przez otaczającą go materię międzygwiazdową z prędkością 23 km/s. Okazuje się, że materia ta "wpada” z innej strony niż dotąd sądziliśmy: najnowsze pomiary kierunku wiatru międzygwiazdowego dokonane przez sondę IBEX różnią się od danych uzyskanych przez sondę Ulysses w latach 1990.
Wynika stąd, że lokalny ośrodek międzygwiazdowy nie jest stały. Dalsze analizy pomogły ustalić, że w ciągu ostatnich 40 lat wiatr międzygwiazdowego zmienił kierunek o 6,8 stopnia z dokładnością do 2,4 stopnia.
- Prawdopodobne jest, że kierunek wiatru międzygwiazdowego zmienił się. Przypuszczamy też, że zmianę tę można wyjaśnić turbulencjami w obłoku międzygwiazdowym otaczającym Słońce - mówi dr Priscilla Frisch z Wydziału Fizyki i Astronomii Uniwersytetu Chicago (USA), kierująca zespołem badawczym.
Dane dotyczące kierunku wiatru neutralnego helu międzygwiazdowego były zbierane kilkoma sposobami. IBEX i Ulysses dokonywały bezpośrednich pomiarów wiatru, a wcześniejsze pomiary korzystały z innych metod, pośrednich. Najwcześniejsze pomiary bazowały np. na fluorescencji atomów helu, które zaczynały "świecić” przechodząc przez okolice Słońca. - Wyniki są oszałamiające - mówi dr Dave McComas, także biorący udział w badaniach. - Pokazują, jak dynamiczne są relacje Układu Słonecznego z otoczeniem.
W badaniach wzięli udział polscy naukowcy Centrum Badań Kosmicznych PAN w Warszawie – prof. Maciej Bzowski oraz Justyna Sokół. Jak komentuje prof. Bzowski, może to być pierwszy bezpośredni pomiar turbulencji w Obłoku Lokalnym otaczającym Słońce.
Udział polskich badaczy polegał na kwalifikacji historycznych obserwacji kierunku napływu gazu międzygwiazdowego na heliosferę pod kątem adekwatności zastosowania w nich modelowania oraz tempa jonizacji tego gazu w heliosferze.
Dzięki pracy Justyny Sokół naukowcy dysponują obecnie wiarygodnym modelem zmian w czasie tempa jonizacji helu od 1948 roku do chwili obecnej, co umożliwiło te analizy. Sonda IBEX (Interstellar Boundary Explorer) została wystrzelona przez NASA w 2008 roku. Jej zadaniem jest badania interakcji pomiędzy wiatrem słonecznym, a ośrodkiem międzygwiazdowym na krańcach Układu Słonecznego. Misją kieruje Southwest Research Institute w San Antonio, we współpracy z międzynarodowymi partnerami, w tym z polskim Centrum Badań Kosmicznych PAN.
(ew/PAP/ScienceDaily)
