Muzyka Źródeł vol. 22, Ballady, Polskie Radio 2004
Niewierna żona
1. Wyjechał starosta z chartami na pole
Jasio konie poił – Jasio morderca
2. Jasio konie poił
3. Oj w lesie, w lesie pod sosnum
4. Jasio z Magdalenkum nockie wędrowały
5. Przyjechał Jasieniek z dalekiej krainy
Dzieciobójczyni
6. Poszła dziwka w las po wodę
7. Tam pod Krakowem na błoniu
Mąż zabójca żony i brata
8. Cztery mile za Warszawą
Służył Jasio we dworze
9. Służył Jasio we dworze
10. Służył Jasio u pana
Nieszczęśliwa miłość (kwiaty nagrobne)
11. Gdy młodzieniec na wojnę chciał jechać
Powrót męża
12. Wdowa dom buduje
Podolanka
13. Na podolu biały kamień
Zemsta braci
14. Pojechał brat na wojenkę
Porwana siostra
15. Tam w Krakowie na ulicy
Trójziele
16. Przyjechało trzech andrusów w nocy
Lilie
17. Stała nam się nowina
Ojciec i trzy córy
18. Mioł jeden ojciec trzy cery
Kowalicha
19. Na polskim gościńcu kuźnia murowana
Kolejna płyta z serii "Muzyka źródeł" zawiera ludowe ballady polskie, wybrane z nagrań zgromadzonych w Archiwum Folkloru Polskiego Radia w Warszawie. Jest to niewielka cząstka bogatego zespołu pieśni, na który wedle "Katalogu polskich ballad ludowych" Elżbiety Jaworskiej składa się około stu dwudziestu utworów wykonywanych w tysiącach wariantów regionalnych w całej Polsce. Jest to jednak cząstka reprezentatywna, pokazująca podstawowe wartości tego gatunku folkloru, który od XIX budzi niezmienne zainteresowanie miłośników tradycji ludowej w Polsce, a już wcześniej został doceniony w Europie.
Ballady stanowią w folklorze gatunek wyróżniający się nie tylko względną długością formy poetyckiej, ale przede wszystkim treścią i sposobem jej przedstawienia. Zawierają opowieści o wydarzeniach dramatycznych, nierzadko tragicznych, w których splata się miłość i śmierć, wierność i zdrada, zbrodnia i kara, a w sposobie ujęcia tematu realizmowi szczegółów i dramatyzmowi akcji towarzyszy nastrój powagi, grozy, niekiedy wzmacniany przez motywy fantastyczne. Wydarzenia przedstawiane są zwięźle, wręcz lakonicznie, zwłaszcza w przekazach najstarszych, z wykorzystaniem skrótów i znaków symbolicznych.
Historie dziejące się w balladowym świecie dotyczą spraw najprostszych i najważniejszych, życia i śmierci, rozgrywają się w niewielkim kręgu osób bliskich, których rdzeń stanowi rodzina: matka i ojciec, brat i siostra, mąż i żona, oczywiście przede wszystkim dziewczyna – kochanka i chłopiec – kawaler, którego pojawienie się stanowi zawiązek akcji. Niemal każdy z podanych utworów zawiera motyw śmierci, zwykle gwałtownej, nienaturalnej, spowodowanej, przez ogarniętego emocją człowieka, który cierpi sam i powoduje cierpienia innych.
Wysokie walory artystyczne ballad – tekstów, nie melodii – wcześnie dostrzegli najwięksi nasi poeci, zwłaszcza romantycy, ceniący prostotę i dramatyzm fabuł, siłę wyrazu i surowość uobecnionych w nich zasad moralnych. Pierwszego i największego odkrycia dokonał Adam Mickiewicz, który swoje "Lilie" oparł na tradycyjnym wątku ludowym o pani, co pana zabiła. Wykonawcami pieśni balladowych są najczęściej kobiety, wiejskie śpiewaczki. Ich styl wykonawstwa odpowiada ludowej tradycji śpiewu, nastawionej bardziej na przekazywanie tekstu niż na jego interpretację. Zainteresowanie balladą w środowiskach miejskich, literackich, kabaretowych, folkowych jest wciąż znaczne; wydanie płytowe ballad ludowych będzie – miejmy nadzieję – służyć wszystkim chcącym sięgać do źródeł tego gatunku.
Wykonawcy:
Franciszek Mleko (1)
Stanisława Pyznar (2)
Krystyna Ciesielska (3)
Stefania Kietlińska (4)
Teresa Barszczewska (5)
Maria Bienias (6, 9, 13)
Michalina Mrozik (7, 15)
Janina Smagałowa (8)
Anna Andruszkiewicz (10)
Jadwiga Sawicka (11)
Helena Marciniak (12)
Bronisława Chmielowska (14)
Maria Walasik (16)
Zofia Szczęsna (17)
Maria Rogusz (18)
Bronisława Bednarek (19)
Wyboru materiału i jego opracowania dokonały Anna Szewczuk i Anna Szotkowska.
