Portal Polskiego Radia SA
słuchaj
shopping_cart
Polska Marynarka w II Wojnie Światowej
Section01
Section04
Gen. Władysław Sikorski: "Po wojnie staniemy mocno i pewnie nad morzem" Przemówienie Wodza Naczelnego skierowane do polskich marynarzy w 1943 roku. (BBC)
00:00
00:40
Wielkie dni małej floty
Wielkie dni małej floty Angielski historyk Brian Tunstall napisał: "Ze wszystkich flot Zjednoczonych Narodów żadna nie walczyła lepiej w warunkach najwyższych trudności operacyjnych jak Polska Marynarka Wojenna". więcej

MAŁA FLOTA WIELKA DUCHEM

WSPOMNIENIA MARYNARZY
Samotny półwysep

- Obrońcami byli głównie marynarze z zatopionych okrętów. Nie wiem, czy co czwarty miał porządną broń – wspominał jeden z obrońców Helu. (PR, 28.09.1959)

Pierwsza ofiara wojny

- Mundur miał poszarpany odłamkami, twarz poznaczoną sinymi bruzdami – wspominał kmdr Edwarda Szystowskiego jeden z jego podkomendnych. (PR, 15.09.1979)

Chcieli wracać z pomocą

- Prosiliśmy dowódcę, żeby wrócić na Hel, zdjąć działa z okrętów i walczyć z innymi – wspominał pierwsze dni września 1939 roku marynarz z "Błyskawicy". (PR, 7.09.1959)

Hekatomba na Wybrzeżu

Wspomnienia obrońców polskich pozycji na Wybrzeżu opisujące krwawe boje w pierwszych dniach września 1939 roku. (PR, 27.09.1960)

Jak broniło się Wybrzeże

- Mój dowódca, choć ranny w głowę, sam zabrał się do obsługi działa- mówił Antoni Laskowski, który służył we wrześniu 1939 na ORP "Mewa". (PR, 7.09.1959)

Oksywie – do ostatniej kropli krwi

- Usłyszałem serię z karabinu maszynowego i strzały z rewolweru. Ostatnim płk Stanisław Dąbek odebrał sobie życie – wspominał śmierć dowódcy kadm. Julian Ochman. (PR, 18.05.1959)

Nigdy nie poddamy "Wilka"

Kmdr Bolesław Romanowski o przemykaniu się "Wilka" przez Cieśniny Duńskie do Anglii i decyzję o wysadzeniu okrętu w przypadku przechwycenia przez Niemców. (PR, 7.09.1959)

Ucieczka z Tallina

- Wszystko odbyło się w ciągu minuty - obezwładnienie wartowników, odcięcie cum. Opadł trap i "Orzeł" ruszył do wyjścia z portu - słyszymy w audycji. (RWE, 1939)

Zatonął w głębinach fiordu

- 4 maja 1940 roku w bitwie pod Narwikiem ginie "Grom" wraz z 59 członkami załogi. Niemiecka bomba trafiła w wyrzutnię torped – słyszymy w audycji "Tym żył świat". (PR, 8.05.2012)

"Błyskawica" ratowała "Groma"

- Gdy dowiedzieliśmy się, że "Grom" tonie, ruszyliśmy w jego kierunku. Na wodzie unosiła się tylko plama ropy i rozbitkowie – mówił marynarz z "Błyskawicy". (PR, 19.07.1959)

Polacy na Atlantyku

Wspomnienia naocznych świadków obrony Westerplatte, Oksywia i Helu, którzy brali udział w bitwie o Atlantyk. (PR, 26.06.1963)

Przetrwali najsilniejsi

- Kiedy jakiś statek konwoju się odłączył i pozostał w tyle, nie było innej możliwości, trzeba go było zostawić – mówił Antoni Tyc, oficer na "Błyskawicy". (PR, 7.07.1989)

Flotylla kpt. Walkera

Wspomnienia marynarzy na temat flotylli zbudowanej specjalnie dla tropienia i zatapiania niemieckich okrętów podwodnych na Atlantyku. (PR, 15.08.1959)

Nierówna walka z "Bismarckiem"

- Zaczął się nierówny pojedynek, w którym "Piorun" mógł liczyć tylko na swoją zwrotność i zasłony dymowe – wspominał kpt. Eugeniusz Pławski. (RWE, 25.12.1965)

Umrzeć dla Ojczyzny

- Zdążył jeszcze własną krwią napisać na ścianie kajuty "Polsko, słodko jest za Ciebie umierać" – wspominali konwój do Murmańska marynarze z ORP "Garland". (PR, 19.07.1959)

Świadek ostatniej drogi gen. Sikorskiego

- Otrzymaliśmy zadanie przewiezienia ciał ofiar katastrofy gibraltarskiej. Nastrój był ponury – mówił kpt. Witold Poray-Wojciechowski z ORP "Orkan". (RWE, 18.02.1970)

Ciężka służba na Malcie

- Warunki bazowania okrętów podwodnych na Malcie były niezwykle ciężkie, bo zaledwie 60 mil dalej były bazy wroga na Sycylii – wyjaśaniał kmdr Bohdan Wroński. (RWE, 29.06.1968)

"Sokół" i "Dzik" – straszne bliźniaki

- Okręty powróciły po łowach na Morzu Śródziemnym. "Sokół" miał namalowaną białą sieć - znak, że wplątał się i wydostał ze stalowej sieci - słyszymy w audycji. (RWE, brak daty)

"Huczna" Wigilia "Ślązaka"

- Na ekranie radarów pojawił się samolot. Zmieniłem kurs i prędkość, w razie gdyby wypuścił torpedę – wspominał Wigilię 1944 roku kmdr. Bohdan Wroński. (RWE, 24.12.1987)

Wynalazek, który zmienił losy wojny

- Radar zwiększył wykrywalność wrogich jednostek. Naukowcy, którzy wymyślili radar, w podobnym stopniu co my wygrali bitwę o Atlantyk – oceniał uczestnik konwojów. (PR, 1.07.1987)

MÓWIĄ HISTORYCY
Pierwsze dni wojny

- Załoga "Orła" zdecydowała się na ucieczkę z Tallina na okręcie rozbrojonym i pozbawionym wszystkich map i przyrządów nawigacyjnych – mówił historyk Rober Rochowicz. (PR,... więcej

- Załoga "Orła" zdecydowała się na ucieczkę z Tallina na okręcie rozbrojonym i pozbawionym wszystkich map i przyrządów nawigacyjnych – mówił historyk Rober Rochowicz. (PR, 17.05.2007) zwiń

Polska flota w wojnie obronnej

O udziale polskiej marynarki w kampanii wrześniowej i jej losach po kapitulacji Polski opowiada historyk Robert Rochowicz. (PR, 17.05.2007)

"Błyskawica" - groźna dama mórz

- Jest to okręt jeden najsmuklejszych w swojej klasie, z najważniejszym atutem niszczyciela - zawrotną prędkością – oceniał dr Janusz Osica. (PR, 1.10.1987)

Józef Unrug – dowódca polskiej floty

- W 1939 roku aż do 2 października znakomicie dowodził obroną polskiego wybrzeża – mówił dr Janusz Osica (PR, 29.11.2002)

Straty pod Narwikiem

- W walkach o Narwik został zatopiony ORP "Grom", w tym samym rejonie zginął MS "Chrobry", używany jako transportowiec – wyliczał prof. Paweł Wieczorkiewicz. (PR, 21.01.2005)

Śmiertelna gra

- Operacje morskie przypominały ciuciubabkę. Alianci wiedzieli, gdzie czyhały U-booty i starali się zmienić kurs i na odwrót – wyjaśniał prof. Paweł Wieczorkiewicz. (PR, 8.03.2005)

Taktyka wilczych stad

- Niemcy doprowadzili zasady okrutnej wojny podwodnej do perfekcji, stosując tzw. taktykę wilczych stad – mówił prof. Janusz Odziemkowski. (PR, 26.04.2005)

U-Booty pod Statuą Wolności

- W 1942 roku niemieckie okręty podwodne mogły działać u wybrzeży amerykańskich i zbierały tam potworne żniwo – mówił prof. Paweł Wieczorkiewicz. (PR, 7.03.2005)

Zmierzch żelaznych kolosów

- Zatopienie "Bismarcka" pokazało, że ciężar działań przechylał się na stronę wojny podwodnej – podkreślał prof. Paweł Wieczorkiewicz. (PR, 9.02.2005)

Od pierwszego do ostatniego dnia

- W II wojnie światowej polskie okręty przebyły trasę równą 56. okrążeniom kuli ziemskiej wzdłuż równika – podsumował kmdr Bohdan Wroński. (RWE, 28.04.1984)

Hitler zwycięża na Atlantyku

Jak potoczyłyby się losy II wojny światowej, gdyby zmagania na Atlantyku zakończyły się niemieckim zwycięstwem? Dyskusja historyków. (PR, 22.02.1998)

DZIAŁANIA FLOTY W LATACH 1939 -1945
Wojna na morzu

Port radziecki. Główny cel alianckich konwojów z zaopatrzeniem dla Związku Radzieckiego. Podczas akcji konwojowej do Murmańska zatopiony został ORP „Jastrząb”, zaś ciężko uszkodzony został ORP „Garland”.

Stolica Estonii. Do neutralnego portu wpłynął 14 września 1939 ORP „Orzeł”. Okręt podwodny został internowany przez władze estońskie. Po trzech dniach „Orzeł” uciekł z portu.

Szwedzki port. W czasie wojny miejsce internowania polskich okrętów podwodnych: ORP „Ryś”, „Sęp”, „Żbik”.

Główna baza brytyjskiej Royal Navy.

Główna baza niemieckiej Kriegsmarine. ORP „Conrad” w dniach 7-14 czerwca 1945 pełnił w niej dyżur nadzorujący.

Strategiczny port brytyjski u wejścia do Morza Śródziemnego. To stąd ORP „Orkan” wyruszył w kierunku Wielkiej Brytanii z trumną Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego.

Główna baza aliantów na Morzu Śródziemnym. W pobliżu La Valetty w trakcie ochrony konwoju zatopiony został ORP „Kujawiak”.

Bejrut i Aleksandria były alianckimi bazami na Morzu Śródziemnym. Operowały z niego ORP „Garland” i ORP „Dzik”.

Bitwa o port Narwik między siłami niemieckimi, a aliantami rozegrała się między 9 kwietnia a 8 czerwca 1940 podczas hitlerowskiej inwazji na Norwegię. W walkach tych brały udział polskie niszczyciele: ORP „Błyskawica”, ORP „Burza”, „ORP” Grom oraz transportowiec „Chrobry”. Dwa ostatnie zatonęły wskutek bombardowania niemieckiego lotnictwa. Bitwa zakończyła się zwycięstwem aliantów.

Operacja Anklet. Rajd brytyjskich komandosów na niemiecką bazę w dniach 26-27 grudnia 1941. Akcję osłaniały ORP „Krakowiak” i ORP „Kujawiak”.

Ewakuacja sił sprzymierzonych po klęsce Francji na przełomie maja i czerwca 1940 roku. W akcji brał udział ORP „Błyskawica”.

Pozorowana inwazja wojsk alianckich w 1942 roku. Akcję ogniem artyleryjskim osłaniał ORP „Ślązak”. Okręt złamał rozkaz, aby ewakuować prawie 100 kanadyjskich żołnierzy.

Lądowanie aliantów w Normandii 6 czerwca 1944 roku. Operacja pozwoliła na utworzenie drugiego frontu w Europie. Działania osłaniały: ORP „Dragon” (uszkodzony przez niemiecką „żywą torpedę”), ORP „Błyskawica”, ORP „Piorun”, ORP „Ślązak” i ORP „Krakowiak”.

Lądowanie aliantów w Afryce Północnej w listopadzie 1942 roku. Oddziały inwazyjne lądujące w okolicach Algieru osłaniał ogniem artyleryjskim okręt ORP „Błyskawica”.

Lądowanie sił sprzymierzonych na Sycylii w dniach 10 lipca-17 sierpnia 1943. Operację osłaniały: ORP „Piorun”, ORP „Krakowiak”, ORP „Ślązak”, ORP „Sokół” i ORP „Dzik”.

Inwazja aliantów na Włochy rozpoczęta 9 września 1943. W operacji bezpośredni udział wzięły jednostki: ORP „Piorun”, ORP „Ślązak”, ORP „Krakowiak”, ORP „Dzik” oraz polskie transportowce.

Obrona Półwyspu Helskiego. Trwała od początku wojny do 2 października 1939. 3 września ORP „Wicher” oraz ORP „Gryf” zatonęły wskutek ataku niemieckiego lotnictwa. Okręty podwodne po wyczerpaniu możliwości prowadzenia walki wyszły na Bałtyk.

8 kwietnia 1940 roku okręt podwodny ORP „Orzeł” zatopił niemiecki transportowiec „Rio de Janeiro”, który przewoził żołnierzy Wehrmachtu w przeddzień inwazji na Norwegię. Dzięki zatopieniu statku, alianci dowiedzieli się o planowanej niemieckiej inwazji.

W latach 1939-45 ocean pochłonął 4000 statków i 50 tysięcy ofiar, stając się jedną z kluczowych aren zmagań sił zbrojnych w trakcie II wojny światowej. W konwojach brały udział: ORP „Conrad”, ORP „Burza”, ORP „Błyskawica”, ORP „Garland” (silnie uszkodzony), ORP „Piorun”, ORP „Krakowiak”, ORP „Orkan” (zatopiony), ORP „Sokół”.

Bitwa między niszczycielami alianckimi i niemieckimi 8-9 czerwca 1944. Wzięły w niej udział ORP „Błyskawica” oraz ORP „Piorun”.

Do pościgu za największym niemieckim pancernikiem ”Bismarck” alianci rzucili wszystkie posiadane siły. W pogoni brał udział między innymi polski niszczyciel ORP "Piorun", który 27 maja 1941 jako pierwszy nawiązał kontakt bojowy z okrętem przeciwnika.

Obszar intensywnie patrolowany przez siły alianckie, m.in. ORP „Orkan”, ORP „Sokół” i ORP „Piorun”.

21 września 1943 roku ORP „Dzik” wszedł na redę portu w Bastii. Dzięki atakowi torpedowemu zdołał zablokować wyjście z portu.

7 października 1943 ORP „Sokół” zatopił niemiecki transportowiec „Eridania”. Była to największa jednostka zatopiona przez Polską Marynarkę Wojenną w II wojnie światowej.

ORP „Ślązak” i ORP „Krakowiak” prowadzą działania przeciwko jednostkom wroga w ramach kampanii alianckiej, która miała na celu opanowanie wysp greckich od września do listopada 1943 roku.

Section08

OBRONA WYBRZEŻA 1939

Strzały nad morzem Bój o Westerplatte przeszedł do legendy. Symbolem walk o Oksywie stała się straceńcza postawa dowódcy. Hel bronił sie dłużej niż Warszawa. Wybrzeże nie mogło nie upaść, walczyło jednak tak długo, jak to było możliwe.  więcej
Strzały nad morzem
POLECANE SERWISY
Section025