Tę książkę napisał dojrzały człowiek i doświadczony autor. Po ponad 20 latach pisarskiej kariery i kilkunastu książkach Jan Józef Szczepański publikuje w roku 1975 zbiór esejów, w których wykłada swoje etyczne credo. Czym jest nieznany trybunał? To, oczywiście, ludzkie sumienie. Dylematy moralne, kwestie dobra i zła, honoru i obowiązku, pisarz rozważa na konkretnych przypadkach. Opisuje historię Charlesa Mansona i upadek hipisowskiej ideologii dzieci kwiatów. Przypomina postać ojca Maksymiliana Kolbego, który w obozie koncentracyjnym poświęcił życie za innego więźnia. Jednak szczególne miejsce w tej książce zajmuje Joseph Conrad. Szczepański przypomina rolę, jaką ten pisarz odegrał w kształtowaniu postaw młodzieży AK-owskiej i deklaruje się jako zwolennik conradowskiej etyki. Wierność sobie i zasadom, bez względu na okoliczności, nawet w przypadku śmiertelnego zagrożenia – tylko to pozwala nam w pełni być ludźmi.