Folk i muzyka świata 2024: najlepsze płyty wg Jakuba Knery

Tradycja na nowo i siła głosu – miniony rok pokazuje jak bardzo zwracanie się w stronę korzeni przynosi muzykę współczesną i ponadczasową.

Podsumowanie roku wg Jakuba Knery

Foto: RCKL

Minione miesiące to kolejne dowody na to, że tradycja i folklor nie są cepelia, ale żywym organizmem, który wciąż pulsuje i jest kopalnią inspiracji. Lokalne dialekty, pieśni, melodie i muzyczny dorobek inspirują, a artyści tworzą z nich nową jakość, która świetnie funkcjonuje poza kontekstem, ale zakotwiczona w nim działa podwójnie mocno. Z jednej strony cieszą zwroty muzyczne – spojrzenie na mazurki w idiomie jazzowym albo oberki w odsłonie elektronicznej, łączenie języka improwizacji z folklorem. Z drugiej jeszcze wyraźniej do głosu dochodzą… głosy, wokale, które wyciągają dawne pieśni, by pokazać je w nowym świetle. Minimalistyczne wykonania, wspieranie się elektroniką czy wokalne modyfikacje uwspółcześniają twórczość sprzed dekad, która dziś rezonuje zyskując uniwersalny język w różnych częściach globu.

POLSKA

Gary Gwadera – Footberk Suite

Piotr Gwadera, postać silnie związana z łódzką sceną niezależną, podejmuje się unikalnego projektu muzycznego, w którym tradycyjny polski taniec oberek zyskuje nowe życie w połączeniu z chicagowskim footworkiem. Jego inspiracja wzięła się z odkrycia podobieństw między rytmicznością oberka a charakterystycznymi dla footworku sekwencjami, co zauważył po przesłuchaniu kompilacji „Bangs & Works”. Na „Footberk Suite” artysta wykorzystuje dżaz – uproszczony zestaw perkusyjny, który po II wojnie światowej zdobył popularność na polskiej wsi – i zestawia jego organiczne brzmienie z elektronicznymi padami oraz archiwalnymi nagraniami ludowymi. Rezultat to dźwiękowy krajobraz, w którym granice między polską wsią a chicagowskim parkietem stają się niewyraźne. Gwadera bawi się rytmiką i teksturami, tworząc muzykę, która łączy dwa odległe światy w harmonijną, a jednocześnie dynamiczną całość.

Lumpeks – Polonez

Francusko-polski kwartet Lumpeks na albumie „Polonez” zaprasza słuchaczy do nowatorskiego dialogu między polską muzyką ludową a free jazzem. Zespół czerpie z bogatej tradycji polskiego folkloru, nadając mu jednocześnie nowoczesny kontekst dzięki improwizacjom i eksperymentom. Album, jak sugeruje tytuł, koncentruje się na polonezie, ale nie brakuje tu także reinterpretacji mazurków i oberków. Muzyka Lumpeks przełamuje tradycyjne schematy, zachowując jednocześnie szacunek dla pierwotnych źródeł. Kwartet wszechstronnych muzyków wyróżnia innowacyjność oraz zdolność do przeplatania dwóch odmiennych światów muzycznych.

Piotr Damasiewicz Into the Roots – Świtanie

Piotr Damasiewicz, jeden z najciekawszych polskich trębaczy i kompozytorów, w swoich projektach Into the Roots zagłębia się w korzenie muzyki ludowej, nadając im nowoczesne brzmienie. Muzyk eksploruje tradycje muzyczne z różnych regionów świata, przekształcając je za pomocą współczesnej improwizacji i wyrafinowanej aranżacji. W Świtaniu artysta skupia się na polskim folklorze, w szczególności na tematyce związanej z wschodem słońca i odradzaniem się natury. Into the Roots to nie tylko kapitalne połączenie niemal tuzina instrumentalistów, osób o rozmaitych muzycznych rodowodach, nie tylko przykład na to, że jazz i improwizacja są doskonałą platformą do ponadgatunkowej komunikacji. To przede wszystkim dowód na to jak w dzisiejszym zglobalizowanym świecie, można wznieść się ponad schematy kultur i muzycznych baniek w celu stworzenia nowej jakości.

ŚWIAT

Tarta Relena – Es Pregunta

Album „Es Pregunta” katalońskiego duetu Tarta Relena to wciągająca podróż w świat muzyki śródziemnomorskiej, która łączy tradycję z nowoczesnością. Członkinie zespołu sięgają po pieśni z różnych epok i regionów – od średniowiecznych ballad po współczesne kompozycje. Ten album, po kapitalnym „Fiat Lux” sprzed trzech lat, jest świadectwem ich umiejętności reinterpretacji materiału źródłowego w sposób świeży i innowacyjny, ale też tworzenia całkowicie autorskich kompozycji. Wyróżnikiem „Es Pregunta” jest minimalistyczna, ale bogata warstwa muzyczna, zbudowana przede wszystkim na harmoniach wokalnych, którym czasem towarzyszą subtelne elementy elektroniki. Elektroniczne wtrącenia, choć dyskretne, wnoszą nowoczesny sznyt i podkreślają uniwersalność prezentowanego repertuaru.

Landless – Landless

Landless, grupa czterech wokalistek z Irlandii, nagrała album, który w całości opiera się na sile głosu. Ich interpretacje tradycyjnych pieśni ludowych z różnych regionów kraju są pełne emocji i głębokiej wrażliwości. Kobiecy kwartet zachwyca harmonią i precyzją wykonania, jednocześnie zachowując autentyczność, która jest kluczowa w muzyce ludowej. Album eksploruje różnorodne tematy – od miłości, przez codzienne zmagania, po duchowe refleksje – ukazując uniwersalność ludowej narracji. Szczególną uwagę zwraca umiejętność artystek do oddania pierwotnej energii pieśni, które przekazują tradycje przodków w sposób, który jest zarówno wierny oryginałowi, jak i odświeżający. Landless pokazuje, jak wielką siłę posiada śpiew a cappella.

Marion Cousin & Éloïse Decazes – Com a lanceta na mão - Chants du Trás-os-montes

Francuskie artystki Marion Cousin i Éloïse Decazes proponują reinterpretację tradycyjnych pieśni portugalskich, podkreślając ich melancholijny charakter. Wokalistki nadają kompozycjom minimalistyczny i eteryczny ton, który pozwala na nowo odkryć piękno tych utworów w intymnej atmosferze. Głównym elementem płyty są delikatne harmonie wokalne, uzupełnione subtelnymi akcentami instrumentalnymi. Artystki starannie balansują między szacunkiem dla oryginałów a swoją autorską wizją, co tworzy wyjątkowy most między kulturami Francji i Portugalii. W ich wykonaniach pieśni zyskują nowy wymiar – to podróż w głąb emocji i muzycznej historii, gdzie tradycyjne pieśni zyskują uniwersalne przesłanie. To przykład muzyki o głębokim duchowym wymiarze, która zachwyca swoją prostotą i jednocześnie bogactwem przekazu.

Jakub Knera

***

Więcej recenzji i felietonów - w naszych działach Słuchamy i Piszemy.