Franz Kafka i skrywana radość

Był towarzyski, lubił sport. Uwielbiał życie, a jego uwielbiały kobiety. Z listów pisarza wyłania się obraz odmienny od tego, jaki moglibyśmy sobie wyrobić czytając jego mroczne książki.

Franz Kafka w 1906 roku

Foto: http://commons.wikimedia.org/wiki/Franz_Kafka/File:Kafka1906.jpg

Przez adresatów swoich listów Franz Kafka musiał być uważany za mistrza opisu. W jednym tłumaczy przyjacielowi, jak wyglądają trzej pracownicy urzędu miejskiego, z którymi ma się skontaktować. - Każdemu poświęca krótki akapit. To mistrzowski opis postaci, a jednocześnie nagle widzimy, jak bardzo ten samotnik, znał się na ludziach. Wystarczyło mu spojrzeć na człowieka, przez kilkadziesiąt godzin wspólnej pracy i wiedział o nim dosłownie wszystko - mówi Tomasz Burek, literaraturoznawca, w Dwójce.
"Franz Kafka: Listy do rodziny, przyjaciół i wydawców" (Wydawnictwo WAB) zawierają fragmenty utworów Kafki, pisarz wymienia czytane przez siebie lektury, opisuje stosunek do najbliższych mu osób, to jak się układały jego relacje z wydawcami, czym był pochłonięty na co dzień, jak znosił trudy miłości.
Książka jest niezmiernie bogata. W wydanych właśnie listach można obserwować nie tylko ewolucję poglądów czy sposobu myślenia Kafki, lecz także stylu pisania - od młodzieńczej kwiecistości do późniejszej lapidarności.
Od pierwszego do ostatniego listu
Książka zawierają te pisane przez rozedrganego nastolatka, do ostatniego, pisanego dzień przed śmiercią. Bardzo chory Franz Kafka pisał wtedy do siostry:

"To i wiele innych rzeczy przemawia za wizytą, ale zbyt wiele przemawia przeciw. Po pierwsze ojciec nie będzie mógł przyjechać prawdopodobnie z powodu trudności paszportowych. To oczywiście odbiera wizycie dużą część sensu, przede wszystkim jednak matka będzie przez to, ktokolwiek inny by jej towarzyszył, za bardzo na mnie skupiona, skoncentrowana, a ja wciąż nie jestem bardzo piękny i w ogóle wart oglądania. [...] A jeśli dołożycie do tego, że mogę mówić tylko szeptem, a i to nie za często, wy też chętnie przesuniecie wizytę."

Wydana korespondencja Kafki tworzą niesłychaną, dla niego tylko znamienną sieć powiązań. - Jedna rzecz mnie zastanowiła, a właściwie jej brak - opowiada Piotr Matywiecki, literaturoznawca, w Dwójce. - Przecież przez ogromny okres tej korespondencji, toczy się straszliwa pierwsza wojna światowa. Przecież niemożliwe, żeby człowiek tak bardzo etycznie uwrażliwiony, jak Kafka, nie przeżywał tej wojny bardzo głęboko i intensywnie. A tu tylko kilka, przejmujących zdań o tym świadczy.
* * *

Fragmenty listów na antenie Programu Drugiego czyta Jarosław Gajewski, między 23-27 kwietnia (poniedziałek-piątek) o godzinie 9:30.

usc