Naukowcy wzięli pod lupę dziuple w drzewach rosnących w Białowieskim Parku Narodowym i budki lęgowe zawieszone na drzewach w Monks Wood Natural Nature Reserve we wschodniej Anglii. Zbadali mikroklimat budek i dziupli o podobnych wymiarach, wykorzystywanych poprzednio przez ten sam gatunek ptaków - sikorę ubogą.
- Chcieliśmy sprawdzić, czy warunki panujące w dziuplach i budkach są identyczne, a więc czy budki mogą być substytutem dziupli - naturalnych miejsc rozrodu ptaków - wytłumaczyła Marta Maziarz.
Aby porównać oba typy ptasich lokali, naukowcy zmierzyli w nich wilgotność i temperaturę. Okazało się, że warunki znacznie się w nich różnią.
"Warunki w dziuplach są bardziej stabilne"
Nauka w portalu PolskieRadio.pl
Wilgotność w dziuplach żywych drzew wynosi średnio ok. 90 proc. - i jest zauważalnie wyższa (średnio o ok. 24 proc.) niż w budkach. Duże różnice dotyczą też temperatur. Dziuple lepiej izolują i w efekcie (trochę tak, jak w jaskini) panuje w nich mniej więcej stała temperatura. Lokatorzy budek narażeni są na spore wahania temperatur.
- Warunki w dziuplach są bardziej stabilne. To efekt grubości oraz żywotności ścianek drewna, które ją otaczają - wskazała Maziarz. - Natomiast budki o martwych i cienkich ściankach właściwie nie izolują od temperatur zewnętrznych. Temperatury wewnątrz zmieniają się w sposób podobny jak na dworze - dodała.
Czy różnice w mikroklimacie miejsc gniazdowych oznaczają konsekwencje dla ptaków, ich ekologii i rozrodu? Zdaniem naukowców może tak być - zwłaszcza, jeśli budki zawisną np. w miejscu mocno nasłonecznionym. - Jeśli będzie za gorąco, pisklęta mogą doznać przegrzania, a gdy powietrze będzie bardzo suche - może im też grozić odwodnienie - podkreśliła Maziarz.
- Dziuple o wiele skuteczniej chronią przed ekstremalnymi temperaturami, choć nadmiar wilgoci w nich także może być problemem - zauważyła. Zalewanie gniazd w dziuplach żywych drzew bywa przyczyną utraty lęgów ptaków (śmierci zarodków jaj lub piskląt). Podobne sytuacje rzadko zdarzają się w budkach.
To nie wszystko. Suche budki mogą sprzyjać rozwojowi niektórych ektopasożytów (takich jak np. wszoły), które licznie występują w budkach, a rzadko w dziuplach.
- W budkach powietrze jest suche, a procesy rozkładu zachodzą wolniej. Gniazdo zbudowane jednej wiosny pozostanie tam do następnej. Dlatego budki - aby mogły być używane przez ptaki - muszą być przez ludzi czyszczone. W dziuplach nie ma z tym problemu: one same się czyszczą. Gniazda rozkładają się tam szybko, następnej wiosny ptaki mogą zakładać nowe - wyjaśniła.
Mimo tych różnic budki lęgowe nie są złe, są po prostu inne, niż dziuple - zaznaczają autorzy badania. Nie zmienia to jednak faktu, że starych, dziuplastych drzew dających schronienie ptakom i innym zwierzętom, nie można zastąpić. Dlatego należy chronić stare drzewa.
PAP Nauka w Polsce, kk
