Section00
Jan Olszewski
Section04

1930
2019

jan
olszewski

Adwokat, publicysta, polityk. Dziennikarz legendarnego tygodnika „Po prostu”, działacz Klubu Krzywego Koła, współpracownik Komitetu Obrony Robotników, członek tajnego polskiego podziemia niepodległościowego. Obrońca w procesach politycznych, m.in. Jacka Kuronia i Karola Modzelewskiego czy w toruńskim procesie sprawców zabójstwa ks. Jerzego Popiełuszki.

Wybitny działacz „Solidarności”, współtwórca statutu związku. Po 1989 roku poseł i przez kilka miesięcy premier Rzeczpospolitej Polskiej oraz przewodniczący Ruchu Odbudowy Polski.

Niedokończone rozmowy

Prezentujemy cykl ponad 50 rozmów z Janem Olszewskim, nagranych w maju i czerwcu 2011 roku przez Dorotę Truszczak i Andrzeja Sowę, dziennikarzy radiowej Jedynki.

- Rozmowy urywają się tuż przed procesem Kuronia i Modzelewskiego. Tego dnia czekaliśmy na premiera Olszewskiego w radiu, na dalszą część tej fascynującej opowieści o jego życiu – wspomina Dorota Truszczak. – Premier spóźniał się już drugą godzinę. Zatelefonowałam pod numer domowy i dowiedziałam się od Żony, że miał udar i trafił do szpitala.

Audio Player
00:00
00:00
Strasznie się bałem trupów

- Pierwszy raz widziałem ojca w mundurze. Powiedział mi, że gdyby nie wrócił, to będę jedynym mężczyzną w rodzinie i mam się opiekować mamą i siostrą - Jan Olszewski wspominał wybuch II wojny światowej i wrzesień w walczącej stolicy. (PR, 20.05.2011)

Audio Player
00:00
00:00
ZOT – Związek Olszewskich Tajny

- Nawet dla nas dzieci było oczywiste, że Polska kapituluje, ale się nie poddaje. Ja z siostra też założyłem tajną organizację do walki z Niemcami, a siostra napisała nam przysięgę - Jan Olszewski wspominał wrzesień 1939 roku. (PR, 21.05.2011)

Audio Player
00:00
00:00
O wojennej konspiracji

- Trafiłem do najmłodszych harcerzy Szarych Szeregów – Zawiszaków. Z radości nie mogłem spać przez całą noc - Jan Olszewski o konspiracji i wybuchu Powstania Warszawskiego. (PR, 22.05.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Nastrój był euforyczny

- Bezradne obserwowanie bombardowanego miasta to był dramat. Na naszej Pradze nie było walk, nam dzieciom zabroniono wychodzić z domu - Jan Olszewski mówił o Powstaniu Warszawskim i wkroczeniu Armii Czerwonej na Pragę. (PR, 23.05.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Nikt się nie łudził, że to było wyzwolenie

- W styczniu 1945 roku NKWD weszła do domu mojego dziadka i stryja, który był komendantem placówki AK w Okuniewie, przyszli go aresztować, a dziadka wyrzucili w bieliźnie na mróz i on tego nie przeżył – mówił Jan Olszewski. (PR, 24.05.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Ojciec bał się o moją maturę

- Nie zapisałem się do ZMP i groziło mi niezdanie na studia – Jan Olszewski wspomina powstanie Związku Młodzieży Polskiej w 1948 roku. (PR, 29.05.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Jak zostałem studentem prawa

- Komisja egzaminacyjna nie miała moich akt i nikt nie wiedział, że nie mam rekomendacji ZMP – Jan Olszewski wspomina egzaminy na studia w 1949 roku. (PR, 30.05.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Technika łamania charakterów

- ZMP to był eksperyment robiony na pokoleniu młodych ludzi po wojnie, kolektyw ZMP mógł wyrzucić kogoś z uczelni – Jan Olszewski wspominał lata studiów. (PR, 31.05.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Donosicielstwo i terror

Jan Olszewski mówił o aktywistach Związku Młodzieży Polskiej, początkach stalinizmu i codziennym życiu na przełomie lat 40. I 50. (PR, 1.06.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Przymusowy akt lojalności wobec władzy

Jan Olszewski mówił o "Apelu sztokholmskim" z 1950 roku wzywającym narody świata do przeprowadzenia plebiscytu w sprawie zakazu broni atomowej, który stał się pierwszym krokiem w "zimnej wojnie". (PR, 2.06.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Zostałem asystentem profesora

- Prof. Stanisław Batawia interweniował u rektora w mojej sprawie, bo przez brak poparcia ZMP, nie miałem szans dostać się na magisterium – wspominał Jan Olszewski. (PR, 3.05.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Do 1949 roku Bierut nie atakował Kościoła

- Moja mama zawsze mi tłumaczyła, że Bóg na mnie poczeka, że najpierw mam komuś pomóc, a potem iść do kościoła - Jan Olszewski mówił o swoim stosunku do Kościoła i stosunku władz do Kościoła. (PR, 4.06.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Rok akademicki 1950/1951

- Na mszy otwierającej rok akademicki pierwszy raz usłyszałem prymasa Wyszyńskiego, który mówił o wolności osobistej jako niezbywalnym atrybucie każdego z nas. To było coś niesamowitego – mówił Jan Olszewski. (PR, 5.06.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Śmierć Stalina

- To był jedyny przypadek, kiedy cieszyłem się ze śmierci drugiego człowieka. Był wtedy rytuał wygłaszania powszechnego żalu, co stanowiło problem dla wielu naszych profesorów – wspominał Jan Olszewski. (PR, 6.06.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Zaostrzenie działań UB

Jan Olszewski mówi o śmierci Stalina w 1953 roku i o aresztowaniu prymasa Stefana Wyszyńskiego. Wspomina także swoja pierwsza pracę w ministerstwie sprawiedliwości. (PR, 7.06.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Obowiązywała formuła "per towarzyszu"

- Większość pracowników nie miała żadnego związku z prawem. M.in. na podstawie donosów weryfikowano przedwojennych adwokatów – mówił Jan Olszewski. (PR, 8.06.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Pierwszy raz zobaczyłem stalinowski proces

Jan Olszewski wyjaśniał, czym różniło się Ministerstwo Sprawiedliwości i Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego. Mówił także o pokazowym procesie Piotra Bańczyka w 1951 roku. (PR, 9.06.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Była ciągła inwigilacja

Jan Olszewski wspominał prof. Stanisława Płoskiego, historyka, który w czasie II wojny światowej był kierownikiem biura historycznego Komendy Głównej Armii Krajowej. Mówił także o zgładzeniu szefa NKWD Ławrientija Berii. (PR, 10.06.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Zaczęło być lepiej po ucieczce Światły

- Procesy pokazowe gen. Tatara czy biskupa Kaczmarka były straszne, surrealistyczne. Podstawieni świadkowie, wymuszone zeznania, nawet takie, że Powstanie Warszawskie ukartowała Komenda Główna AK z Wermachtem – opowiadał Jan Olszewski. (PR, 11.06.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Odwilż w Polsce – "Koledzy, piszcie prawdę"

- W "Po Prostu" pisaliśmy takim językiem, że w porównaniu z "Trybuną Ludu" to była rewelacja – Jan Olszewski wspominał rok 1955. (PR, 12.06.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Pisanie o wypaczeniach też było kontrolowane

– Po publikacji zostałem wezwany do prokuratury - Jan Olszewski wspominał okoliczności powstania pierwszego artykułu o polskiej adwokaturze napisanego przez niego do tygodnika "Po Prostu". (PR, 13.06.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Artykuł znacznie wykraczał poza swobodę "Po Prostu"

Jan Olszewski przypomniał okoliczności powstania w 1956 roku słynnego tekstu "Na spotkanie ludziom z AK", opublikowanego w tygodniku "Po Prostu", napisanego wspólnie z Jerzym Abroziewiczem i Walerym Namiodkiewiczem. (PR, 14.06.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Udało nam się coś ważnego

- Pierwsze publiczne powiedzenie o AK, to było coś, co wtedy wisiało w powietrzu, a nam udało się to zrobić pierwszym – mówił Jan Olszewski o artykule "Na spotkanie ludziom z AK". (PR, 15.06.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Za pismo odpowiadał zespół

- Nie było tu żadnej ideologicznej sztampy. Płaszczyzna partyjna była niewidoczna – Jan Olszewski mówił o atmosferze i ludziach z redakcji tygodnika "Po Prostu". (PR, 16.05.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Wykazywanie błędów i wypaczeń

- Cenzorzy mieli instrukcje, żeby zachowywać się wobec nas bardziej powściągliwie. Przy różnicach zdań, redakcja odwoływała się do czynników partyjnych – mówiła Jan Olszewski o pracy w tygodniku "Po Prostu" w 1956 roku. (PR, 17.05.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Urban zaakceptował tytuł artykułu

Jan Olszewski przypomnial Jerzego Urbana, dziennikarz tygodnika "Po Prostu", kierownika działu akceptującego w marcu 1956 roku druk artykułu "Na spotkaniu z ludźmi AK". Mówił także o bohaterze wydarzeń październikowych Lechosławie Goździku oraz o premierze Józefie Cyrankiewiczu. (PR, 18.05.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Życie w ciągłym napięciu

- W porównaniu z partyjnymi pismami my zarabialiśmy znacznie mniej. Stres w PRL leczyło się wódką. Nie pamiętam, żeby ktoś z redakcji "Po Prostu" był abstynentem. (PR, 19.05.2011)

Audio Player
00:00
00:00
"Panie redaktorze, koniec tego dobrego"

- Poznań ’56 był nieunikniony, patrząc na najbardziej wtedy gnębioną i wykorzystywaną grupę społeczną. Wiedzieliśmy, że są zabici i że mamy o tym napisać potępiająco – Jan Olszewski wspominał wydarzenia w Poznaniu w 1956 roku. (PR, 20.05.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Nikt jeszcze nie dotknął bezpieki

Jan Olszewski mówił o okolicznościach powstania artykułu "Niech prawo zawsze prawo znaczy" w tygodniku "Po Prostu". Tekst był poświęcony rozliczeniu czołowych przedstawicieli stalinowskiego Urzędu Bezpieczeństwa. (PR, 21.05.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Przez przełomem

Jan Olszewski wspominał sprawę Grzegorza Korczyńskiego, ostatniego więźnia przez przełomem październikowym 1956 roku. (PR, 22.05.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Gomułka – polski antystalinowiec

- Gomułka zgodził się na wywiad bez żadnych ograniczeń, z dowolnymi pytaniami - Jan Olszewski przypomina wywiad z Władysławem Gomułką w 1956 roku. (PR, 23.05.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Wywiad z Władysławem Gomułką

Wizyta Jana Olszewskiego w mieszkaniu Władysława Gomułki we wrześniu 1956 roku z udziałem Jerzego Ambroziewicza i Walerego Namiotkiewicza w celu przeprowadzenia wywiadu dla tygodnika "Po Prostu". (PR, 24.06.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Walka frakcyjna w PZPR w 1956 roku

- Było takie poczucie, że zespół redakcyjny "Po Prostu" ma w tej chwili zobowiązania wobec swoich czytelników reprezentowania czegoś szerzej  niż jakiejś frakcji partyjnej – mówił Jan Olszewski. (25.06.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Dramatyczne rozmowy polsko – radzieckie

- Tuż przed momentem rozstrzygającym, kiedy miało być już plenum nastąpiła ta zbiorowa wycieczka do Warszawy połączona z ruszającymi w kierunku Warszawy kolumnami czołgów – Jan Olszewski o wydarzeniach z połowy października 1956 roku, kiedy miano zwołać VIII plenum KC PZPR, by zatwierdziło zmiany na

Audio Player
00:00
00:00
Wydarzenia kończące Polski październik 1956 roku

- Przemówienie Gomułki to był wstrząs, jak się to dzisiaj czyta, to trudno zrozumieć, ale to był tak nowy język w porównaniu do stalinowskiej rzeczywistości – mówił Jan Olszewski. (PR, 27.06.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Atmosfera w Polsce po przełomie politycznym

- Nagle odżywają sprawy zbrodni popełnianych w 1945, 1946 i 1947 roku. Nagle w szeregu urzędów bezpieczeństwa zostają odkopane trupy – Jan Olszewski wspominał dojście do władzy Władysława Gomułki w październiku 1956 roku. (PR, 28.06.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Gomułka i Wyszyński

- Było wiadomo, że jedyną osobą, która może pomóc Gomułce w wybrnięciu z tej sytuacji, jest Wyszyński – twierdził Jan Olszewski o wydarzeniach roku 1956. (PR, 29.06.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Nadzieje związane z Gomułką

- Żaden inny polski przywódca w XX wieku, łącznie z Piłsudskim, nie miał takiej pozycji, jaką miał Gomułka w tamtych miesiącach - mówił Jan Olszewski o zaufaniu do Gomułki w październiku 1956 roku. (PR, 30.06.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Upadek "Po Prostu"

- Cenzura była tak wielka, że to, co się ukazywało, było jałowe. Solidarnie nie wróciliśmy do redakcji po wakacjach. Wypadliśmy z dziennikarstwa, dla wielu kolegów było to bardzo trudne - mówił Jan Olszewski. (PR,  2.02.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Ludzie "Po Prostu"

- Ludzi z tamtego okresu bardzo dobrze wspominam, niezależnie od tego, co się później działo. Mam nadzieję, że z niektórymi do końca zachowałem dobre relacje. Poza Jerzym Urbanem - mówił Jan Olszewski. (PR, 2.07.2011)

Audio Player
00:00
00:00
O zamknięciu "Po Prostu"

- Chyba nigdy, ani wcześniej, ani później, żaden organ prasowy nie miał tak powszechnego uznania tak szerokich i różnych środowisk społecznych - stwierdził Jan Olszewski. (PR, 3.07.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Powstanie Klubu Krzywego Koła

- Na ulicy Krzywe Koło w Warszawie został utworzony salon polityczny. W rozwijającej się, ale jeszcze nie ugruntowanej odwilży, coś zupełnie nowego - mówił Jan Olszewski. (PR, 4.07.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Klub Krzywego Koła polem do dyskusji

- Czwartkowe zebrania były otwarte, to była ich główna zaleta. Formuła była taka, że może przyjść każdy z miasta i zabierać głos - mówił Jan Olszewski. (PR, 5.07,2011)

Audio Player
00:00
00:00
Ludzie Klubu Krzywego Koła

- Klub przyciągał bardzo różne osoby, również z establishmentu partyjnego - mówił Jan Olszewski. (PR,6.07.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Odwilż i Klub Krzywego Koła

- W moim przekonaniu to były najlepsze lata PRL. Klub Krzywego Koła był wyrazicielem pozycji polskiej inteligencji, która w tamtym czasie odzyskiwała głos w sprawach publicznych - relacjonował Jan Olszewski. (PR, 7.07.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Loża jako przedłużenie KKK

- Prof. Jan Wolski zaproponował, by w miejsce rozwiązanego Klubu Krzywego Koła, dokonać "obudzenia" zawieszonej działalności loży masońskiej "Kopernik" - mówił Jan Olszewski. (Pr, 8.07.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Loża masońska "Kopernik"

- Loża była formułą na "trudne czasy", sposobem zakamuflowania działalności przeciwko reżimowi komunistycznemu - mówił Jan Olszewski. (PR, 9.07.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Pomoc wolnomularstwa dla represjonowanych

- Uważaliśmy, że loża masońska jest pewną formułą osłony, która mogła zabezpieczać przed możliwością konfiskaty pieniędzy przez władze - mówił Jan Olszewski. (PR, 10.07.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Pierwsze kroki w zawodzie

- Moimi patronami byli Zygmunt Kropiwnicki i Antonina Grabowska. On dał mi szkołę zawodu, ona nauczyła mnie żelaznych zasad pracy adwokackiej - wspominał Jan Olszewski. (PR, 11.07.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Początki pracy adwokackiej

- Nie mogłem traktować post-stalinowskich sądów z szacunkiem, którym sąd powinien cieszyć się u adwokata - mówił Jan Olszewski. (PR, 11.07.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Obrona Wańkowicza

- Wańkowicz był prekursorem wśród skazanych za pisanie przeciwko ówczesnej władzy. Prowadziłem w jego imieniu proces o zniesławienie przeciwko Kazimierzowi Kąkolowi, który wypisywał bezeceństwa o Wańkowiczu. (PR, 13.07.2011)

Audio Player
00:00
00:00
Polityczny proces Wańkowicza

Jan Olszewski wspominał Melchiora Wańkowicza, wybitnego pisarza, dziennikarza, publicystę i reportażystę ORAZ czasy, gdy był jego obrońcą w procesie politycznym w 1964 roku. (PR, 14.07.2011)

Section05

Polskie Radio o Janie Olszewskim

keyboard_arrow_left
keyboard_arrow_right
Section025