Poeta turpistyczny

Dziś mija 35. rocznica śmierci Stanisława Grochowiaka.

Stanisław Grochowiak był poetą, dramaturgiem, powieściopisarzem i publicystą. Należał do najwybitniejszych przedstawicieli "pokolenia 1956 roku".

Twórczość prozatorską Grochowiaka cechowała duża różnorodność. Jego pierwsza powieść "Plebania z magnoliami", chociaż wyszła w roku "odwilży", była w znacznej mierze poświęcona tematowi socjalistycznej przebudowy kraju. W zbiorze opowiadań "Lamentnice" pisarz objawił się przede wszystkim jako kreacjonista. Jego bohaterowie to głównie artyści lub niespokojne dusze, uwięzieni w za ciasnym świecie prowincji lub sztampowego życia, którzy starają się przełamać barierę dzielącą ich od zewnętrznego świata.

Sam o sobie Grochowiak pisał: "Wolę brzydotę/ Jest bliżej krwiobiegu/ Słów..."( wiersz "Czyści"). Z kolei książka "Trismus", to próba spojrzenia na czas wojny z perspektywy wroga, Niemca. Książka to opowieść o zarządcy obozu, który stopniowo traci wiarę w nazizm. Po roku 1968 Stanisław Grochowiak stał się obiektem ataków pokolenia "nowej fali". Krytykowano jego twórczość, a także postawę społeczną, zarzucając mu, że nie odcina się zdecydowanie od władz. To sprawiło, że jego kolejne utwory cieszyły się coraz mniejszym zainteresowaniem.

Do najważniejszych zbiorów wierszy Grochowiaka należą: "Menuet z pogrzebaczem", "Rozbieranie do snu", "Agresty", "Nie było lata", "Bilard". Tworzył również dzieła prozatorskie i dramatyczne, wśród nich realizowane w teatrze, radiu i telewizji, jak "Szachy", "Partita na instrument drewniany", czy "Król IV". Współpracował z prasą literacką, między innymi z "Kulturą", "Współczesnością", "Poezją" i "Miesięcznikiem Literackim". Był także redaktorem wielu pism. Grochowiak zapisał się w polskiej powojennej poezji jako twórca, który poszukiwał nowych form ekspresji poetyckiej i przeciwstawił się tradycyjnej interpretacji piękna. Był klasyfikowany jako poeta reprezentujący nurt turpistyczny (od łacińskiego słowa turpis, co znaczy brzydki), którego programowym przykładem jest wiersz "Płonąca żyrafa".

Posłuchaj jak pisał wiersze i co uznawał za pełnowartościowe dzieło poetyckie.

Urodził się 24 stycznia 1934 roku w Lesznie. Studiował polonistykę we Wrocławiu i w Warszawie. Debiutował w 1951 roku wierszami "Ave Maryja" i "Notuję Deszcz", publikując je w piśmie "W oczach młodych" (dodatku do "Słowa Powszechnego"). Pierwszy kompletny tom, "Balladę rycerską", wydał w roku 1956 roku i był to jeden z najciekawszych debiutów po zakończeniu stalinizmu. Został dobrze przyjęty przez krytykę. Nieco wcześniej w tym samym roku wydał swoją pierwszą powieść, "Plebanię z magnoliami". Z kolei w roli dramatopisarza debiutował w 1961 roku. Zmarł 2 września 1976 roku.

pj