W latach 1970–1976 studiował kompozycję pod kierunkiem Henryka Mikołaja Góreckiego i grę na fortepianie w klasie Czesława Stańczyka w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej (obecnie Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego) w Katowicach. W 1976 r. otrzymał stypendium rządu francuskiego, umożliwiające podjęcie studiów kompozytorskich u Oliviera Messiaena w Paryżu.
W charakterze solisty i kameralisty koncertuje w kraju oraz za granicą. Zasłynął jako pierwszy polski wykonawca cyklu Vingt regards sur l’enfant-Jésus(Dwadzieścia spojrzeń na Dzieciątko Jezus) O. Messiaena; zrealizowane w 1979 r. nagranie utworu (wydane przez wytwórnię DUX w 2011 r.) zostało uhonorowane nagrodą Fryderyk 2012 oraz Diapason d’Or 2012. Artysta wielokrotnie występował podczas Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień.
Uzyskał liczne nagrody w konkursach kompozytorskich. Jego utwory dwukrotnie reprezentowały Polskie Radio na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu. Otrzymał również doroczną nagrodę Związku Kompozytorów Polskich oraz nagrodę Ministra Kultury i Sztuki. W 1999 r. został uhonorowany nagrodą Prezydenta Miasta Katowice, a w 2005 r. – odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej i Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. W 2009 r. przyznano mu godność członka honorowego Związku Kompozytorów Polskich. W 2014 r. otrzymał Medal Roku Lutosławskiego.
W 1988 r., na zamówienie dyrektora Théâtre de la Monnaie, rozpoczął pracę nad trylogią operową The Minds of Helena Troubleyn. W ostatnich latach sięgnął po dzieła monumentalne, m.in. Up into the Silence, Moby Dick, Beauty Radiated in Eternity, Concerto of Song Offerings.
Eugeniusz Knapik pełni funkcję Kierownika Katedry Kompozycji i Teorii Muzyki w Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach. W latach 2002–2008 piastował godność rektora macierzystej uczelni.
źr. materiały prasowe organizatora konkursu
