Radiowe Centrum Kultury Ludowej

"Śpiewa Maria Gałka", Stowarzyszenia Dom Tańca

Ostatnia aktualizacja: 06.02.2020 14:06
Laureat trzeciej nagrody w konkursie na Fonogram Źródeł 2016 roku, ex aequo z płytą "Z domu Kida" Fundacji Ważka.
Śpiewa Maria Gałka, Stowarzyszenia Dom Tańca
"Śpiewa Maria Gałka", Stowarzyszenia Dom TańcaFoto: mat. pras.

Nagroda przyznana za odkrycie niezwykłej śpiewaczki i nagrania zrealizowane w naturalnym kontekście spotkań z uczestnikami Kieleckiego Taboru Domu Tańca.

Maria Gałka (ur. 1948) mieszka w jednym z ostatnich domów pozostałych po wsi Orłowiny (woj. świętokrzyskie). Większość mieszkańców wsi wkrótce po wojnie przeniosła się na żyźniejsze ziemie pod Opatowem, a porzucone pola, sady i zagrody porósł las. Rodzina Gałków została na miejscu – i tak Maria Gałka spędziła w Orłowicach niemal całe życie: odchowała dzieci, dziś opiekuje się swoją starszą siostrą, hoduje kury. W wolnym czasie śpiewa i gra na "organce" – harmonijce ustnej.

Wiele melodii przejęła od matki, która lubiła śpiewać i często wieczorami nuciła w domu. Śpiewało się też przy pasieniu krów czy gęsi. Przez kilka szkolnych lat Maria mieszkała u muzykanckiego małżeństwa Zalińskich w pobliskim Mokoszynie. On grał na klarnecie i skrzypcach, ona śpiewała. Maria po lekcjach opiekowała się synkiem gospodarzy, a ci chodzili grać po weselach i zabawach. Piosenek uczyła się też od "kawalerki" – kolegów brata – i przy różnych okazjach towarzyskich. Czasem wystarczyło, że raz usłyszała piosenkę i już ją pamiętała. Swoje dołożyły z pewnością radio i telewizja.

Repertuar śpiewaczki jest więc zróżnicowany. Jego starszą warstwę stanowią "światówki", zwane też "śpiwami" czy "chłopami" – piękne melodie trójmiarowe typu mazurkowego. Maria Gałka zna też wiele pieśni obyczajowych – miłosnych, żołnierskich – jak i piosenek popularnych. Ich melodie często pulsują tanecznym rytmem polek, walczyków, fokstrotów.

Maria Gałka nigdy nie notowała słów ani nie prowadziła „zeszytu”, jak czyni wiele współczesnych śpiewaczek. Dzięki śpiewaniu "z głowy" z wielką swobodą porusza się po tekstach łącząc strofy różnych pieśni czy spontanicznie dobierając przyśpiewki. Z równą łatwością operuje muzyką. Śpiewając kolejne strofy nieznacznie zmienia linię melodyczną – niczym dobry wiejski skrzypek improwizujący wokół tematu muzycznego.

Płyta zawiera nagrania dokonane podczas wielu wizyt w Orłowicach, często w naturalnej sytuacji spotkania. W tle tętni więc życie codzienne: słychać krzątanie się przy kuchni, żywe reakcje słuchaczy na przyśpiewki, pomruki burzy.

Dorota Murzynowska

Lista utworów

  1. A jedziemy, jedziemy, dróżeczki nie wiemy
  2. Kare kunie kare
  3. Chodziła dziewczyna po zielonym sadku
  4. Świętokrzyskie góry, świętokrzyskie lasy
  5. Polka
  6. Jede z Opatowa
  7. Jade z Opatowa
  8. Siedzi diabeł na stodole
  9. Drobne liście na kapuście
  10. Jechali furmani fura za furami
  11. A wiedziałaś, Marysiu, że ja o cie stoje
  12. Jedzie wóz za wozem (harmonijka)
  13. Zaprzęgajcie cztery konie
  14. A dziewczyno kochana (harmonijka)
  15. A dziewczyno kochana
  16. Szli chłopcy ze młyna
  17. Kto ma ładną żone
  18. Oberek
  19. Oj jak ja se pojade a w to pole orać
  20. Oj wyńdźże, Janku, wyńdźże
  21. A śpiewała bym ja se, śpiewała śpiweczki
  22. Walczyk (harmonijka)
  23. Na krakowskiej ulicy
  24. Raz w niedziele po obiedzie
  25. Gdzie ta moja baba, po wode polazła
  26. W moim ogródeczku bieliło się płótno
  27. Na falach Dunaju
  28. A jedziemy, jedziemy, dróżeczki nie wiemy
  29. Za las, chłopcy, za las
  30. Świętokrzyskie góry, świętokrzyskie lasy
  31. Gwiazdo śliczna, spaniała
  32. Maria Gałka o sobie
  33. Aj kocham cię, Marysiu, kocham cie na dusze
  34. O cóż ci, Marysiu, o cóż ci tu chodzi
  35. A jedziemy, jedziemy, dróżeczki nie wiemy

Wykonawca

Maria Gałka - śpiew, harmonijka

 ***

Skład jury Fonogramu Źródeł 2016 roku:

prof. Piotr Dahlig – etnomuzykolog, Instytut Muzykologii UW

dr Weronika Grozdew-Kołacińska – etnomuzykolog, Instytut Sztuki PAN

Anna Szewczuk – dziennikarka Programu 2 PR

Anna Szotkowska – dziennikarka Programu 2 PR

Magdalena Tejchma – dziennikarka Programu 2 PR

Jury przyznało nagrodę specjalną w wysokości 2500 zł Remigiuszowi Mazurowi-Hanajowi za albumy: „Dajcie stołka cisowego. Muzyka tradycyjna Roztocza Gorajskiego i jej wykonawcy”, „Spod niebieskiej Góry 2. Muzyka Roztocza południowo-wschodniego” oraz „Zofia Sulikowska z Wojsławic. Portret śpiewaczki” wydane przez wydawnictwo In Crudo, Towarzystwo dla Natury i Człowieka oraz Gminny Ośrodek Kultury w Goraju. Jury przyznaje nagrodę za szczególne zasługi dla dokumentacji i prezentacji regionu Roztocza i jego wybitnych artystów w szerokim kontekście kulturowym.

Pierwszą nagrodę Stowarzyszeniu Akademia Łucznica za album „Maria Siwiec. Śpiewaczka z Gałek Rusinowskich”. Nagrodę przyznano za wspaniały portret śpiewaczki. Album przedstawia bogactwo i różnorodność jej repertuaru, nagranego z jednym z najwybitniejszych muzykantów z Radomszczyzny, Piotrem Gacą oraz ich uczniami.

Drugą nagrodę otrzymuje Miejski Dom Kultury w Kolbuszowej za trzy albumy wydane w ubiegłym roku: „Katalog. III Festiwal Żywej Muzyki na Strun Dwanaście i Trzy Smyki 2016” (CD + DVD), „Jan Cebula. Samouczek tradycyjnej gry na skrzypcach” oraz trzecią część serii „Muzykanci z Puszczy Sandomierskiej” – dwupłytowy album (CD + DVD) „Władysław Pogoda z kapelami”. Jury przyznaje nagrodę za nowatorską, pełną i konsekwentną dokumentację lokalnych tradycji.

Dwie równorzędne trzecie nagrody Jury przyznało: Fundacji Ważka za płytę „Z domu Kida” za bezcenny dokument i portret muzyczny czterech sióstr: Stanisławy Latawiec, Michaliny Mrozik, Janiny Bieńko i Stefanii Gołąb, ukazujący repertuar repatriantów z Bośni.

oraz Stowarzyszeniu Dom Tańca, autorom płyty „Śpiewa Maria Gałka” za odkrycie niezwykłej śpiewaczki i nagrania zrealizowane w naturalnym kontekście spotkań z uczestnikami Kieleckiego Taboru Domu Tańca.

Jury wyróżniło także dwa zespoły: „9siył” za dwupłytowy album „Przy Betlejemskich Horak. Góralskie kolędy i pastorałki” (CD1) i „Śpiywanie i granie to uciecha świata” (CD2) wydany przez Pensjonat Moje Tatry w Białym Dunajcu za upowszechnianie tradycyjnego stylu gry na Podhalu oraz

Krajkę, kapelę Serhija Ohrymczuka i ich gości za płytę „Krajka w domu” wydaną przez wydawnictwo KOKA Records za reprezentowanie tradycji muzycznych Ukraińców w Polsce.

Zobacz więcej na temat: Nowa Tradycja