"Kiedy urodziłem się, biegły po relsach lokomotywy/Ruszając mieszaniną swoich kół i tłoków./Końmi jeździło się po naftę, śledzie i sól./Ale w miastach paliła się elektryczność./Podobno ktoś zbudował telegraf bez drutu". (Cz. Miłosz, "W Krasnojarsku, rok 1913", fragm.)
30 czerwca 1911 roku w Szetejniach - wiosce położonej na brzegu rzeki Niewiaży, w powiecie kiejdańskim, w samym sercu Litwy - przyszedł na świat Czesław Miłosz. Rodzicami przyszłego poety byli Aleksander Miłosz i Weronika z Kunatów. "W 1909 roku Wecia poślubiła studenta Politechniki Ryskiej. W 1911 przyjechała do Szetejń, żeby mnie urodzić" (Cz. Miłosz, "Rok 1911").
W stulecie urodzin poety obchodzimy - nie tylko w naszym kraju - Rok Czesława Miłosza. Program 2 Polskiego Radia przygotował z tej okazji wiele audycji poświęconych autorowi "Rodzinnej Europy". Już dziś zapraszamy do nowego cyklu - Archipelag Miłosz - który obejmie dwanaście godzinnych audycji emitowanych w każdą ostatnią niedzielę miesiąca. Będą one poświęcone różnorodnym aspektom twórczości poety, nie zabraknie też odwołań do biografii tego wielkiego świadka i kronikarza XX wieku.
Miłosz, jak świat, nie pozwala się zamknąć w najcelniejszych nawet formułach - pisał Jan Błoński, podkreślając niezwykłe bogactwo literackiego dzieła Noblisty. Trudno, doprawdy, nie zgodzić się z tą lapidarną, ale jakże trafną opinią znanego krytyka. Sam poeta określał się jako "myśliwy, dla którego zwierzyną jest cały świat widzialny", niestrudzony (choć i świadomy ograniczeń) poszukiwacz tego, co Rzeczywiste, głodny wciąż nowych doznań "podróżny świata". Świadectwo tych poszukiwań, rozpisane na niezliczoną ilość tekstów, może onieśmielać.
Od wielu różnorodnych poetyckich konwencji gatunkowych, poprzez rozbijanie reguł poetyckiej składni, po łączenie gatunków, formy sylwiczne, dążenie do "formy bardziej pojemnej". Od publicystyki po eseje o mechanizmach "zniewalania umysłu", korozji wyobraźni religijnej czy też o przypadkach własnego życia opisanych na tle dwudziestowiecznej historii. Od katastrofizmu po metafizyczne, niełatwe poszukiwania. Teksty prozą poezją podszyte. Tłumaczenia poetów amerykańskich i starochińskich, ksiąg starotestamentalnych i pism Simone Weil. Abecadła, podręcznik literatury, przebogata korespondencja. Olśnienia i medytacje.
Pierwsza audycja z cyklu "Archipelag Miłosz" - pod tytułem "Okolice rodzinnej Europy" - została nagrana podczas sympozjum w ośrodku Pogranicze Sztuk - Kultur - Narodów w Sejnach, które odbywało się 16 i 17 stycznia. O odbiorze twórczości Czesława Miłosza na Litwie i o lekturze "Rodzinnej Europy" opowiadał Thomas Venclova - litewski poeta, emigrant i przyjaciel Czesława Miłosza.
Audycję przygotowała Joanna Szwedowska.
Aby wysłuchać audycji, wystarczy kliknąć ikonę dźwięku "Okolice rodzinnej Europy" w boksie Posłuchaj po prawej stronie.
(jp)
